Morgunblaðið - 04.12.2008, Page 32

32 Daglegt líf ÚR BÆJARLÍFINU
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 2008
Reykjavík: Mörkin 4, sími: 533 3500 I Afgreiðslutími virka daga: 10-18 og laugard. 11-16
ÞAÐ ER SJÚKRAÞJÁLFARI
Í VERSLUN OKKAR
alla fimmtudaga frá kl. 16 til 18
sem aðstoðar þig við val á dýnu.
Takk fyrir allt saltið! var prentað
framan á póstkort sem ég fékk sent
um daginn. Undirskriftin var bíleig-
endur á Akureyri. Hinum megin var
mér, sem blaðamanni, tilkynnt að
viðkomandi væri misboðið og vildu
ekki salt á götur bæjarins.
  
Skýrt var tekið fram að ég hefði
fengið sent afrit en frumritin verið
send á bæjarstjórn. Þar á bæ hefur
verið ákveðið að nota saltblöndu að
töluverðu leyti til hálkuvarna í bæn-
um í stað sands eins og tíðkast hefur
í mörg ár og greinilegt að einhverjir
eru ekki ánægðir.
  
Margir eru farnir að hlakka til
jólanna, m.a. vinur minn sem gekk
til rjúpna á dögunum. Hann skaut
þrjár í einu er þær flugu hjá og hélt
heim á leið brosandi; þótti nóg komið
enda átti hann níu aðrar hangandi
heima í kofa og því nóg í matinn. Svo
kom í ljós að villiköttur hafði komist
í kofann... Þá féllu tár. Og fjöl-
skyldan verður að skipta þremur
rjúpum bróðurlega á milli sín.
  
Akureyringar eru hjartgóðir eins og
allir vita. Brostu með hjartanu, sam-
vinnuverkefni Ásprents-Stíls og Ak-
ureyrarstofu sem gengur út á að
smita jákvæðni og bjartsýni til allra,
náði nýjum hæðum um helgina þeg-
ar kveikt var á risastóru rauðu
hjarta í Vaðlaheiði. Hjartað er á
stærð við fótboltavöll!
  
Hjartað í heiðinni slær eða svo virð-
ist; ljósið dofnar og styrkist á víxl og
þetta er glæsilegt að sjá héðan úr
höfuðstað Norðurlands. Starfsmenn
fyrirtækisins Rafeyrar lögðu í síð-
ustu viku, í nístingskulda, rafmagns-
leiðslurnar sem mynda hjartað en
Bechromal og Norðurorka kosta
verkið, ásamt Rafeyri.
  
Norðurport, hið norðlenska kola-
port, sem ég sagði frá í síðustu viku
tekur til starfa á laugardaginn kl.
11.00 að Dalsbraut 1. Þar kennir
margra grasa í fjölda sölubása.
  
Á súpufundi dagsins í Hamri, kl. 12-
13, verður umræðuefnið íþróttir og
fyrirtæki og hvernig best sé að vinna
saman. Gestir eru Arinbjörn Þór-
arinsson frá Greifanum og Örn Arn-
ar Óskarsson frá Byr sparisjóði.
AKUREYRI
Skapti Hallgrímsson
Jólalegt Upplýsta hjartað í Vaðla-
heiðinni gegnt Akureyri er flott.
Eftir Önnu Sigríði Einarsdóttur
annaei@mbl.is
Mér finnst meira til hlutarins koma þeg-ar maður hefur lagt eitthvað á sig,“segir Elín Jónsdóttir sem á stóranþátt í varðveislu og endurreisn ís-
lenska þjóðbúningsins. Elín er ern kona þó hún sé
hætt að sauma, en hún fagnaði níræðisafmæli sínu
fyrir skemmstu og var við það tækifæri gerð að
heiðursfélaga í Heimilisiðnaðarfélaginu.
Hundruð kvenna lærðu líka hjá henni réttu
handtökin á þeim tíu árum sem hún kenndi listina
við gerð íslenska þjóðbúningsins við Heimilisiðn-
aðarskólann. Þá kúnst lærði hún sjálf af móður-
systrum sínum í æsku. „Það var ríkt í móður-
systrum mínum að það ætti að gera hlutina
almennilega og þetta gleypti ég krakkinn í mig.
Þær vissu vel hvernig sniðin áttu að vera og ekki
síður hvernig átti að ganga í búningnum. Maður
átti ekki að skvetta til rassinum,“ segir Elín og
brosir.
Íslenski þjóðbúningurinn hafði hins vegar aflag-
ast töluvert frá æskuárunum í Reykjavík er hún fór
sjálf að sýna honum áhuga á fullorðinsárum „Bún-
ingurinn féll mikið niður á tímabili og fólk vissi
hreinlega ekki lengur hvernig hann átti að vera.
Það vissi til dæmis ekki hvað bolurinn þurfti að
vera miklu styttri en aðrar blússur,“ segir Elín.
„Þetta tók að gerast á árunum í kringum 1930 því
að þá bannaði Jónas frá Hriflu innflutning á ull-
artaui. Þá átti að fara að sauma búningana úr ís-
lensku vaðmáli sem gekk ekki og þær sem kunnu til
verka hættu einfaldlega að sauma þá.“
Lærði handtökin af Laxdal
Elín hóf þó ekki saumavinnu sína við þjóðbún-
ingagerð heldur lærði hún saumaskap hjá Henný
Ottósson, konu útvarpsmannsins Hendriks Ott-
óssonar. „Hún var þýskur gyðingur, þekkt fyrir
saumaskap sinn og það þótti fínt að láta hana
sauma á sig.“
Í framhaldi af því námi hélt Elín norður til Ak-
ureyrar með systur sinni. Þar var hún í læri hjá
Bernharð Laxdal. Þegar systir hennar síðan gifti
sig og hún var orðin ein eftir á Akureyri átti hún
hins vegar erfitt með að láta enda ná saman, enda
voru tekjur saumakvenna vægast sagt lágar.
En neyðin kennir naktri konu að spinna. „Þetta
var á stríðsárunum og allt var af skornum skammti.
Þess vegna tók ég Skjaldborgarsalinn á Akureyri á
leigu ákveðin kvöld og hélt þar saumanámskeið
sem voru vel sótt.“ Elín man vel eftir skortinum
sem einkenndi þetta tímabil og biðröðunum sem
mynduðust er efnisstrangar komu til bæjarins.
Í kjölfarið fékk Kvenfélagasamband Eyjafjarðar
hana síðan til að halda saumanámskeið á Eyjafjarð-
arsvæðinu og í einni slíkri ferðinni kynntist hún
Jóni Hermannssyni búfræðingi. „Þá var ég orðin 25
ára og búin að hafa svo margt skemmtilegra að
gera en vera í einhverju strákastandi.“
Faldbúningur endurvakti áhugann
Búskaparárunum eyddu þau Jón á Siglufirði, í
Sléttuhlíð og Fljótunum, allt fram til 1957 er þau
fluttu suður. Og það má segja að með gerð faldbún-
ings fyrir brúðkaup Elínbjartar Jónsdóttur, dóttur
þeirra, hafi áhugi Elínar á þjóðbúningunum kviknað
á ný.
Sjálf hefur hún saumað á sig bæði peysuföt og
upphlut og þeir eru ófáir afkomendurnir sem eiga
búning sem hún hefur aðstoðað við saumaskapinn á.
Með námskeiðunum í Heimilisiðnaðarskólanum
á níunda áratugnum átti hún síðan stóran þátt í að
koma íslenska þjóðbúningum í rétt horf, auk þess
sem hún á heiðurinn af nútímalegra sniði búning-
anna, sem felur í sér að lítið mál er að þrengja og
víkka bolinn eftir þörfum. Saumaskapur þjóðbún-
ingsins á hins vegar eftir sem áður að vera töluverð
vinna að mati Elínar. „Það er meira gaman að gera
hlutina almennilega, þó að það taki tíma. Mér
fannst þess vegna alveg óskaplega vænt um þegar
þær höfðu orð á því, konurnar sem sóttu námskeið
mín, að það væri eiginlega meira gaman að þessu
svona.“
Faldbúningurinn
endurvakti áhugann
Morgunblaðið/Golli
Hannyrðakona Elín Jónsdóttir var nýlega gerð
að heiðursfélaga Heimilisiðnaðarfélagsins.
Búningur með sögu Elín Jónsdóttir í upphlutinum á 90 ára afmælinu. Á myndinni til hliðar er hún í
upphlut systur sinnar. Takið eftir að borðarnir og myllurnar eru þær sömu.
Þjóðlegar Elín Jónsdóttir með Arndísi Níelsdóttur systurdóttur sinni, dætrum Arndísar og barna-
barni. Elín hafði hönd í bagga við gerð allra búninganna.
Ljósmynd/Inger Helene Bóasson
Þjóðlegar Elín Jónsdóttir með Arndísi Níels-
dóttur systurdóttur sinni, dætrum Arndísar og
barnabarni. Elín hafði hönd í bagga við gerð
allra búninganna.
Handavinna
Peysufötin
saumaði Elín
sér sjalf.
Úr safninu
Silki- og ull-
arsvuntur úr
safni Elínar.