Saga - 2000, Blaðsíða 320

318
RITFREGNIR
hefði tekið konur svo miklu lengri tíma en karla að öðlast kosningarétt. í
öðru lagi hvers vegna það hefði tekið konur svo langan tíma að ná kjöri
til þings í einhverjum mæli og í þriðja lagi hvaða pólitísk áhrif koma
kvenna inn á löggjafarsamkundur hafi haft.
Auður leitar víða fanga við að leggja fræðilegan grunn að verkinu og
rekur umfjöllun stjómmálafræðinga um konur, stöðu þeirra og réttindi. Á
undanfömum ámm hefur mikið verið skrifað um konur og stjómmál í
fræðaheiminum og margar rannsóknir gerðar sem tengjast að mínum
dómi þeirri áherslu sem nkt hefur á fulltrúahlutverk kvenna, einkum í
sveitarstjórnum og á þjóðþingum. Þar kallast kynja/kvennafræðin og
kvennabaráttan á með gagnkvæmum áhrifum. Það er því um auðugan
garð að gresja í leit að fræðilegum stuðningi. Auður fjallar sérstaklga um
feðraveldishugtakið (patriarchy), þ.e.a.s. það einkenni á nánast öllum
samfélögum heims að völd karla em mun meiri en völd kvenna (bls.
32-35 og 197-201). Feðraveldishugtakið sem er býsna gamalt (fyrst nefnt
árið 1680, bls. 197) hefur sætt gagnrýni á undanfömum árum sem skýring
á völdum karla og valdaleysi kvenna. Tengist sú gagnrýni hugmyndum
um svokallaða eðlishyggju og póstmódemískum hugmyndum, m.a. um
að í því felist alhæfing, það sé þröngt og að það skýri ekki nema að hluta
til tengsl og stöðu kynjanna í sögulegu ljósi. Auður segir aftur á móti að
engin betri kenning hafi komið fram sem skýri valdaleysi kvenna og þá
andstöðu sem þær mættu í baráttu sinni fyrir mannréttindum og póli-
tískri þátttöku, enda notar hún feðra/bræðraveldishugtakið til að skýra
fallandi gengi kvennaframboðanna í Reykjavík.
Auður rekur þjóðfélagsbreytingar í Evrópu og segir sögu kvenréttinda-
hreyfingarinnar allt frá Ástralíu og Norður-Ameríku til Evrópu á 19. öld
til að tengja þær aðgerðir sem íslenskar konur gripu til við það sem var að
gerast erlendis. Þá gerir Auður grein fyrir stjómmálum á íslandi á 19. öld
og greinir frá þróun rótgróins bændasamfélags til iðnaðarsamfélags með
vaxandi millistétt, en flestar íslensku kvenréttindakonumar tilheyrðu
þeim hópi.
Megininntak verksins og það sem Auður hefur lagt til nýtt í íslenskri
stjómmálasögu er rannsókn hennar á kvennaframboðunum í Reykjavík,
einkum þó starfi kvenna í bæjarstjóm Reykjavíkur 1908-22. Það hafði ým-
islegt verið skrifað um íslensku kvenréttindahreyfinguna og þar með
kvennaframboðin áður en Auður kom til sögu (og reyndar síðar), en mér
vitanlega hafði enginn farið áður ofan í það hvað blessaðar konumar
gerðu í bæjarstjórninni, hvað þá að spurt hefði verið hvort þær hefðu
unnið öðm vfsi eða borið önnur mál fyrir brjósti en karlamir. Auður varð
því að kanna frumheimildir sem em því miður heldur fátæklegar vegna
þess hve fundargerðir nefnda og bæjarstjómar em fáorðar.
Auður sýnir fram á að kvennalistamir nutu vemlegs stuðnings, einkum