Morgunblaðið - 30.05.2009, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. MAÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Það ber vottum uppgjöfríkis-
stjórnarinnar fyr-
ir því verkefni,
sem hún stendur
frammi fyrir, að fyrstu að-
gerðir hennar til að rétta af
hallann á ríkissjóði skuli vera
hækkun skatta á neyzluvör-
ur.
Skattar á tóbak, áfengi,
bíla og eldsneyti voru fyrir
einhverjir þeir hæstu í heimi.
Nú hækka þeir enn, með til-
heyrandi lífskjaraskerðingu
fyrir neytendur. Ofan á hana
bætast áhrif verðlagshækk-
ana á greiðslubyrði lands-
manna af lánum sínum.
Hækkanir á almennum
neyzluvörum koma verst við
þá, sem minnst hafa á milli
handa. Ríkisstjórnin getur
haldið því fram að hér sé ver-
ið að skattleggja „synd-
irnar“; tóbaksreykingar,
áfengisneyzlu og notkun
einkabílsins. Í staðinn gæti
fólk sleppt því að reykja og
drekka og hjólað eða tekið
strætó í stað þess að nota bíl-
inn.
Ef allir tækju þennan kost,
færu áform ríkissjóðs um
tekjuöflun auðvitað út um
þúfur. Þessir skattar eru
lagðir á vegna þess að stjórn-
völd vita að þeir leggjast á
vörur, sem fólk neitar sér
einna sízt um. Þannig skila
krónurnar sér í ríkiskassann.
Íslendingar eru
einhverjir skatt-
píndustu neyt-
endur í heimi.
Ríkisstjórnin seg-
ist vilja hlífa
þeim, sem minnst mega sín.
Benzínið hækkar þó jafnt hjá
öllum. Lágtekjufólk reykir
frekar en hátekjufólk. Og
áfengisgjaldinu er þannig
háttað, að ódýra vínið hækk-
ar meira en það dýrara.
Á sama tíma og eldsneytis-
verðið er skrúfað upp, verður
ekki vart við neinar aðgerðir
stjórnvalda til að auka t.d.
framboð á almennings-
samgöngum. Þar á neytand-
inn því fáa kosti.
Verðhækkanir á eldsneyti
og áfengi koma sérstaklega
illa við ferðaþjónustuna, sem
ríkisstjórnin vill í orði
kveðnu styrkja. Eina huggun
erlenda ferðamannsins er
gengishrun krónunnar. Fyrir
t.d. langferðabílafyrirtækin
er afkomuskerðingin hins
vegar tilfinnanleg vegna
eldsneytishækkananna.
Og enn bólar ekkert á til-
lögum ríkisstjórnarinnar um
lækkun ríkisútgjalda og sam-
drátt í rekstri ríkisins. Óneit-
anlega hefði verið annar
svipur á skattahækkununum
ef þeim hefðu fylgt upplýs-
ingar um sparnað í rík-
isrekstrinum. En vinstri
stjórnin hefur ákveðið sína
forgangsröð.
Vinstri stjórnin hef-
ur ákveðið sína for-
gangsröð}
Uppgjöf stjórnarinnar
Hæstirétturfelldi áfimmtu-
dag þyngsta dóm
sem fallið hefur
hér á landi í kynferðis-
brotamáli. Rétturinn stað-
festi 8 ára dóm Héraðsdóms
Suðurlands yfir manni, sem
beitti stjúpdóttur sína
kynferðisofbeldi og nauðgaði
henni margsinnis þegar hún
var 11 til 14 ára gömul.
Í dómi Hæstaréttar er
niðurstaðan rökstudd með
vísan til breytinga á
hegningarlögum, annars veg-
ar árið 2006 og hins vegar
2007. Fyrri breytingin laut að
ákvæði til refsiþyngingar, ef
brot beinist að barni ná-
komnu geranda og tengslin
þykja auka á grófleika verkn-
aðarins. Síðari breytingin
laut að hækkun refsimarka,
auk þess sem lögfest var sér-
stakt refsilágmark, sem ekki
hafði verið áður.
Dómstólar hafa legið undir
ámæli fyrir of væga dóma í
kynferðisbrotamálum, sem
hafa gengið gegn réttarvit-
und almennings.
Lagabreyting-
arnar hafa haft til-
ætluð áhrif og
með dóminum á
fimmtudag hefur Hæstiréttur
stigið skref til að endur-
heimta traust almennings.
Hitt er illskiljanlegt, hvers
vegna meirihluti Hæstiréttar
ákveður að lækka dæmdar
miskabætur til stúlkunnar úr
3 milljónum í 2,5, „að teknu
tilliti til dómaframkvæmdar
Hæstaréttar“. Sú dómafram-
kvæmd þarfnast endurskoð-
unar. Viðhorf tveggja dómara
réttarins, sem vildu staðfesta
miskabætur héraðsdóms,
vekja vonir um að sú endur-
skoðun sé á næsta leiti.
Ástæða er til að taka undir
orð Sigríðar Björnsdóttur,
formanns félagsins Blátt
áfram, sem vonast til að dóm-
urinn verði umhugsunarefni
fyrir þá menn, sem hafi kyn-
ferðislegt ofbeldi á börnum í
huga, svo þeir leiti sér hjálp-
ar. Og að dómurinn verði til
þess að þeir sem orðið hafa
fyrir ofbeldi leggi fram kæru.
Lagabreytingar hafa
haft tilætluð áhrif}Traustið endurheimt
Í
eftirvinnu og næturvinnu er hann
bara í huga mér …“ Svona var sungið
um pabba á barnaplötu Hrekkju-
svínanna sem kom út fyrir um þrjátíu
árum. Fyrir þau sem voru börn á
þessum tíma, hringir setningin kunnuglegum
bjöllum. Hversu margir sem nú eru á fertugs-
aldri muna ekki eftir foreldrum að basla í hús-
byggingum, vera í tveimur eða þremur
vinnum, hugsanlega til að missa þetta allt í
verðbólgubálinu sem þá geisaði? Skyldu
margir þessara krakka hafa hugsað sér að
þegar þeir yrðu stórir myndu þeir ekki lenda í
því sama – það yrðu engir sextán tímar á dag?
Í gær birtist á mbl.is frétt þar sem vísað var
í lista sem viðskiptatímaritið Forbes hefur
tekið saman. Á mbl sagði að listinn end-
urspeglaði þau ríki OECD, þar sem hlutfalls-
lega flestir eru í vinnu og vinna lengsta vinnudaginn. Það
þarf kannski ekki að koma á óvart að Ísland var þar í
efsta sæti. Raunar þurfum við ekki Forbes til þess að
segja okkur þessar fréttir. Í þeim efnum nægir að líta á
gögn Hagstofunnar. Þar má sjá að allt góðærið unnu Ís-
lendingar vel yfir 40 stunda vinnuviku að meðaltali.
Karlar af minni kynslóð eyddu að meðaltali allt að 50
stundum af vikunni í vinnunni á árunum 2003-2009. Það
eru tíu tímar á dag alla virka daga vikunnar; jafngildir
raunar meiru en sex daga vinnuviku.
Vinna hefur löngum verið talin til helstu
dyggða á Íslandi. Fólk sem vinnur mikið og
langa daga fær hrós fyrir dugnað – sums
staðar er fólk jafnvel litið hornauga fyrir að
fara heim klukkan fimm. Vinnudagur
barnanna er líka langur. Þau eru í leik-
skólum, skólum og frístundaheimilum allt
upp í níu og hálfa klukkustund á dag.
Góðærinu eyddu Íslendingar að miklu leyti
í vinnunni. Það er meira en lítið kaldhæðn-
islegt að hugsa til þess, að þrátt fyrir stritið,
sitja margir hverjir í miklu stærri skuldasúpu
nú, en þeir voru í fyrir fáum árum.
Í vikunni mótmæltu nokkrir foreldrar
ákvörðun borgarinnar um aukið gjald fyrir
vistun barna lengur en átta tíma á dag. Það
er skiljanlegt að fólk sem ekki sér önnur úr-
ræði en að vinna langan dag sé ósátt við
hækkanirnar.
En ætti fólk ekki einmitt að krefjast þess, nú þegar við
höfum séð afleiðingar frjálshyggju og vinnugeðveiki, að
breyting verði á? Eða sættum við okkur við áframhald-
andi þrældóm fyrir skuldum? Hvernig væri að stytta
verulega vinnutíma fólks og auka þannig frelsi þess til að
sinna sjálfu sér og sínum nánustu? Annars er hætt við að
komandi kynslóðir geti áfram tekið undir fullum hálsi við
lagið um pabbann sem var alltaf í vinnunni og mömmu
sem var oft svo þreytt. elva@mbl.is
Elva Björk
Sverrisdóttir
Pistill
Þjóðin sem vann og vann
Ætlað að tryggja
vissa uppbyggingu
FRÉTTASKÝRING
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Þ
etta er búið að vera í um-
ræðunni í nokkur ár og
mjög skiljanlegt að rík-
isstjórnin horfi til þess
hvort þetta sé vænlegt til
árangurs nú þegar lítið er í kassanum
til að tryggja ákveðna uppbyggingu,“
segir Ólöf Ýrr Atladóttir, ferða-
málastjóri, um markmið ríkisstjórn-
arinnar að kanna grundvöll þess að
leggja á umhverfisgjöld tengd ferða-
þjónustu sem renni til uppbyggingar
þjóðgarða og annarra fjölsóttra og
friðlýstra áningarstaða ferðamanna
og til eflingar ferðaþjónustu.
Ólöf bendir á að í lögum um bæði
náttúruvernd sem og Vatnajök-
ulsþjóðgarð sé að finna heimild fyrir
gjaldtöku eða aðgangseyri rekstr-
araðila að friðlýstum svæðum, sem
renni þá beint til uppbyggingar á við-
komandi svæðum.
Að sögn Katrínar Júlíusdóttur,
iðnaðar- og ferðamálaráðherra, er
vinnan við útfærslu umhverfisgjald-
anna ekki enn hafin, en ljóst að málið
er komið formlega á dagskrá. Að-
spurð segir hún sjálfgefið að málið
verði unnið í fullri sátt við alla þá sem
hagsmuna eiga að gæta í málinu.
Helst horft til þriggja leiða
Það virðist vera nokkuð almenn
skoðun að það þurfi að bregðast við
þeim vanda sem aukin ferðaþjónusta
kallar á til að viðhalda og byggja upp
aðstöðu, viðhalda og vernda aðgengi
að fjölsóttum áningarstöðum ferða-
manna. Mjög mismunandi skoðanir
eru hins vegar á því hvaða leiðir skuli
farnar til að tryggja nauðsynlega
fjármögnun þessa. Í samantekt sem
Magnús Oddsson, fyrrverandi ferða-
málastjóri, vann fyrir iðnaðarráðu-
neytið í fyrra er bent á ólíkar leiðir til
gjaldtöku. Meðal þeirra eru ferða-
heimildargjald, komu- og brottfar-
argjald, gistináttagjald, veitinga-
gjald, ýmis þjónustugjöld og
umhverfisskattur.
Að sögn Helgu Harðardóttur,
skrifstofustjóra ferðamála í iðn-
aðarráðuneytinu, hafa menn fyrst og
fremst horft til þriggja leiða. Þær eru
í fyrsta lagi brottfarargjaldið, í öðru
lagi gjald sem innheimt væri af öllum
atvinnurekendum á Íslandi og í
þriðja lagi að lagt væri almanna-
gæðagjald á tilteknar atvinnugreinar
sem starfa í ferðaþjónustu. Helga
ítrekar að engin ákvörðun hafi enn
verið tekin um hvaða leið verði fyrir
valinu enda ljóst að slíkt þurfi að út-
færa í samvinnu við hagsmuna-
samtök og fleiri. Í dag setur ríkið um
75 milljónir á ári í viðhald og úrbætur
á ferðamannastöðum út um allt land,
en Helga áætlar að um 400 milljónir
þyrfti til þess að sinna þessari upp-
byggingu sem best.
„Við höfum ekki mótað okkur end-
anlega stefnu í þessu máli. Okkur er
ljóst að það er gríðarlega mikil vinna
framundan við að byggja upp og
halda við ferðamannastöðum og við
erum tilbúin til viðræðna um það,“
segir Erna Hauksdóttir, fram-
kvæmdastjóri Samtaka ferðaþjón-
ustu. Segir hún kostinn við gjald-
heimtu þá að inn komi fé til viðhalds á
ferðamannastöðum, en gallarnir við
hinar mismunandi leiðir séu mis-
miklir. Þannig leggist samtökin alfar-
ið gegn gistináttagjaldinu og hafi efa-
semdir um hvort atvinnulífið ráði við
meiri skattheimtu en nú þegar sé.
Morgunblaðið/ÞÖK
Strokkur Gullni hringurinn hefur verið vinsæll meðal ferðamanna. Í
Haukadal horfa menn hugfangnir á Strokk gjósa enda tilkomumikil sjón.
Í stefnuyfirlýsingu núverandi rík-
isstjórnar er kveðið á um að
kanna eigi grundvöll þess að
leggja á umhverfisgjöld tengd
ferðaþjónustu. Slík könnun er þó
afar skammt á veg komin.
MIKILL meirihluti ferðamanna á
Íslandi, eða 92%, er tilbúinn að
greiða aðgangseyri að vinsælustu
náttúruperlum landsins að því
gefnu að peningarnir renni til við-
halds staðanna. Þetta voru nið-
urstöður könnunar sem María
Reynisdóttir, ferðamálafræðingur,
lagði fyrir ferðamenn við Gullfoss
og Skaftafell árið 2004 í tengslum
við mastersritgerð sína.
Í samantekt Magnúsar Odds-
sonar, fyrrverandi ferðamálastjóra,
fyrir iðnaðarráðuneytið í fyrra var
bent á að væri komið á 300 kr. að-
gangseyri á fimm til sex mest sóttu
ferðamannasvæðin myndi það skila
um 300 milljónum króna á ári. Að
mati Magnúsar þyrfti, væri þessi
leið farin, að tryggja að aðgangs-
eyrir væri nýttur sem pottur til úr-
bóta og uppbyggingar bæði á göml-
um svæðum og líka til þróunar
nýrra svæða til frekari dreifingar.
FLESTIR
JÁKVÆÐIR