Saga - 1974, Side 222

214
RITFREGNIR
skipti trúar hafi orðið frá deg-i til dags. Hún er ekki rétt og í
bezta falli ófullkomin. Ef endirinn hefur verið þessi, hljóta ein-
hverjar eða allar eftirfarandi forsendur að hafa verið til staðar:
1. Kristnum mönnum hefur fjölgað mikið á seinni hluta lú.
aldar. Heiðnum mönnum hefur orðið ljóst, að þeir voru orðnir
vald, sem taka varð tillit til. Þeir urðu að þola þeim að byggja upp
kristin samfélög, að því er tók til innanhéraðsmála. Og Ijóst var,
að þessi þróun varð ekki stöðvuð. Nýtt þjóðfélag var í mótun.
2. Útbreiðsla kristinna áhrifa bæði heima og erlendis seinustu
áratugi aldarinnar hefur verið slík, að höfðingjunum hefur verið
ljóst, að heiðnin var á undanhaldi, á fslandi jafnt og annars staðar,
og það var aðeins spurning um tíma, hvenær kristnin ynni sigur.
Gat nokkur ímyndað sér, að fsland gæti eitt staðið gegn þessari
þróun?
3. Erindi þeirra Gizurar voru árangur af samtökum milli Ólafs
konungs og kristinna manna á íslandi. Þeir fluttu alþingi úrslita-
kosti hans. Þeir höfðu fé meðferðis til að kaupa sér aukið fylgi,
og konungur hélt 4 gíslum hjá sér til að tryggja sáttgirni sumra
heiðinna höfðingja. Þannig var beitt þrýstingi til að sýna, að nú
yrði ekki lengur þoluð andstaða gegn kristnitöku á íslandi.
Heimildir eru ekki nógu ljósar til að sýna, hver þessara ástæðna
hefur ráðið mestu, en vissulega munu þær allar hafa komið þar til.
Tvö fyrri atriðin hafa þegar verið rædd, nú mun litið nánar á 3.
ástæðuna. Hve mikil áhrif hafði þrýstingurinn? Við höfum þegar
séð, að kristnir menn söfnuðust saman í fjölmennan flokk. Þess
vegna þorðu heiðnir menn ekki að ráðast á þá. Kristnir menn hafa
sennilega verið næstum eins fjölmennir og heiðnir. Á alþingi fór
fram styrkleikapróf flokkanna. Hefðu heiðnir menn leyft skrúð-
göngu kristinna manna til Lögbergs, ef þeir hafa ekki verið svip-
aðir að f jölda og heiðnir menn? Og heiðnir menn geta ekki hindrað
Hjalta, sekan mann, í að tala á Lögbergi. Flokkarnir sögðu sundur
með sér lögin, þ.e. að kristnir menn töldu sig ekki lengur bundna
af heiðnum þingsköpum og lögum. Síðu-Hallur var fenginn til að
segja upp lög af nýju, en honum var ljós áhættan. Þess vegna
bað hann lögsögumanninn, eina manninn, sem rétt hafði til þess,
að segja upp lög, sem báðir flokkar slcyldu lúta. Hér hafa engar
mútur nægt, enda upphæðin aðeins lögmætt kaupgjald. Síðu-Halli
hefur tekizt að sannfæra hann um, að mótspyma væri tilgangslaus,
bæði vegna styrkleika kristinna manna og hótunar konungs um að
taka gíslana af lífi. Hallur krefst, að kristni verði einu löglegu
trúarbrögð landsins, því að jafnrétti muni aðeins „slíta lögin“. Það
getur sá einn, sem veit sig nógu sterkan til þess að koma vilja
sínum fram. Hér var um ekkert val að ræða, ef koma átti í veg