Morgunblaðið - 09.05.2009, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MAÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Þrátt fyriryfir-lýsingar og
fyrirheit um
gagnsæi í meðferð
fyrirtækja í
rekstrarvanda hjá
nýju ríkisbönkunum er nán-
ast útilokað að átta sig á
vinnubrögðum þeirra.
Mál stórra eignarhalds-
félaga á borð við Stoðir/FL
Group, Existu, Atorku, Mile-
stone, Fons og Kjalar eru nú
hjá skilanefndum bankanna
og mörg stór atvinnufyrir-
tæki eru í eigu þeirra.
Bankarnir hafa sett sér
reglur um gagnsæi og vinnu-
brögð og greina frá þeim á
heimasíðum sínum, en eins og
kemur fram í fréttaskýringu
Þórðar Snæs Júlíussonar í
viðskiptablaði Morgunblaðs-
ins á fimmtudaginn „virðist
hins vegar vera allur gangur
á því hvernig þessum háleitu
markmiðum er fylgt eftir því
dæmi eru um að bankarnir
hafi tekið yfir heilu fyr-
irtækin með beinum eða
óbeinum hætti og komið þeim
undir nýja eigendur án þess
að þau væru auglýst til sölu“.
Í greininni er talað við
Ingvar Guðmundsson, sem
sett hefur upp heimasíðuna
fjárfestum.is til að ná saman
hópum fjárfesta,
sem gætu boðið í
lífvænleg fyrir-
tæki. „Ég held að
[bankarnir] reyni
að vinna mjög
heiðarlega með
þetta og reyni að fara eftir
eðlilegum venjum,“ segir
hann. „Auðvitað eru fyrirtæki
eins og Egill Árnason og R.
Sigmundsson, sem fóru í
gjaldþrot en voru strax komin
aftur í gang með nýja kenni-
tölu. Ég veit ekki hvaða fjár-
festar voru látnir vita þar.“
Það er eðlilegt að Ingvar
kjósi að gagnrýna ekki þær
stofnanir, sem hann þarf að
eiga í samskiptum við, en síð-
asta setningin segir allt sem
segja þarf um ógagnsæið.
Markmiðið er að gæta
gagnsæis og hlutleysis. Nú
eru sjö mánuðir liðnir frá
bankahruninu og enn er
gagnsæið þokukennt.
Þegar Árvakur, útgáfu-
félag Morgunblaðsins, var
selt var það gert fyrir opnum
tjöldum og allir sem vildu
gátu lagt inn tilboð. Af hverju
hefur sú leið ekki verið farin í
öðrum tilfellum? Annað ýtir
undir tortryggni almennings
og þá tilfinningu að enginn
lærdómur hafi verið dreginn
af hruninu í október.
Ekki er staðið við
háleit fyrirheit um
sölu fyrirtækja í
vanda}
Ógagnsæ endurreisn
Nú stefnir í aðallt að helm-
ingur framhalds-
skólanema verði
án vinnu í sumar,
eins og fram kom í frétta-
skýringu Ylfu Kristínar K.
Árnadóttur blaðamanns í
Morgunblaðinu í gær.
Þetta eru afar slæmar
fréttir. Sumarvinna unglinga
hefur gert þeim kleift að
standa sjálfir straum af
ýmsum kostnaði, sem óhjá-
kvæmilega fylgir unglingsár-
unum. Margir hafa getað
létt undir með heimilum sín-
um með því að kaupa föt og
skólavörur að hausti fyrir
eigin peninga og átt vasa-
pening fram eftir vetri.
Þessar tekjur hafa skipt
sköpum fyrir fjölmargar
fjölskyldur. Nú er staðan
auðvitað miklu verri á mörg-
um heimilum en áður hefur
þekkst og sumarhýra ung-
linganna mörgum bráðnauð-
synleg. Nú stefnir jafnvel í,
að hópur nemenda verði að
hverfa frá námi næsta haust,
vegna erfiðrar fjárhagsstöðu
heimilanna. Sá hópur mun
bætast í hóp þeirra, sem fá
atvinnuleysisbætur, þótt
bótaréttur flestra framhalds-
skólanema sé
mjög skertur.
Ekki eru það
þó fjármálin, sem
valda mestum
áhyggjum. Iðjuleysi ung-
linga mánuðum saman getur
leitt til aukinnar áfengis- og
fikniefnaneyslu. Íslendingar
þurfa ekki að velkjast í vafa
um að sú verður líka raunin
hér, ef ekkert verður að
gert. Það sýnir reynsla ann-
arra þjóða.
Þess vegna er jákvætt að
verið sé að leita leiða til að
tryggja, að unglingarnir geti
haft festu og hlutverk í sum-
ar. Ein hugmyndin er sú, að
hvetja unga fólkið til að
vinna sjálfboðastörf af ýmsu
tagi og hugsanlega veita
þeim námseiningar fyrir þá
vinnu.
Unglingar geta sjálfir lagt
sitt af mörkum til að tryggja
að sumarið verði ekki tími
aðgerða- og eirðarleysis. Um
það vitnar framtak félag-
anna Sindra Snæs Ein-
arssonar og Hreiðars Más
Árnasonar, sem eru að setja
á laggirnar tengslanet fyrir
ungt fólk. Vonandi fá þeir
allan þann stuðning sem völ
er á.
Styðja þarf við ung-
lingana í sumar}Byrgjum brunninn
H
ljómskálagarðurinn er fallegur
garður. Þar sprettur gras og
gróður á sumrin, en á vetrum
hylur snjórinn flatirnar. Eitt
vekur þó athygli. Í þessum
ágæta garði er nánast aldrei hræða. Jafnvel
í mestu góðviðrisviku ársins getur fólk sem
skreppur í garðinn gert ráð fyrir að hafa
hann að mestu út af fyrir sig. Hið sama gild-
ir um Klambratúnið, sem ekki fyllist nema
Sigur Rós haldi tónleika.
Augljós ástæða fyrir því að almennings-
garðarnir standa oftast tómir er að þar er
lítið við að vera fyrir fjölskyldufólk. Ég man
í svipinn eftir einni klifurgrind fyrir börnin í
Hljómskálagarðinum og fátæklegum róló á
Klambratúninu.
Yfir þessu hef ég stundum velt vöngum
undanfarnar vikur. Ég er nefnilega stödd í stórborg-
inni Berlín. Hér þarf þó ekki að ganga lengur úti með
börnin en í fimm mínútur til þess að finna álitleg leik-
svæði, þar sem metnaður er lagður í að bjóða skemmt-
un fyrir börn á öllum aldri. Á virkum dögum og um
helgar er yfirleitt fullt af krökkum á leikvöllunum. Þau
skemmta sér í leiktækjunum meðan foreldrarnir sitja á
bekkjum í grenndinni og fylgjast með eða spjalla við
aðra foreldra.
Mér verður hugsað til míns heimahverfis, vest-
urbæjar Reykjavíkur. Þar er stutt síðan áform voru
uppi um að reisa hús á einum af örfáum leikvöllum
bæjarhlutans. Annar „leikvöllur“ í vest-
urbænum komst í fréttir fyrir niðurnídd
tæki, subbuskap og glerbrot, sem þar
mættu börnum og foreldrum þeirra. Ég er
ekki viss um að staðan sé neitt miklu betri í
öðrum borgarhlutum.
Á Íslandi er að vísu hægt að komast á al-
mennilegan róló, en bara ef fólk er reiðubú-
ið að borga. Húsdýragarðurinn er með
sæmilega aðstöðu fyrir börn, en ein fjöl-
skylduferð þangað kostar mörg þúsund
krónur. Líklega geta ekki nærri allir leyft
sér slíkan munað á þeim tímum sem við nú
lifum. Hvernig væri að bjóða fólki ókeypis
aðgang að fjölskyldugarðinum? Slíkt myndi
áreiðanlega gleðja margar íslenskar fjöl-
skyldur með léttar pyngjur.
Þeim sem með peningavaldið fara væri
hollt að hugsa um það í kreppunni í hvað þeir vörðu
góðæriskrónunum. Í Reykjavík var t.d. ekki hikað við
að sletta nokkrum milljörðum í nýjar höfuðstöðvar
Orkuveitunnar, með gosbrunnum og tilheyrandi. Hins
vegar virtist ekki mega láta drjúpa af velmeg-
unarstráunum þegar kom að leikaðstöðu fyrir börnin í
borginni. Úrbætur á henni hefðu ekki kostað neina
formúu – enginn hefði farið á hausinn.
Í sjálfu sér ætti kreppan ekki að koma í veg fyrir að
borgin verði gerð barnvænni á næstu árum. Þegar allt
kemur til alls er þetta spurning um forgangsröð.
elva@mbl.is
Elva Björk
Sverrisdóttir
Pistill
Rólað í Berlín og Reykjavík
FRÉTTASKÝRING
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
L
ÍKLEGT þykir að þing-
flokkur miðju- og
hægrimanna, Evrópski
þjóðarflokkurinn
(EPP), haldi velli sem
stærsta fylkingin á Evrópuþinginu í
kosningum 4.-7. júní þótt ætla mætti
að efnahagskreppan og afleiðingar
hennar yrðu vatn á myllu vinstri-
flokka.
Evrópskir jafnaðarmenn (Party of
European Socialists, PES), hafa
ekki verið stærsta fylkingin á Evr-
ópuþinginu frá árinu 1994 og skoð-
anakannanir benda til þess að þeir
verði áfram næststærstir eftir kosn-
ingarnar.
Líklegt þykir að róttækir vinstri-
menn auki fylgi sitt í nokkrum ESB-
löndum, m.a. Búlgaríu, Frakklandi,
Þýskalandi og Ítalíu. Á móti kemur
að sömu sögu er að segja um hægri-
flokka sem eru andvígir frekari Evr-
ópusamruna og hafa sótt í sig veðrið.
„Fólk vill draga bankamennina til
ábyrgðar fyrir kreppuna, ekki
hægrimennina,“ segir Dominik
Hierlemann, stjórnmálasérfræð-
ingur við Bertelsmann-stofnunina í
Þýskalandi. „Á krepputímum eru
kjósendur tregir til að kasta sér út í
nýjar tilraunir.“
Þar að auki hafa hægrimennirnir
brugðist við kreppunni með aðgerð-
um, sem vinstriflokkar hafa verið
þekktari fyrir, t.a.m. með þjóðnýt-
ingu banka, auknum ríkisútgöldum
til að örva efnahaginn og hertum
reglum um markaðina.
Hægrimönnum spáð
sigri í kosningum í ESB
Þrátt fyrir efnahagskreppuna
virðist evrópskum jafnaðar-
mönnum ganga erfiðlega að
vinna kjósendur á sitt band til að
leggja hægrimenn að velli.
KOSNINGAR
13
Heimild : Evrópuþingið
Kosið verður til Evrópuþingsins í 27
aðildarlöndum Evrópusambandsins í
byrjun júní, en tilhögun kosninganna
og kjördagarnir eru mismunandi eftir
löndum, auk þess sem löndin eru með
mismarga fulltrúa á þinginu
KOSIÐ Í LÖNDUM EVRÓPUSAMBANDSINS
72
12
99
25
6
22
72
17
7
22
50
12
8
6
13
18
13
22 33
17
22
6
5
72
50
22
MALTA
LÚX.
KÝPUR
EISTLAND
SLÓVENÍA
AUSTURRÍKI
LETTLAND
LITHÁEN
PÓLLAND
ÍRLAND
FINNLAND
SLÓVAKÍA
RÚMENÍA
DANMÖRK
BÚLGARÍA
SVÍÞJÓð
UNGVERJALAND
GRIKKLAND
TÉKKLAND
BELGÍA
HOLLAND
SPÁNN
PORTÚGAL
BRETLAND
ÍTALÍA
FRAKKLAND
ÞÝSKALAND
Opinn listi
Kjósendur geta valið
einn eða fleiri
frambjóðendur
á listanum
Lokaður listi
Flokkarnir velja
frambjóðendur sína
og kjósendurnir kjósa
í raun flokk fremur
en frambjóðanda
XX
Fjöldi fulltrúa
hvers aðildar-
lands
Kjördagar
Fimmtud. 4. júní
Föstud. 5. júní
5.-6. júní
Laugard. 6. júní
6.-7. júní
Sunnud. 7. júní
Búist er við að aðeins um
þriðjungur þeirra, sem eru á
kjörskrá, kjósi í kosningunum í
júní þegar 736 fulltrúar verða
kjörnir í Evrópuþingið.
Skoðanakönnun, sem gerð
var í byrjun ársins, benti til
þess að kjörsóknin yrði aðeins
34% og minni en nokkru sinni
fyrr í kosningum til Evrópu-
þingsins. Kjörsóknin hefur
minnkað jafnt og þétt frá
árinu 1979 og var 45% árið
2004. Sérfræðingar nefna
margar skýringar, t.a.m. að
fólk hafi litla þekkingu á valdi
eða hlutverki Evrópuþingsins.
„Barátta okkar snýst fyrst
og fremst um það að afstýra
því að fólkið sitji heima,“
sagði franski landbún-
aðarráðherrann og hægrimað-
urinn Michel Barnier.
Lítilli kjörsókn spáð