Morgunblaðið - 13.07.2009, Blaðsíða 24

24 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. JÚLÍ 2009
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
ICELANDIC Art Today heitir nýútkomin bók frá
þýska stórforlaginu Hatje Cantz. Bókinni rit-
stýrðu Halldór Björn Runólfsson, forstöðumaður
Listasafns Íslands, og Christian Schoen, fram-
kvæmdastjóri Kynningarmiðstöðvar íslenskrar
myndlistar en þeir fengu það erfiða verkefni að
velja 50 íslenska og starfandi myndlistarmenn til
að fjalla náið um í bókinni. Þeir fengu svo mynd-
listarfróða penna til skrifanna, m.a. Evu Heisler,
Jón Proppé, Markús Þór Andrésson, Ólaf Gísla-
son og Þóru Þórisdóttur. Schoen ritaði svo for-
mála í bókina og Halldór sögulegt yfirlit um ís-
lenska myndlist allt frá 7. áratug síðustu aldar til
vorra daga. Bókin er 336 bls. að lengd og prentuð
á gæðapappír. Þetta er ekki bók sem maður les
uppi í rúmi, bæði stór og þung.
Besta listbókaforlagið
Halldór segir Hatje Cantz hafa haft samband
við Schoen og lýst yfir áhuga á því að gefa út bók
um íslenska samtímalist. „Og hann komst á flug
því hann veit að þetta er besta listbókaforlag
Þýskalands, þeir gefa t.d. alltaf út katalógana á
Documenta-sýningunum, eru risar á markaðnum
og með gríðarlega dreifingu,“ segir Halldór.
Hann hafi sem forstöðumaður Listasafns Íslands
þekkst að ritstýra bókinni með Schoen og þeir
svo ákveðið hvernig tekið skyldi á umfjöllunar-
efninu.
„Niðurstaðan varð sú að ég myndi skrifa for-
mála sem væri n.k. aðdragandi að þessari kynslóð
sem er fædd 1950 og síðar og þannig væri hægt
að einbeita sér að 50 listamönnum sem eru fædd-
ir á þeim tíma.“
Mikill höfuðverkur
– Hvernig gekk að velja þessa 50 myndlist-
armenn?
„Það gekk mjög vel að velja fyrstu 35-40 en að
velja seinustu 10 var mikill höfuðverkur og við
reyndum hvað eftir annað að fá þessu hnekkt hjá
Hatje Cantz og fá að hafa fleiri en það varð ekki
tauti við þá komandi. Þeir sögðu bara 50 eða ekk-
ert,“ segir Halldór.
– Hvernig völduð þið þá?
„Auðvitað hugsuðum við töluvert um menn sem
hafa riðið á vaðið og gert sig gildandi í fleiri lönd-
um en Íslandi. Við könnuðum hverjir hefðu lagt á
sig að kynna sig í útlöndum og ræddum við þröng-
an hóp af ráðgjöfum um álitamál. Valið var samt
alltaf okkar.
Við létum það eiginlega ráða hvort menn hefðu
verið samkvæmir sjálfum sér, væru einbeittir,
hefðu uppskorið einhvers konar brautargengi í því
ljósi. En við gerðum okkur fyllilega grein fyrir því
að myndum aldrei getað komið öllum inn sem við
vildum,“ segir Halldór. Þeir Schoen hafi stutt hvor
annan og ákveðið að þetta væri upphafið að frekari
útgáfu erlendis um íslenska myndlist.
Á við fjölmargar sýningar
– Þetta er nú býsna merkilegt forlag, með
dreifingu um allan heim. Þetta hlýtur að vera ein-
hver besta kynning sem íslensk samtímamyndlist
hefur fengið til þessa, a.m.k. í bókarformi?
„Það er ekki nokkur vafi. Þetta er á við margar,
margar sýningar, það verður að segjast eins og er.
Þegar maður fer að hugsa til þess að bókin verður
á bókasýningunni í Frankfurt og á fleiri, fleiri
stöðum, dreift í allar listbókabúðir og á listasöfn,
þá er ekki nokkur vafi að þetta verður rokkynning
fyrir alla íslenska myndlist,“ segir Halldór upp-
tendraður. „Ég get ekki annað sagt en að ég er
mjög feginn að þetta skyldi komast á koppinn.“
„Rokkynning fyrir alla
íslenska myndlist“
 Hið virta, þýska bókaforlag Hatje Cantz gaf ný-
verið út veglegt rit um íslenska samtímamyndlist
 Einhver besta kynning sem íslensk myndlist hef-
ur fengið, að sögn annars tveggja ritstjóra
Christian
Schoen
Kápan Kápa bókarinnar Icelandic art today.
Halldór Björn
Runólfsson
hatjecantz.com
HLJÓMSVEITIN Jagúar
leggur í vikunni upp í sum-
artónleikaferð um landið og
hyggst halda sex tónleika á
jafnmörgum dögum og á
jafnmörgum stöðum á land-
inu. Fyrstu tónleikarnir
fara fram annað kvöld á Ró-
senberg í Reykjavík og svo
taka við tónleikar á Krák-
unni í Grundarfirði á mið-
vikudag, Edinborgarhúsinu
á Ísafirði á fimmtudag, Græna hattinum á Ak-
ureyri á föstudag, LungA-hátíðinni á Seyð-
isfirði á laugardag og loks ætlar sveitin að
halda útitónleika á Höfn á sunnudaginn.
Tónlist
Jagúar á ferð og
flugi um landið
Samúel
Samúelsson
HÖNNUÐIRNIR Snæfríð
Þorsteins og Hildigunnur
Gunnarsdóttir hlutu sér-
stök heiðursverðlaun í ár-
legri keppni evrópskra
hönnuða og auglýs-
ingastofa sem fram fór nú í
júní í Barcelona á Spáni,
fyrir hönnunina á bók Egg-
erts Péturssonar, Flora Is-
landica.
Keppnin er haldin á vegum samtaka félaga
evrópskra hönnuða og auglýsingagerðarfólks.
Flora Islandica hlaut verðlaun í flokki bóka,
bókverka og ársskýrslna. Er þetta í fyrsta sinn
sem íslenskt bók hlýtur þessa viðurkenningu.
Bækur
Flora Islandica
verðlaunuð
Eggert Pétursson
BÓKAFORLAGIÐ Hatje Cantz hóf
starfsemi sína þegar þýski letursetj-
arinn Gerd Hatje
stofnaði bókaforlagið
Verlag Gerd Hatje
árið 1947 í Stuttgart.
Á fimmta áratugnum
hóf Hatje útgáfu á bókum um sjónlistir,
arkitektúr og hönnun og hóf um leið
áratuga samstarf við prentsmiðjuna
Cantz’sche Druckerei.
Árið 1999 voru fyrirtækin sameinuð
og nöfnin um leið, í Hatje Cantz-
forlagið. Bókaútgáfan jókst mikið við
sameininguna og samstarf við þekkt
listasöfn um allan heim var eflt, m.a. við
MoMA í New York og Centre Pompidou
í París.
Tæp 70% allra bóka sem forlagið gef-
ur út eru á ensku og er dreift um allan
heim. Forlagið er eitt það mikilvægasta
og umfangsmesta í heiminum þegar
kemur að útgáfu bóka um hönnun og
listir og þykir eitt það allra besta þegar
kemur að hönnun og prentun á sýning-
arskrám ýmiss konar.
Hatje Cantz
ÚR formála bókarinnar eftir Christian
Schoen, í þýðingu blaðamanns:
„Hvað er það sem gerir íslenska sam-
tímamyndlist svo ólíka annarri og jafn-
aðlaðandi og raun ber vitni? Íslensk
samtímalist, hvort sem hún er af meiði
konseptlistar, tilraunakennd eða ljóð-
ræn, er það sem myndlistarmenn ann-
arra þjóða reyna baki brotnu að ná í sín-
um verkum: Hún er afdráttarlaus og
ekta. Hún fer með gáskafullum hætti yf-
ir landamæri listgreina. Það er orðin
venja að listamenn úr ólíkum greinum
vinni saman; tónlistarmenn, leikarar,
hönnuðir eða rithöfundar. Listin nærist
á miklum sköpunarkrafti sem gerir
hvern og einn hinna 300.000 eyj-
arskeggja, eða þar um bil, annars vegar
að neytendum listrænnar menningar og
hins vegar að sköpurum hennar. Engin
gjá skilur að listina og lífið heldur er
þar blómlegt samband á milli. Sköp-
unargáfa gegnsýrir samfélagið.“
Afdráttarlaus
og ekta
LISTAHÁTÍÐ ungs fólks á
Austurlandi, LungA, verð-
ur formlega sett í tíunda
sinn í dag.
Að vanda kemur fólk
víðsvegar að til þátttöku í
hinum ýmsu dagskrár-
viðburðum sem verða í boði
á hátíðinni.
Fjölbreyttir viðburðir
eru í boði alla vikuna, meðal
annars verða haldnir stórtónleikar á laug-
ardagskvöldið, en þar koma fram GusGus,
Mugison, B.Sig, Jagúar og Skakkamanage.
Heildardagskrá hátíðarinnar má finna á
www.lunga.is.
Listir
LungA hefst á
Seyðisfirði í dag
Mugison
ÞAU Kári Friðriksson ten-
ór og Nína Margrét Gríms-
dóttir píanóleikari ætla að
ferðast um landið vítt og
breitt á næstunni og halda
tónleika. Þeir fyrstu verða í
Sauðárkrókskirkju í kvöld
og svo taka við tónleikar í
Þórshafnarkirkju 14. júlí,
Húsavíkurkirkju 15. júlí,
Dalvíkurkirkju 16. júlí,
Víðistaðakirkju 20. júlí,
Hólmavíkurkirkju 21. júlí og Tónlistarskóla
Akraness 22. júlí. Allir tónleikarnir hefjast kl.
20. Aðgangseyrir er 2.000 kr. og mun hluti
hans renna til góðgerðarmála á hverjum stað.
Tónlist
Sumartónleikar
vítt og breitt
Nína Margrét
Grímsdóttir
Hugmyndin um allsherj-arlistasögu varð fyrst tilá 19. öld. Það var eftir aðheimspekingar á borð við
David Hume, Edmond Burke, Frie-
drich Schiller og Immanuel Kant
lögðu grunninn að fagurfræði sem
vísindagrein og forsendur urðu næg-
ar til að segja trúverðuga listasögu
(sem kann samt að vera kolröng þótt
hún sé trúverðug). Þetta leiddi til
fyrstu stofnananna sem höfðu skyld-
um að gegna gagnvart listinni og áttu
að hýsa hana, skrá hana og segja
sögu hennar.
Þrátt fyrir stofnanavæðinguna þá
hafa einkasafnarar gegnt veigamiklu
hlutverki í myndlistarheiminum, oft
sem velgjörðarmenn, eins og það var
kallað hér forðum, og átt þátt í að
sum list hefur geymst en ekki
gleymst.
Oft er talað um „smekk“ þegar
kemur að listaverkakaupum. David
Hume áleit „smekk“ einmitt skipta
sköpum í því hvernig við metum listir
en hann gerði kröfu um að við mennt-
uðum okkur og þroskuðum smekk
okkar til að skerpa hann.
Immanuel Kant gekk skrefi lengra
en Hume og sagði að tilfinningar,
sem vakna við að skoða fagra hluti
eins og listaverk (listaverk þarf samt
ekki að vera fagurt), byggju í þeim
sem horfði á þá en ekki sjálfum hlut-
unum. Listin væri þar af leiðandi
ekki sjálfgefin eða sjálfsögð í um-
hverfinu, við fyndum hana innan frá.
Kant var nær lagi en Hume hvað
varðar skilgreiningu á fagurfræði
listarinnar. Hún ristir dýpra en
„smekkur“ manns.
Listaverkasafn verður ekki metið
eftir efnislegum stöðlum þótt jafnan
sé gerð tilraun til þess. Og er algengt
að listaverkasafnarar vilji tryggja
safni sínu góðan stað eftir sína daga,
því að listin lifir safnarana, og láti
það af hendi til stofnana eða til að
stofna nýjar stofnanir og þannig
leggja sitt af mörkum til að viðhalda
skrásetningu listasögunnar. Eru
mörg slík söfn til erlendis sem og
hérlendis.
Í Hafnarborg er nú sýning til-
einkuð söfnurum og er hún haldin í
tilefni þess að 75 ár eru liðin frá því
að hjónin Sverrir Magnússon og
Ingibjörg Sigurjónsdóttir afhentu
Hafnarfjarðarbæ listaverkasafn sitt
að gjöf og er það í vörslu menningar-
miðstöðvarinnar. Í tilefni þessa hefur
safnið fengið að láni listaverk úr
söfnum núlifandi listaverkasafnara,
þeirra Gunnars Dungal og Þórdísar
Öldu Sigurðardóttur, Sverris Krist-
inssonar, Braga Guðlaugssonar og
Ingunnar Wernersdóttur, og eru þau
til sýnis auk verka sem Sverrir og
Ingibjörg gáfu bænum á sínum tíma.
Fjörutíu listamenn eiga verk á
sýningunni sem spannar list frum-
herjanna til framsækinna samtíma-
listamanna. Sýningin hefur vissulega
yfirbragð viðtekinna sumarsýninga
hjá listasöfnum (enda er þetta sum-
arsýning) en þar sem verkin hafa
sjaldan komið fyrir augu almennings
er hér kjörið tækifæri til að sjá ýms-
ar perlur, s.s. eftir Jóhannes Kjarval,
Jón Stefánsson, Kristínu Jónsdóttur,
Nínu Tryggvadóttur, Karl Kvaran,
Hrein Friðfinnsson og Olgu Berg-
mann.
Perlur í einkaeign
Hafnarborg
Úr einkasöfnum
bbbnn
Opið alla daga frá kl. 11 – 17, fimmtu-
daga til kl. 21. Lokað á þriðjudögum.
Sýningu lýkur 3. ágúst.
Aðgangur ókeypis.
JÓN B. K.
RANSU
MYNDLIST
Morgunblaðið/Jakob Fannar