Saga - 1974, Page 94
86
GÍSLI JÓNSSON
verði framvegis sem hingað til bornar upp í ríkisráðinu.
Til staðfestingar þessari uppgjöf sagði konungur, er hann
kvað upp úrskurðinn, að alþingi mætti eigi vænta þess,
að hann vildi fallast á nokkra breytingu á þessu í sinni
stjórnartíö, nema önnur skipun, jafntrygg þeirri, sem nú
væri, yrði á ger.
Út af þessu urðu miklar viðsjár á alþingi, og flokkur
ráðherra klofnaði. Heimastjórnarmenn vörðu hann van-
trausti, og alþingi samþykkti með fjögurra atkvæða meiri
hluta í neðri deild og þriggja í efri deild, að staðfestingar-
skilmálarnir 1915 hefðu verið í fullu samræmi við fyrir-
vara alþingis 1914. Sem sagt gott. Og þar með var ríkis-
ráðsþrefinu aflétt. Málið leystist af sjálfu sér þremur ár-
um síðar, er íslenskt ríkisráð varð til 1918.
Nú skal draga dæmin saman:
Benedikt Sveinsson og Jón Sigurðsson féllust á ríkis-
ráðsákvæðið 1869. Seinna fannst Benedikt Sveinssyni það
fjörráð við landsréttindi Islands.
Valtýingum fannst það skaðlaust 1897, and-valtýingum
stórháskalegt. Báðum flokkum fannst það meinlaust 1901,
1902 og 1903.
Árið 1902 reynir Valtýr Guðmundsson að gera það tor-
tryggilegt, en 1903 samþykkir hann skaðleysi þess á
alþingi.
Jón Jensson telur það stórhættulegt 1902, hafði áður
varið það í Isafold.
Árið 1906 leggja ritstjórar allra helstu blaða nema
Heimastjórnarmanna áherslu á að fá það brott úr stjórn-
arskránni, þ. á m. Skúli Thoroddsen, Björn Jónsson og
Einar Hjörleifsson, sem allir höfðu áður talið það skað-
laust.
Árið 1911 vilja bæði Sjálfstæðismenn og Heimastjórnar-
menn losna við það úr stjómarskránni. 1913 þykir mið-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og Skúla Thoroddsen þetta
engu máli skipta. Sama ár finnst Einari Arnórssyni, að
búa þurfi til sérstakan fyrirvara um þetta efni. Tveimur