Morgunblaðið - 26.05.2009, Qupperneq 25

Minningar 25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 2009
✝ Ólöf AðalheiðurPétursdóttir
fæddist að Laufási í
Víðidal í Vestur-
Húnavatnssýslu 28.
febrúar 1919. Hún
lést á Landspít-
alanum við Hring-
braut 17. maí sl. For-
eldrar hennar voru
Ingibjörg Guðrún
Jósefsdóttir, f. 1889,
d. 1974 og Pétur
Jónsson, f. 1888, d.
1923. Systkini Ólafar
eru Guðrún Jónína, f.
1914, d. 1989, Sigurður Jósef, f.
1916, Sigurlaug Sigríður, f. 1922,
d. 1951 og Þorsteinn Jóhann Gunn-
arsson, hálfbróðir þeirra systkina,
f. 1931, d. 1970.
Ólöf giftist Guðmundi Jóhann-
essyni, f. 1908, d. 1997. Börn
þeirra eru: 1) Pétur, f. 1938, maki
Sonja Nikulásdóttir. Þau eiga tvær
dætur, þrjú barnabörn og eitt
barnabarnabarn. 2) Jóhanna, f.
1939, d. 2001, maki Sigurður Ing-
ólfsson. Þau eiga tvo syni, fjögur
barnabörn og fjögur barna-
barnabörn. 3) Þórdís, f. 1945, fyrr-
verandi maki Sverrir Sigurjónsson.
Þau eiga fjögur börn
og þrjú barnabörn.
Sambýlismaður Axel
Sveinsson. 4) Inga, f.
1947, maki Magnús
Kristinsson. Þau eiga
tvær dætur og þrjú
barnabörn. 5) Guð-
laugur, f. 1951, fyrr-
verandi maki Kol-
brún Gísladóttir. Þau
eiga tvær dætur og
tvö barnabörn.
Ólöf missti föður
sinn mjög ung og ólst
upp hjá móður sinni
sem síðar hóf sambúð með Gunnari
Þorsteinssyni. Lengst bjuggu þau í
Stóru-Hlíð í Víðidal. Ólöf og Guð-
mundur hófu sinn búskap að
Kambshóli í Víðidal en fluttu að
Efri-Svertingsstöðum í Miðfirði ár-
ið 1944. Þar bjuggu þau til 1963 er
þau fluttu til Reykjavíkur. Í
Reykjavík vann Ólöf ýmis störf svo
sem við fatahreinsun, saumaskap
og fleira. Seinustu árin átti hún
heima á Dalbraut 20 og undi hag
sínum vel.
Útför Ólafar fer fram frá Laug-
arneskirkju í dag, 26. maí, kl.15.
Meira: mbl.is/minningar
Elsku amma mín.
Það kom að því að þú kvaddir
okkur, ég veit að þú ert sátt við að
vera farin, en engu að síður er það
rosalega sárt að kveðja þig.
Ég er svo heppin að eiga margar
yndislegar minningar um stundir,
sem við áttum saman, ég var meira
og minna hjá þér og afa fyrstu 6 ár
ævi minnar, þar sem þið bjugguð á
Njálsgötunni og ég á Grettisgöt-
unni. Ég var á leikskóla á Njálsgöt-
unni og oftast komst þú að ná í mig
og við fórum heim á Njálsgötuna.
Þar sem Hrafnhildur frænka bjó
fyrir neðan ykkur fyrstu árin sín,
þá vorum við frænkurnar mikið
saman enda erum við fæddar á
sama ári og héldum við mikið upp á
þig og afa. Það var ósjaldan sem þú
varst að gera eitthvað spennandi í
eldhúsinu og vildum við ólmar fá að
hjálpa þér. Það fengum við oftast,
nema þegar að þú varst að steikja
kleinur, þá máttum við ekki vera
mjög nálægt.
Ég hef verið svona ca 10 ára þeg-
ar að þú og afi fluttuð á Rauðalæk-
inn. Þá fékk ég oft að gista heilu
helgarnar hjá ykkur og þá var oft-
ast farið í eldhúsið og bakað, það
þótti mér óendanlega gaman og
þykir enn í dag. Við Hrafnhildur
vorum langt komnar á unglingsald-
ur þegar við vorum ennþá að biðja
um að fá að vera yfir nótt hjá þér
og afa. Við fengum alltaf að kaupa
okkur laugardagsnammi til að hafa
yfir sjónvarpinu og svo var spjallað
langt fram eftir nóttu og aldrei man
ég það að þú hafir skammað mig
eða Hrafnhildi.
Þú komst svo stundum upp í
Árbæ til okkar og varst að passa
mig og Helenu systir í einhverja
daga á meðan foreldrar okkar voru
erlendis. Þá fannst mér ég vera
komin til himnaríkis því að þá vissi
ég að þú biðir eftir mér þegar ég
kæmi heim úr skólanum og þá alltaf
með heitt kakó og eitthvað gott með
því.
Þín seinni ár man ég varla eftir
þér öðruvísi en sitjandi við eldhús-
borðið inni á Dalbraut,og gjarnan
með spil í hendi. Það var ósjaldan
sem við tókum í spilin, hvort sem
það var að leggja kapal eða spila ol-
sen-olsen. Þegar Thelma Maria
dóttir mín fór að stálpast og við vor-
um að heimsækja þig á Dalbrautina
þá fannst henni svo gaman að spila
við þig og spiluðum við oft þrjár
saman. Thelma María reyndi líka
oft að kenna þér einhver ný spil og
alltaf varstu tilbúin til að hlusta á
hennar leiðbeiningar og svo var oft
mikið hlegið þegar það var reynt að
spila þetta nýja spil, því það gekk
misvel hjá þér og mér að læra nýju
reglurnar.
Ég mun alltaf geyma þessar
minningar í hjarta mínu, og minn-
ing þín lifir með mér eins og bjart-
asta ljós. Elsku amma mín, ég kveð
þig nú í hinsta sinn, til að reyna að
lýsa mínum hug sem ég mun ætíð
bera til þín, læt ég fylgja með þetta
ljóð.
Langt úr fjarlægð, elsku amma mín,
ómar hinzta kveðja nú til þín.
En allt hið góða, er ég hlaut hjá þér,
ég allar stundir geymi í hjarta mér.
Ég man frá bernsku mildi og kærleik
þinn,
man hve oft þú gladdir huga minn.
Og glæddir allt hið góða í minni sál,
að gleðja aðra var þitt hjartans mál.
Og hvar um heim, sem liggur leiðin
mín
þá lýsa mér hin góðu áhrif þín.
Mér örlát gafst af elskuríkri lund,
og aldrei brást þín tryggð að hinztu
stund.
Af heitu hjarta allt ég þakka þér,
þínar gjafir, sem þú veittir mér.
Þín blessun minning býr mér ætíð
hjá,
ég björtum geislum strái veg minn á.
(Höf. ók.).
Eva Bergmann Guðlaugs-
dóttir og Thelma María.
Hún amma í Reykjavík, eins og
ég kallaði hana, hefur nú kvatt
þennan heim og er ég minnist henn-
ar kemur margt upp í hugann. Þeg-
ar ég var lítil stelpa og heimsótti
ömmu á Njálsgötuna, gekk með
henni í mjólkurbúðina á horninu,
fylgdist með henni leggja kapal og
spilaði við hana ólsen, en amma
hafði spilastokkinn alltaf við hönd-
ina. Amma keyrði bíl og því var ég
stolt af, því það gerðu nú ekki allar
ömmur í þá daga. Hvað mér fannst
gaman að fá hana í heimsókn til Ak-
ureyrar. Stundirnar á Rauðalækn-
um þegar ég var orðin eldri og við
spjölluðum um prjónaskap og aðra
handavinnu en þar var amma á
heimavelli, flink í höndunum og
boðin og búin að leiðbeina mér. Hún
var höfðingi heim að sækja, stjanaði
við okkur og fannst við aldrei vilja
þiggja nóg, við systurnar gerðum
oft grín að henni fyrir það. Amma
hafði svolítið kaldhæðinn húmor og
oft var mikið hlegið en hún sagði
hláturinn lengja lífið. Hún hafði
sterkar skoðanir og var opinská,
átti það til að vera ákaflega pólitísk
og fylgdist vel með þjóðmálunum til
síðasta dags.
Elsku amma, þú varst kjarna-
kona og ég þakka þér fyrir sam-
fylgdina.
Hvíl þú í friði.
Erna Hrönn.
Ólöf Aðalheiður
Pétursdóttir
VETURINN 2008 tók ég ákvörðun
um að fara í framhaldsnám til Spán-
ar, alveg grunlaus um hvað væri í
vændum, þó að vissulega væru teikn
á lofti um „lægð“ eða „mjúka lend-
ingu“ – veit reyndar núna að strax í
febrúar höfðu einhverjir ráðaherrar
vitað að allt væri að fara til helvítis,
en höfðu ekki fyrir því að upplýsa
sauðsvartan almúgann um það. Auð-
vitað hefði ég ekki farið ef ég hefði
vitað það sama og þeir, en ég fór og
er að ljúka námi nú í sumar sem
verður að teljast afrek miðað við
hvernig allt fór.
Stuttu eftir að við, ég ásamt konu
og þremur börnum, lentum hér á
Spáni þá fór Ísland á hausinn, ef ég
má nota það orðalag, og krónan
hrundi. Við vissum ekki okkar rjúk-
andi ráð; hvað ættum við eiginlega
að gera, búin að rífa upp fjölskyld-
una og borga skólagjöldin fyrirfram,
ég gat ekki hætt við. Veit ekki hvað
ég eyddi mörgum klukkustundum
fyrir framan tölvuna til að fylgjast
með framvindu mála. Í fyrstu
ákváðum við að taka einn mánuð í
einu og sjá svo til og lifa eins spart
og við mögulega gætum, sem er í
fínu lagi nema að fjárútlátin, vegna
veikingar krónunnar, eru og hafa
verið eins og við séum meðalútrás-
arvíkingar.
Allan tímann hef ég verið að bíða
eftir að eitthvað yrði gert til að
bjarga þeim námsmönnum sem hafa
verið við nám í útlöndum. Það eina
sem hefur verið gert er að bjóða
námsmönnum í sárri neyð aukalán,
sem út af fyrir sig er ágætt en dugar
í fæstum tilfellum til. Það sem hægt
hefði verið að gera, þar sem lána-
sjóðurinn borgar eftir á, sem er fá-
ránlegt, og bankarnir með sína vexti
á yfirdráttarlánum maka krókinn á
kostnað stúdenta, þá hefði verið
hægt að afnema hreinlega vexti af
þessum yfirdráttarlánum. Ekki
segja að það sé ekki hægt; ef það er
hægt að dæla 300 milljörðum í fallit
banka þá er það víst hægt.
Annað sem hefði hjálpað mér per-
sónulega er að þar sem það er búið
að loka á að ég geti skipt peningum
yfir á gjaldeyrisreikninginn minn
(veit ekki af hverju) þarf ég að senda
þjónustufulltrúanum mínum tölvu-
póst um leið og ég sé að LÍN er búið
að leggja inn á mig, þá þarf hann að
leggja inn á mig. Meðan á þessu ferli
stóð hrapaði krónan og ég tapaði 700
evrum, sem hefði nú aldeilis komið
sér vel fyrir fimm manna fjölskyldu.
Annað er að ég þurfti að hafa fyrir
því að fá þann hluta barnabótanna
sem ég sannanlega á rétt á, hringj-
andi þvers og kruss, og svo þarf ég
að sanna að ég hafi ekki unnið hér
meðan á náminu stóð. Þurfti að hafa
fyrir því að skrá mig inn í skatt-
kerfið hér til að sanna að ég borgaði
ekki skatta. Það hefði til dæmis al-
veg mátt sleppa þessu þannig að fólk
fengi fullar barnabætur strax og
kæmi svo með gögnin eftir á, í stað-
inn fyrir að þurfa að bíða. Þetta
kostar ríkið ekki háar fjárhæðir en
gæti gert gæfumuninn fyrir marga
námsmenn, en því miður virðist ekki
vera mikill vilji til að gera eitthvað
eða hugmyndaleysið er svona mikið.
Það á við þetta eins og svo svo margt
annað tengt þessu ástandi, bara beð-
ið og vonað að þetta lagist af sjálfu
sér.
KRISTINN JÓHANN
HJARTARSON,
nemi í útlöndum.
Ráðalausir ráðamenn
Frá Kristni Jóhanni
Hjartarsyni
BRÉF TIL BLAÐSINS
MÁLEFNI lífeyr-
issjóða hafa verið í
umræðunni vegna lé-
legrar afkomu þeirra
og því er tilefni til að
staldra við og íhuga
hvort kerfið í heild sé
á réttri braut.
Útkoma og staða
lífeyrissjóða
Aðalfundur Lífeyr-
issjóðs verkfræðinga var 5. maí sl.
og varð mér tilefni til hugleiðinga
um hvort lífeyrissjóðakerfið væri á
skynsamlegri braut. Þar var upp-
lýst um verstu útkomu sjóðsins frá
upphafi eða um –31,4% neikvæða
raunávöxtun samtryggingardeildar
og –34,9% neikvæða ávöxtun sér-
eignadeildar 2. Það kemur e.t.v.
ekki á óvart að ávöxtun væri slæm
í framhaldi af falli bankanna og
meðfylgjandi erfiðleikum í þjóð-
félaginu, en draga má í efa að
nokkur fundarmanna hafi hugleitt
svo slaka útkomu. Ein haldbærra
skýringa á fundinum var að í safni
lífeyrissjóðsins hefði verið til-
tölulega hátt hlutfall bankabréfa,
en trygging þeirra var skert með
neyðarlögunum.
Í greinargerð Ólafs Ísleifssonar
á aðalfundi Landssamtaka lífeyr-
issjóða 14. maí sl. má sjá að ávöxt-
un sjóðsins var einna slökust í
samanburði þeirra lífeyrissjóða
sem hann tilgreinir 2007 og slök-
ust 2008. Tryggingafræðileg staða
skv. sömu heimild var einnig léleg-
ust í árslok 2008 eða um –16,5%,
en í því felst að sjóðurinn eins og
margir aðrir sjóðir getur að
óbreyttu ekki staðið við skuldbind-
ingar sínar.
Á fundinum var lögð fram og
samþykkt tillaga um 10% skerð-
ingu réttinda með það að markmiði
að rétta af hallann.
Í ljósi útkomunnar hefði mátt
ætla að stjórnarmenn segðu allir
af sér og settu fram tillögu um
lækkuð laun fyrir stjórnarsetu til
samræmis við mun lakari kjör fé-
lagsmanna almennt, en svo var
ekki. Það er umhugsunarvert að
tveir þeirra sem áttu að ganga úr
stjórn voru endurkjörnir með
naumindum til nýrra verka.
Stjórnin er með gjörðum sínum
komin í erfiða stöðu gagnvart
starfsmönnum lífeyrissjóðsins, sem
ættu eðlilega að lækka í launum.
Dvínandi tiltrú
á lífeyrissjóða-
kerfið
Gera má ráð fyrir
að fjölmargir sem
settu traust sitt á líf-
eyrissjóðina séu ósátt-
ir við hvernig málum
er komið og dregið
hafi verulega úr tiltrú
fólks á lífeyr-
issjóðakerfinu ekki
síður en á bankakerf-
inu. Í því ljósi hljóta
áleitnar spurningar að vakna.
Halli sjóðanna
réttur af?
Skv. fjölmiðlum er svo að heyra,
að margir lífeyrissjóðir grípi til
þess ráðs að rétta hallann af með
því að skerða áunnin réttindi.
Einnig hafa heyrst dæmi um
hækkun framlags um t.d. 2% og
svo um frekari skerðingu makalíf-
eyris. Rætt hefur verið um sam-
einingu lífeyrissjóða með bætta
áhættudreifingu og minni rekstr-
arkostnað að markmiði. Hækkað
framlag í lífeyrissjóð hefur þann
augljósa galla að það skerðir það
sem fólk hefur handa á milli nú
þegar að þrengir.
Eru lífeyrisgreiðslur
samaflafé hjóna?
Einstaklingar leggja fram lög-
bundna fjármuni til lífeyrissjóða,
sem um nokkurra ára skeið hefur
verið 4% á móti 6% framlagi at-
vinnurekenda. Ef sjóðsfélagi fellur
frá fær makinn bætur í tvö ár eftir
fráfall hans hjá sumum lífeyr-
issjóðanna, en í fimm ár hjá öðr-
um. Reglum í þessu sambandi var
breytt fyrir fáeinum árum í kjölfar
breytinga á laga- og regluverki. Ef
laun starfsmannsins hefðu verið
hækkuð sem nam þessari upphæð
og þau hjón ávaxtað upphæðina
skynsamlega væri hún öll tiltæk
eftirlifandi maka. Skerðingin á
réttindum maka felur því í reynd í
sér eignaupptöku á aflafé
hjónanna. Skerðingin var réttlætt
hjá Lífeyrissjóði verkfræðinga með
því, að konur ynnu nú úti til jafns
við maka og næðu þannig sömu
réttindum. Vissulega er það rétt,
að konur sækja vinnu, en þær
eignast börnin og kannanir benda
enn í dag til talsverðs launamis-
réttis. Á þessu eru svo ýmsar hlið-
ar sem koma upp við skilnað þar
sem konur standa höllum fæti.
Hvað réttlætir lögbundnar
lífeyrissjóðsgreiðslur
almennings?
Við Íslendingar stærum okkur
af öflugu kerfi lífeyrissjóða, en ætli
margir hafi ekki orðið uggandi um
sinn hag og fyllst efasemdum um
hæfi stjórnenda, þegar það kom
raunverulega til tals í september
sl. að þeir hlypu undir bagga með
fjármálafyrirtækjunum með því að
flytja heim 250 milljarða kr. (ávarp
formanns LL 14/5), svo fráleitt
sem það var.
Það hefur svo trúlega runnið
upp fyrir mörgum Íslendingum
eftir því sem uppgjör sjóðanna
hafa birst, að þeir hefðu mátt
varðveita féð sem þeim var treyst
fyrir mun betur. Svo er að sjá sem
þeir hafi allir gert það með svip-
uðum hætti, sem lýsa mætti sem
hjarðhegðun stjórnendanna. Sumir
þeirra hafa setið í stjórnum fyr-
irtækja, t.d. bankanna, án þess að
hafa minnsta grun um hvert
stefndi að því er virðist. Þá eru
ótaldar svimandi háar launa-
greiðslur og hlunnindi stjórn-
endum til handa.
Lokaorð
Þegar á heildina er litið hlýtur
sú spurning að vakna hvort lífeyr-
issjóðakerfið sé ekki komið í
ógöngur, orðið ofvaxið bákn haldið
forsjárhyggju og hvort ekki sé
réttara að fólk beri sjálft mun
meiri ábyrgð á lífeyri sínum eins
og öðrum fjármálum. Markmið líf-
eyrissjóða verði aðeins að halda
utan um tiltölulega hóflegar
greiðslur í sameignarsjóð, t.d.
5-6% í stað 10%.
Forsenda breytinga er, að unga
fólkið mæti á fundi og láti sig
varða málefni lífeyrissjóða.
Er lífeyrissjóðakerfi
Íslendinga á réttri braut?
Eftir Gylfa
Sigurðsson » Í ljósi útkomunnar
hefði mátt ætla að
stjórnarmenn segðu all-
ir af sér og settu fram
tillögu um lækkuð laun
fyrir stjórnarsetu til
samræmis við mun lak-
ari kjör félagsmanna al-
mennt, en svo var ekki.
Gylfi Sigurðsson
Höfundur er byggingaverkfræðingur.
UMRÆÐAN