Saga - 2000, Blaðsíða 310

308
RITFREGNIR
ur m.a. í tengslum við íslenska þýðingu á miðaldaritinu Bók um matar-
gerðarlist og hún dregur einnig skýrt fram að uppskriftimar í Einfóldu
matreiösluvasakveri gefa engan veginn rétta mynd af íslenskri matreiðslu
og margar þeirra náðu aldrei að festa rætur hérlendis.
Hversdagsmaturinn var aftur á móti svo sjálfsagður og algengur að það
þótti oft engin ástæða til að geta hans sérstaklega, hvað þá lýsa honum
eða setja uppskriftir á blað. ísland sker sig hér á engan hátt úr, sömu sögu
er að segja um önnur lönd. Nefna má sem dæmi að þótt til séu þúsundir
mataruppskrifta frá miðöldum í evrópskum handritum og prentuðum
bókum er varla unnt að finna nema fjórar brauðuppskriftir frá því fyrir
1600, og var þó brauð algengasti matur almennings mjög víða. Að hluta
til stafar þetta af því að bakarar höfðu öflug gildi og varðveittu uppskrift-
ir sínar vandlega en brauðbakstur var líka víða tíðkaður í heimahúsum.
Brauð var einfaldlega eitthvað sem ekki þurfti að skrá uppskrift að og svo
var einnig um flestan algengan hversdagsmat. Það eru því margar ástæð-
ur fyrir því að heimildir verða ótraustari og vitneskja götóttari um leið og
spumingaskránum sleppir.
Það sem ég sakna ef til vill helst í bókinni - en fellur þó fyrir utan það
svið sem höfundur markar henni í formála - er meiri tenging og saman-
burður við matarhefðir og matreiðsluaðferðir annarra þjóða. Vfða vakna
spumingar um erlendar hliðstæður og hvort ákveðin meðhöndlun íslend-
inga á einhverju hráefni var einstök eða þekkt í öðmm löndum. Þeim er
stundum svarað en oftar þó ekki og sem dæmi má nefna ábrystir. Hér er
sagt frá könnuábrystum og pottábrystum, tvær gamlar uppskriftir gefnar
að hinum fyrmefndu auk uppskriftar að karamellu-broddbúðingi frá
Helgu Sigurðardóttur. Áhugasaman lesanda langar ef til vill að vita hvað
aðrar þjóðir gerðu við broddmjólkina eða hvort hún hafi hvergi verið nýtt
sérstaklega nema á íslandi og við því fást engin svör hér, þótt mikið sé
t.d. til af beestings-uppskriftum frá Bretlandseyjum sem gaman er að bera
saman við ábrystirnar.
Þetta getur ekki kallast galli á bókinni þótt það hefði aukið gildi henn-
ar í mínum huga ef meira hefði verið gert af slíku. Stærsti gallinn sem ég
sé við bókina varðar hins vegar meðferð tilvísana, sem kann að vera kór-
rétt samkvæmt fræðilegum kröfum en kerfið sem notað er krefst þess oft
að flett sé upp á tveim stöðum til að finna hver heimildin er. Ef ég vil vita
hver er heimildarmaður Hallgerðar um kaldahlaup, súrsaða bringukolla
í skyri, sem getið er um í rammagrein á bls. 71, þarf ég fyrst að fletta upp
tilvísun nr. 42 aftast í kaflanum, en þar finn ég engar upplýsingar um
heimildarmanninn eða hvaðan af landinu hann er, aðeins nýja tilvísun,
ÞÞ691. Þá þarf að fletta upp í skrá yfir heimildarmenn þjóðháttadeildar
aftast í bókinni til að komast að því að á bak við númerið ÞÞ691 er Helga
Halldórsdóttir af Snæfellsnesi, fædd 1903. Þetta er óþarflega tafsamt fyrir
lesandann og eykur líka hættu á mislestri og villum, ekki síst þegar kom-