Morgunblaðið - 24.08.2009, Blaðsíða 16

16 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. ÁGÚST 2009
✝ Erlar Jón Krist-jánsson fæddist í
Stykkishólmi 26.
júní 1947. Hann lést
15. ágúst síðastlið-
inn. Foreldrar hans
eru Auður Júl-
íusdóttir f. 24. nóv-
ember 1919 og
Kristján Júlíus Guð-
mundsson f. 28.
september 1911, d.
12. maí 1999. Erlar
var næstelstur fjög-
urra systkina. Þau
eru: Gísli Guð-
mundur, f. 21.4. 1942, d. 1.12.
1993, Jónína Kristín, f. 6.12. 1948
og Kristján Júlíus, f. 9.9. 1955.
Dætur Erlars eru: 1) Auður
Bergþóra, f. 3.12. 1971, maki Al-
bert Steingrímsson, dætur þeirra
eru Silja María, Birgitta Líf og
Katrín Ósk. 2) Katrín Eva, f. 13.8.
1975, maki Vignir Örn Odd-
geirsson, sonur
þeirra er Hjörtur
Árni.
Erlar ólst upp í
Stykkishólmi. Að
loknu landsprófi fór
hann í Mennta-
skólann á Akureyri
og lauk þaðan stúd-
entsprófi 1967, fyrri-
hluta prófi í verk-
fræði frá HÍ 1971,
prófi í bygging-
arverkfræði frá
NTH í Þrándheimi
1973. Hann starfaði
sem verkfræðingur hjá Hönnun
hf., hjá Stykkishólmshreppi og
var einnig sjálfstætt starfandi um
árabil.
Útför Erlars fer fram frá
Stykkishólmskirkju í dag, mánu-
daginn 24. ágúst, og hefst athöfn-
in kl. 14.
Meira: mbl.is/minningar
Frændi og vinur er fallinn í val-
inn. Erlar var dagfarsprúður mað-
ur sem engum ruddi um. Það var
ekki stokkið í að kynnast honum
en var þess virði að leggja í það
nokkra vinnu. Hann var bæði vel
greindur og vel menntaður og auk
þess mikill húmoristi. Feiminn var
hann og þokkalega stríðinn. Líður
það seint úr minni þegar hann
gekk með okkur hjónakornunum á
Helgafell. Hafði frúin nýlega verið
kynnt fyrir þessum frænda manns-
ins síns en var reyndar ekki farin
að ná neinu sambandi við þennan
fámála mann. Með einlægum
ásetningi um að mæla ekki orð af
munni og líta ekki við lagði frúin á
brattann. Hún minnist þess enn
hvað kraumaði í stríðnispúkanum í
Erlari þegar honum hafði tekist að
fá konuna til að snúa sér við og
var farinn að spjalla við hana
þarna á miðri leiðinni upp.
Fyrir nokkrum árum nutum við
hjónin aðstoðar Erlars þegar hann
teiknaði fyrir okkur breytingar og
viðbyggingu við húsið okkar. Við
settum fram óskir okkar og vænt-
ingar og fór honum vel úr hendi að
leysa úr öllu sem samræma þurfti.
Við vorum ekki alltaf sammála og
það var gaman að togast á við
verkfræðinginn, sem að sjálfsögðu
fann leiðir til þess að allir gætu við
unað.
Það var einmitt í tengslum við
þetta samstarf sem Erlar var sam-
ferða okkur norðlenska sveitafólk-
inu vestur í Stykkishólm eitt sinn.
Við keyrðum Skógarströndina og
allir sátu þegjandi. Þá sagði Erlar:
„Hérna sjáið þið nú ástæðuna fyrir
því að þetta heitir Skógarströnd“.
Og sjá, það var ekki svo mikið sem
eina trjágrein að sjá svo langt sem
augað eygði.
Þetta var Erlar í hnotskurn.
Honum var lagið að sjá spaugilegu
hliðar hlutanna og oftar en ekki
byggðust athugasemdir hans á
rökvísi og kímni.
Um leið og við kveðjum góðan
dreng sendum við aldraðri móður,
dætrum, systkinum og öðrum
þeim sem nú sakna, okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Vaka og
Stefán.
Það var ekki háttur Erlars að
bera á torg heilsufar sitt eða að-
stæður. Aldrei heyrði ég hann
nefna að hjartaaðgerð sú sem
hann fór í fyrir nokkrum árum
hefði ekki heppnast sem skyldi og
trauðla leitaði hann sér aðstoðar.
Við töluðum hins vegar stundum
um glímuna við Bakkus þar sem
hann taldi sig hafa undirtökin og
ástæðulaust væri að rifa seglin í
lífsins ólgusjó. Við skyndilegt frá-
fall vinar míns koma upp í hugann
margar minningar, honum tengd-
ar, enda samvera okkar löng, sem
byrjaði með að við fæddumst í
Stykkishólmi í sömu vikunni, og að
háskólaárunum slepptum lágu leið-
ir okkar saman síðan. Það var gott
að alast upp í Hólminum, góður
skóli, fjölbreytt félagslíf, íþróttir
og skátastarf. Ég minnist færni
Erlars í fimleikum og sundi enda
var hann vel stæltur og liðugur
með afbrigðum. En hæfileikunum
sínum flíkaði hann ekki eða rækt-
aði áfram, slík var hógværðin, og
honum tókst, meira að segja, að
luma á afbragðs námsgetu þangað
til í landsprófi. Svo lá leiðin í MA,
þá merkilegu uppeldis og menn-
ingarstofnun, þar tóku menn út
þroska og kvöddu unglingsárin og
stefnan á lífsstarfið var mörkuð.
Erlari reyndist raungreinanámið
létt í skólanum, því kom það ekki á
óvart að hann legði verkfræðina
fyrir sig. Það var síðan mikið lán
okkar, í Hólminum, að fá Erlar
heim aftur í stöðu bæjarverkfræð-
ings ásamt því að opna verkfræði-
stofu hér. Í hinum miklu fram-
kvæmdum hjá bænum, á þessum
árum, reyndi mikið á hann, en Erl-
ar stóðst álagið með sóma. Og það
þurfti ekki mörg orð, þeim mun
meira var reiknað og teiknað.
Hann var hamhleypa til verka og
fær, hafði ákveðnar skoðanir og
gat verið þrjóskur og þrár í málum
sem hann hafði sannfæringu fyrir.
Bæjaryfirvöld sýndu honum mikið
traust, sem hann mat mikils. Það
var líka óhætt, slík var væntum-
þykja hans og metnaður fyrir hönd
Stykkishólms. Hann hafði mikla
þekkingu á staðháttum í bæjar-
landinu og möguleikum þess og sá
í skipulaginu nokkra leiki fram í
tímann, en gerði sér líka grein fyr-
ir takmörkuðum fjárráðum lítillar
byggðar. Þannig leitaði hann vel
að ódýrum lausnum þótt aldrei
væri það á kostnað gæða og
traustleika því vandvirkur var
hann. Þá dyggð átti hann ekki
langt að sækja. Það má því víða
kenna verk Erlars í okkar fallega
bæ og með honum er genginn einn
af bestu sonum þessa staðar. Ekki
get ég skilið við þessi skrif án þess
að minnast á spilamennskuna, en
Erlar var mjög góður bridgespilari
og margar rúberturnar voru tekn-
ar í heimahúsum, með góðum fé-
lögum, ásamt keppni í litla bridge-
félaginu okkar. En nú set ég
punktinn, Erlari var lítið um hólið
gefið, ég sé hann vel fyrir mér
sposkan á svip, yfir þessum skrif-
um, tilbúinn að senda mér bein-
skeytta og kryddaða athugasemd.
Að leiðarlokum er mikil ástæða
að þakka góðum vini fyrir sam-
fylgdina. Maður spyr sig margra
ef-spurninga þessa dagana en nið-
urstaðan verður ávallt sú að allt
sem við gerum eða gerum ekki er
forsjóninni falið.
Innilegar samúðarkveðjur sendi
ég dætrum Erlars og fjölskyldum,
hetjunni henni Auði, systkinum og
fjölskyldum þeirra.
Blessuð sé minningin um góðan
dreng, hann Erlar.
Ellert.
Erlar Jón Kristjánsson
 Fleiri minningargreinar um Erlar
Jón Kristjánsson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
SEINUSTU árin hef-
ur komið fram ný sýk-
ing í síldinni okkar.
Þetta er aðallega fyrir
Suðurlandi og vestur í
Breiðafjörð en víðar.
Enginn hefur komið
með skýringu eða not-
hæfa tilgátu um orsök
sýkingarinnar. Hér á
eftir fer tilgáta eða
skýring greinarhöf-
undar á þessari nýju alvarlegu sýk-
ingu sem veldur ómældu fjárhags-
tjóni. Spillir sjávarlífi á margan
hátt.
Það er nokkuð langt síðan grein-
arhöfundur sat aleinn á sjáv-
arkambinum neðst í Landeyjum ná-
lægt ósi Hólsár, en Eystri-Rangá
og Ytri-Rangá sameinast á leið til
sjávar. Verða Hólsá. Þetta var á
miðju sumri og mikið fuglalíf. Ótelj-
andi kríuungar sátu á sjávarkamb-
inum í mjög stórri breiðu. Voru að
byrja vegferð sína alla leið næstum
á Suðurpól jarðar. Þar snúa þeir
við og koma hingað næsta vor til að
verpa og ala upp nýja unga.
Á þessum árum fyrir nokkrum
áratugum var sjórinn eða jafnvel
brimið við suðurströndina fullt af
síli eða nánast morandi. Þetta var
líklega mest sandsíli, sem var í
ómældum torfum þarna alveg upp í
landi. Fullorðnar kríur flugu út í
öldurnar og komu til baka með síli í
nefinu handa ungum sínum fyrir
langferðina alla leið á Suðurpól.
Þarna voru nokkrir svartbakar og
svo einn sílamávur í öllu sílaætinu.
Þessi sílamávur var aleinn að þvæl-
ast þarna. Það átti eftir að breyt-
ast.
Á seinustu árum
hefur þetta heldur
betur þróast til hins
verra. Einn sílamáv-
ur hefur orðið að
hundruðum þús-
unda eða jafnvel
meira. Þegar mikið
hefur verið um æti
og síli, þá hefur
varla séð til sólar
fyrir risastórum
flokkum af sílamáv.
Hann fer líka upp á
túnin og labbar á
eftir sláttuvél sem opnar honum
leið að ormum í ljáfarinu.
Með risahópum af sílamávum,
eins og ástandið hefur verið und-
anfarið, þá bera þeir með sér
óhemju smit svo sem pöddur, salm-
onellu, vírusa og allra handa sjúk-
dóma, bæði þekkta og óþekkta.
Krufningar á sílamávi bæði hér og
erlendis hafa margsannað að hann
er fullur af smiti sem margt er
hættulegt mönnum og dýrum. Jafn-
vel smita sílamávar fiska eins og
þeir hafa nú gert með síldina.
Kenning þessa greinarhöfundar
er sú, að þegar sílamávar í hundr-
uðum þúsunda drita eða skíta í sjó-
inn við suðurströndina þá smita
þeir stórt hafsvæði. Sílamávar
koma á vorin úr skolpræsum Evr-
ópu þar sem þeir halda til í skolp-
inu. Þeir koma fullir af smiti.
Kunnugir kalla þá „flugrottur“ þar
sem þeir beri smit líkt og klóak-
rottur. Koma með endalaust magn
af smiti sem fer í sjóinn. Nú éta
síldarseiði oft agnir úr svona síla-
mávadriti. Allt fer í hring í sjónum
og náttúrunni. Stærri fiskar éta þá
smærri. Síldarseiði éta hálfmeltar
agnir úr driti eða fuglaskít, sem
fellur í sjóinn frá endalausu magni
sílamáva sem halda til við suður-
ströndina og gera þarfir sínar í
tonnatali í sjóinn. Dritið úr sílamá-
vinum er margir tugir tonna og
fullt af smiti af öllum gerðum.
Fyrir liggja raunhæfar rann-
sóknir um eyðileggingu sílamáva.
Lundinn er að deyja út í Vest-
mannaeyjum eða fækkar mjög, síla-
mávur drepur hann. Samkvæmt
rannsóknum HAFRÓ þá vantar
sandsíli frá Vestmannaeyjum alla
leið vestur í Breiðafjörð eða er að-
eins á fáum blettum. Er þó að rétta
við örlítið. Nýlega söfnuðust síla-
mávar í Breiðafjörð og dreifðu þar
fugladriti sínu með tilheyrandi
smiti. Þá hvarf allt sandsíli þar á
vissum svæðum í bili. Sílamávurinn
át það upp.
Niðurstaða þessarar greinar er
sú að veikin í síldinni sé komin úr
klóökum Evrópu og borin hingað af
þúsundum sílamáva sem drita smit-
inu við Suðurland í sjóinn í tonn-
atali. Síldarseiðin éta svo agnir úr
dritinu frá sílamávunum og verða
veik. Smitast þannig.
Hreinsa þarf klóakrotturnar eða
flugrotturnar, sem sílamávurinn er,
burtu. Gera það skipulega og út-
rýma þeim.
Sýkti sílamávurinn
síldina okkar?
Eftir Lúðvík
Gizurarson »Kenning þessa
greinarhöfundar er
sú, að þegar sílamávar í
hundruðum þúsunda
drita eða skíta í sjóinn
við suðurströndina þá
smita þeir stórt haf-
svæði.
Lúðvík Gizurarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
LEIÐARI Morgun-
blaðsins 22. ágúst sl.
vakti óneitanlega at-
hygli mína. Blaðið
sem áður stóð fast á
að nýta auðlindir
þjóðarinnar í þágu
þjóðarinnar, vill nú
nýta þær í eitthvað
annað, en tilgreinir
ekki hvað. Og höf-
undur velur að skrifa
leiðara sem tekinn gæti verið nán-
ast beint af heimasíðu Geysis
Green Energy. Öðruvísi mér áður
brá.
Höfundur segir í fyrstu rök-
semd sinni að ekki sé hér verið að
afhenda orkulindina og undir-
strikar að HS Orka vinni eingöngu
að uppbyggingu og rekstri virkj-
ana. Hvernig sú starfsemi á að
fara fram án þess að aðgangur sé
að auðlindinni er mér hulin ráð-
gáta. Og í tilfelli HS Orku er auð-
lindin afhent þeim nú til 65 ára
með framlengingarrétti til annarra
65 ára. Sé rúmlega einn og hálfur
mannsaldur ekki nánast varanlegt
framsal, væri gaman að fá útskýr-
ingu höfundar á hvað hann telji
eðlilegt í því máli.
Höfundur segir ráðherrana
vinna gegn eigin markmiðum um
endurreisn trausts á íslensku at-
vinnulífi, og verði af þeim gjörn-
ingi sem nú er hætta á að verði að
veruleika, komi það eingöngu til
með að fæla frá erlenda fjárfesta.
Getur verið að traust og ábyrgð
fari saman í mati sumra fjárfesta
sem í framtíðinni munu líta á Ís-
land sem vænlegan fjárfesting-
arkost? Að þeir muni meta það
meira að Íslendingar séu ekki til-
búnir í hvað sem er til að vernda
hagsmuni þjóðar-
innar? Og er ekki ein-
mitt sú umræða sem
nú á sér stað á Al-
þingi gott dæmi um
það? Að traustið og
virðingin vaxi frekar
en hitt, þegar ljóst er
að menn er tilbúnir til
að verja hagsmuni
sína. En ég er sam-
mála höfundi að fyrir
löngu hefði átt að
vera búið að grípa inn
í þetta mál.
Þegar kemur að fjármögn-
unarmöguleikum HS Orku, og í
ljósi þess eignarhalds sem nú er,
held ég að menn verði að stíga
varlega til jarðar, þegar þeir tala
um hvað slíkur gjörningur sem
endurþjóðnýting er kynni að hafa
á þá möguleika. Ljóst er að Geysir
Green Energy, sem er nú er
meirihlutaeigandi HS Orku, er
fyrirtæki á brauðfótum og ríkið
raunar með skuldir þess upp á
rúmlega 20 milljarða í fanginu. Er
líklegt að erlendir bankar, nú eða
innlendir séu sérstaklega tilbúnir
til að lána fyrirtæki þar sem nán-
ast allir helstu eigendur þess fyr-
irtækis eru í greiðslustöðvun eða á
leið í hana?
Hvað varðar fjórða lið röksemda
í greininni vil ég vísa til þriðja liðs
athugasemda minna og spyr höf-
und hvort ekki sé nú skynsam-
legra að ríkið sem er með skuldir
núverandi eiganda í fanginu reyni
frekar að gera það besta úr stöð-
unni, yfirtaki skuldirnar og tryggi
um leið yfirráða- og nýtingarrétt
íslensku þjóðarinnar yfir þessum
hluta auðlindarinnar til framtíðar,
í stað þess að afskrifa hugsanlega
þær skuldir. Maður spyr sig óneit-
anlega þeirrar spurningar, þegar
talað er um hugsanlega niðurstöðu
Samkeppnistofnunar hvað varðar
eignarhlut ríkisins, hvaða sann-
girni er í því að einkafyritækið
Geysir Green Energy má í dag
eiga 66% prósent hlut í fyrirtæk-
inu, til að tryggja hagsmuni fárra
hluthafa, en ríkið sem reynir að
tryggja hagsmuni almennings má
ekki eiga nema 10% vegna sam-
keppnissjónarmiða. Er ekki eitt-
hvað skrýtið þarna á ferðinni?
Það er rétt hjá leiðarahöfundi
Morgunblaðsins að það var hinn
frómi þáverandi ráðherra iðn-
aðarmála Össur Skarphéðinsson
sem beitti sér fyrir setningu þess-
ara lagabreytinga. Og það á líka
að vera ljóst jafn-vel tengdum
manni og leiðarahöfundur Morg-
unblaðsins er, að í fyrri frum-
varpsdrögum var gert ráð fyrir að
2/3 hlutar eignarhaldsins á öllum
orkufyrirtækjum landsmanna yrðu
í opinberri eigu. Fyrir harðfylgi
Sjálfstæðismanna í ríkisstjórn á
þeim tíma náðist sá liður ekki í
gegn.
Eftir lestur þessa leiðara og í
ljósi núverandi eignarhalds á
blaðinu hefði verið fróðlegt að sjá
hvernig samsvarandi leiðari blaðs-
ins hefði hljómað ef fjallað hefði
verið um aðrar auðlindir þjóð-
arinnar, til dæmis fiskveiðiauð-
lindina.
Notum orkuna í eigin þágu
Eftir Hannes Frið-
riksson » Fróðlegt hefði verið
að sjá hvernig leið-
ari þessi hefði hljómað,
ef sú auðlind, sem
fjallað er um, hefði verið
fiskveiðiauðlindin.
Hannes Friðriksson
Höfundur er innanhússarkitekt.