Morgunblaðið - 13.11.2009, Blaðsíða 32

32 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2009
Ungdómurinn festir
gjarnan auga á þeim
sem eru nokkrum ár-
um eldri, eða þannig
fór mér á mennta-
skólaárum á Akureyri um miðja síð-
ustu öld. Einn í þeim hópi var Flosi
Ólafsson tveimur bekkjum ofar í
skólanum, hnellinn og glaðvær og til
alls líklegur þegar slegist var á
göngum í frímínútum. Þann 31. jan-
úar 1952 kviknaði í stóru timburhúsi
við Hafnarstræti 66 nær beint niður
af MA. Þar bjuggu þá þrjár fjöl-
skyldur, á aðalhæð Pétur Lárusson
kaupmaður. Austanstormur var á og
magnaði eldinn svo að Sjónarhæð og
fleiri hús voru í hættu. Þetta var um
hádegisbil og þustu nemendur niður
brekkuna til að fylgjast með eldsvoð-
anum. Stóðu sumir álengdar en aðrir
gengu vasklega fram við að bjarga
innanstokksmunum. Flosa héldu
engin bönd. Hann hentist að brenn-
andi húsinu, sparkaði upp glugga á
neðstu hæð, en skarst þá illa á fæti
og varð frá að hverfa alblóðugur. Svo
skjótráður var hann og sást ekki allt-
af fyrir. Þessi sena hefði sómt sér í
hvaða bardaga sem var í Íslendinga-
sögum. Slot þetta hafði verið byggt
1896 sem fundarhús, m.a. fyrir
Gleðileikafélagið, og líklega hefur
Flosi fengið í þessari eldraun neista
fyrir lífshlaupið.
Þetta voru eldfimir tímar, einnig í
heimsmálum, þar sem fylkingar sigu
saman úr austri og vestri og ný-
frjálst Ísland var lagt undir herstöð
þvert ofan í gefin fyrirheit. Í MA
skiptust menn í hópa í viðhorfi til
kjarnorkublikunnar og umræður í
málfundafélaginu Hugin snerust oft-
ar en ekki um heimsmálin og var
jafnan tekist á um formennsku í fé-
laginu. Einnig þar kom Flosi við
Flosi Ólafsson
✝ Flosi GunnlaugurÓlafsson fæddist í
Reykjavík 27. október
1929. Hann lést á
Landspítalanum 24.
október sl., í kjölfar
umferðarslyss, og var
jarðsunginn frá Reyk-
holtskirkju 31. októ-
ber.
sögu á eftirminnilegan
hátt þegar hann var
kosinn formaður 12.
október 1951 með 84
atkvæðum en sá mót-
frambjóðandi sem
næstur kom fékk 81
atkvæði. Þá var hálft
ár liðið frá endurkomu
bandaríska hersins.
Skólastjórn og hægri-
mönnum í skólanum
leist ekki á þennan
nýja formann á við-
sjárverðum tímum.
Settur skólameistari
var þá Brynleifur Tobíasson í fjar-
veru Þórarins Björnssonar sem var í
boðsferð vestanhafs. Umdeild
tveggja vetra landsprófsdeild var þá
við skólann og hafði starfræksla 1.
bekkjar ekki hlotið blessun mennta-
málayfirvalda en nemendur „náms-
flokksins“ tekið þátt í kosningunni.
Notaði skólameistari það þegar
næsta dag, að höfðu samráði við
Björn Ólafsson þá menntamálaráð-
herra, sem tylliástæðu til að lýsa
kjör Flosa ógilt. Var kosningin þá
endurtekin en leikar fóru svo að
Flosi var aftur kjörinn formaður, nú
með 127 atkvæðum gegn 112. Í kjöl-
farið komu eftirminnilegir átaka-
fundir.
Skólavist Flosa nyrðra varð nokk-
uð skrykkjótt og 6. bekk las hann ut-
anskóla á Staðastað með vini sínum
Stefáni Scheving undir handleiðslu
Þorgríms prests. Báðir luku þeir
stúdentsprófi nyrðra vorið 1953 og
flaug Flosi hæst í leikfimi. Þessi
óvenjulegi Vesturbæingur reyndist
líka fimur þegar út í lífið kom, hvort
sem var á sviði eða með penna í
hendi. Bekkjarbróðir hans að norð-
an, Kjartan Ólafsson ritstjóri Þjóð-
viljans um skeið, vissi gjörla hvað í
æringjanum bjó og réð hann til rit-
starfa sem glöddu okkur lesendur
blaðsins meira en flest annað í heilan
áratug.
Hjörleifur Guttormsson.
Arfleifðin eftir Flosa er kannski
meiri en liggur í augum uppi. Hann
lét okkur fá það óþvegið og bætti
þjóðarsálina. Hann gerði grín að
sjálfum sér og leyfðist því að gera
grín að okkur. Þjóðin hló og sá sig í
réttu ljósi. Grínið segir oft sannleik-
ann betur en alvaran.
Ég man fyrst eftir Flosa í kátum
hópi ungmenna í Skíðaskálanum um
miðja síðustu öld. Lilja var einnig í
hópnum. Flosi fór mikinn í gríninu.
Ég var barn en sá að Flosi var fyrst
og fremst að fanga athygli hennar.
Það skildi ég mætavel. Hópurinn
naut þess að Flosi vildi heilla Lilju.
Þjóðin hefur notið þess einnig. Síðan
kemur annað þeirra varla í hug mér
nema hitt fylgi með.
En Flosi var ekki bara skemmti-
legur og margfróður heldur hlýr eins
og hann á kyn til. Ég þekki það hjá
náfrændum hans og stjúpbræðrum
mínum, Dóra og Erni, sonum
Bjarna, móðurbróður Flosa. Þeir
enda í miklu vinfengi við frænda
sinn. Hver heimsókn að Bergi til
Flosa og Lilju var hátíð. Ekki síst ef
þar var endapunkturinn í hestaferð
með þeim frændunum öllum og
Lilju, Óla og Betu. Þvílíkt ævintýri
og gleði.
Atvik úr hestamennsku fyrri ára
kemur í hugann. Við konan mín þá-
verandi hittum Flosa og Lilju á
miðri dagleiðinni til Þingvalla á eyði-
býlinu Selkoti og slógum upp veislu,
sem stóð langt fram á nótt. Þá lögð-
um við á hrossin og við konan mín
riðum niður í Hestagjá með hestana
en við áttum pantaða gistingu í Val-
höll. „Við finnum okkur pláss þar
sem við höllum okkur,“ sögðu þau
Lilja og Flosi þegar leiðir skildi í
hálsinum ofan Kárastaða og hurfu út
í sumarnóttina, léttlynd, kát og vel-
ríðandi að vanda.
Veisluföngin voru sumpart fljót-
andi í Selkoti. Seinna þegar mér
fannst nóg hafa flotið í mínu lífi voru
Lilja og Flosi búin að gera það upp-
gjör auðvelt fyrir marga með glensi
sínu og gríni. Það var allt í lagi að
vera þorstaheftur eins og Flosi. Þau
eiga sinn þátt í góðum árangri SÁÁ
og AA. Hver vildi ekki vera eins og
þau?
Valdimar H. Jóhannesson.
Hann var brautryðjandi í dag-
skrárgerð í sjónvarpi, faðir Ára-
mótaskaupanna eins og þau hafa
verið sett upp eftir að hann fann upp
formúluna og þar með guðfaðir
Spaugstofuþáttanna. Hann skapaði
ungur hinn ógleymanlega Danna,
unglinginn og svalan rokktöffarann í
útvarpsleikriti Agnars Þórðarsonar
og fylgdi því eftir í sjónvarpsþáttum
sínum. Hann var einn fremsti og
skemmtilegasti hagyrðingur lands-
ins sem fór á kostum heilan vetur í
spurningaþáttum í sjónvarpi og hag-
yrðingaþáttum um allt land. Hann
var snjall þýðandi, rithöfundur og
pistlahöfundur. Hann var Sigurjón
digri og ótal aðrir kostulegir og
magnaðir karakterar. En fyrst og
fremst var hann dásamlegasti kar-
akterinn sjálfur, með ískrandi lífs-
gleði, lífsnautn og lífskúnst sem
smitaði alla í kringum hann – alla ís-
lensku þjóðina. Hann var ljúfur vin-
ur, hreinn og beinn. Hann var Flosi,
svo dýrmætur gleðigjafi fyrir okkur
öll. Hann var maður sem ég sakna
óendanlega mikið, maður sem ég er
þakklátur fyrir að hafa fengið að
eiga að vini.
Ómar Ragnarsson.
Sveit er samfélag, gott samfélag
því að þar þekkjast menn. Sveitin
virðir að menn eru ólíkir hver öðr-
um. Þar standa menn saman. W.
Hoffmann skilgreinir samfélag svo:
Ekki sömu svör
heldur sömu spurningar.
Ekki sama leið
heldur sama markmið.
Ekki sömu siðir
heldur sami Drottinn.
Ekki allir eins
heldur allir eitt
sem ætíð vita sig jafn elskaða
og elskandi.
Þetta kom mér í hug þegar tíðindi
bárust af láti þínu, Flosi. Þegar þið
Lilja fluttuð í Reykholtsdal var ykk-
ur vel tekið. Sveitina vantaði fólk
sem var reiðubúið að leggja sam-
félaginu í Reykholtsdal gott til. Það
gladdi okkur hjónin að þið leituðuð
til mín með að fá afdrep í skólanum
til að styðja þá sem höfðu ákveðið að
snúa baki við Bakkusi. Það hafði
nefnilega jaðrað við að þykja fínt að
vera fyrir vín. Þessu viðhorfi breytt-
uð þið svo um munaði og verður ykk-
ur seint nógsamlega þakkað það.
„Ekki sömu svör heldur sömu spurn-
ingar“ er það sem gerir sveit að sam-
félagi. Sveit metur ólíka persónu-
leika. Þarf á þeim að halda til að
samfélagið blómstri.
Flosi var einn þeirra sem skapa
sér sinn karakter. Vildi láta ófrið-
lega, æra sem flesta á sem skemmst-
um tíma, eins og hann sagði sjálfur.
Samt sáu allir sem honum kynntust
að hann var blíðlyndur, einlægur og
friðsamur að innra eðli. Gat orðið
barnslega glaður og þótti vænt um
sitt fólk. Og hafði manndóm til að
láta það heyrast.
Í starfi skólastjóra skiptast á skin
og skúrir eins og í lífi annarra. Ég
fullyrði að ekki hafi mér þó tekist
betur til í annan tíma með að leita út
fyrir skólann til að auka við litróf
uppeldis og menntunar en er ég fór
til Flosa á Bergi með í handraðanum
danskan söngleik er nefndist De
Nordiske Guder. Flosi kominn yfir
sjötugt og sagðist hættur með öllu
að koma að leikstjórn. Þannig fór þó
að handritið varð eftir á borðinu
hans. Hann þýddi söngleikinn Æsi
og þursa og skólinn varð að ævin-
týralegu leikhúsi þar sem allir lögð-
ust á eitt og lutu syrkri stjórn Flosa,
en milli 50 og 60 nemendur stigu á
svið. Aðrir sáu um hljóð og skreyt-
ingar. Meistari Flosi hafði aldrei áð-
ur stýrt svo stórum hópi barna og
unglinga í leikhúsi og þegar tjaldið
féll eftir frumsýningu fann ég hvílíkt
kraftaverkið var. Eftir það var hald-
in veisla og það var yndislegt að
fylgjast með þreyttum en afar glöð-
um leikurum horfa til síns mikla
meistara í aðdáun.
Bjart yfir þeim og sýningunni.
Þannig ertu enda, bjartur og hlýr.
Ég veit að þér verður þetta aldrei
fullþakkað, Flosi minn, en þú veist
að eftir það þótti mér enn vænna um
þig en áður. Þórarinn Eldjárn segir í
kvæðinu Hugskot:
Hugsun sem skýst
eins og silungur
undan holbakka.
Uggi bærist
blikar kviður
úr hyl og í
móti straumi og með
óttast ekki menn
urriði og bleikja í senn.
Þú varst alltaf frjáls í hugsun
þinni. Áttir til að vera með ólíkinda-
læti og vildir halda þeirri karl-
mennskuímynd á lofti. En við hjónin
kveðjum nú með söknuði þann blíða
og góða Flosa sem auðgaði líf okkar
með því að gerast sveitungi okkar og
vinur. Lilju og afkomendur þína
biðjum við góðan Guð að blessa.
Guðlaugur Óskarsson,
Kleppjárnsreykjum.
Þá er Flosi fallinn, þessi ótrúlegi
förunautur nánast alla ævi. Fyrst
sem Danni í útvarpinu 1958 þegar ég
var tíu ára og síðan í endalausum
áramótaskaupum, leiksýningum og
veislum. Nú síðast sem félagi og vin-
ur í Reykholtsdalnum.
En eftir því sem dró úr leik hjá
Þjóðleikhúsinu færðist hann í
aukana á hinu stóra leiksviði þjóð-
arinnar, í blöðum, kvikmyndum og
fjölmiðlum og síðan á mannamótum
og sem veislustjóri. Á slíkum sam-
komum hló maður til að byrja með,
en grenjað af hlátri um síðir. Í efnis-
vali og umfjöllun Flosa var yfirleitt
sársaukafullur broddur sem sveið
undan. Hann var ekki bara trúður,
hann lék trúð til þess að koma höggi
á hrokagikkina og drulluhalana.
Engan veit ég hafa náð lengra í þess-
ari tegund gagnrýni, þar sem grínið
er notað sem gríma til þess að hægt
sé að fjalla um erfið mál.
Og nú grenjar maður ekki lengur
af hlátri, maður grætur af söknuði
yfir því að fá ekki lengur að heyra
þennan mikilhæfa listamann flytja
efni sitt. Maður grætur með Lilju og
öllum venslamönnum í djúpri samúð.
Guðmundur Ólafsson.
Flosi Ólafsson, rithöfundur og
leikari, er dáinn. Um hann segir í fé-
lagatali Rithöfundasambands Ís-
lands: Fæddur 1929, gekk í félagið
1978, og er skráður sem skáldsagna-
höfundur, leikritaskáld og þýðandi.
Líkt og aðrir Íslendingar á miðjum
aldri man ég eftir honum úr sjón-
varpi, en einnig af blaðaskrifum. Ég
kynntist honum persónulega eftir
1991, þegar hann leit við í aðalkaffi-
húsaspjallhópi borgarinnar, sem
hafði þá aðsetur á Kaffi Hressó, og
síðan á Kaffi París. Mér þykir við
hæfi að minnast hans með ljóði úr
elleftu ljóðabók minni, Kvæðaljóðum
og sögum (2008), sem fjallar um
forn-grískt leikskáld. Heitir það:
Háðfuglinn Menander. Kvæðið er
frekar langt og breitt, en mér virðist
að það sé í anda Flosa að láta reyna á
hvort ritstjórn minningargreinanna
geti ekki klappað það inn í rýmið
sem við Flosi höfum nú hér til um-
ráða. Far heill, Flosi vinur.
Háðfuglinn Menander
sem skyldi eiga sér meðhlæjendur
um aldur og ævi
drukknaði í höfninni í Píreus
þegar hann fékk sér
helgarsundsprett:
Gamanleikjaskáldið góðkunna barðist
við krampakast í eilífu sólarljósinu
svo svartar krullur hárs og skeggs
léku tvísöng við heiðbláar gárurnar.
Við þekkjum hann nú einkum af
ófrumlegum stælingum Terentíusar
er skrifaði á latínu fyrir Rómverja,
sem og af því að skólaspekingarnir
í Alexandríu
flokkuðu hann með Sjöstjörnu-
leikskáldunum.
En hvað erum við lifendurnir að
miklast svosem?
Menn þekktu lengi leikrit Menanders.
Og þótt ljósmyndirnar okkar
varðveiti hárin
á höfuði okkar meðan jörðin byggist
munum við þó týnast í
upplýsingahyljunum.
Tryggvi V. Líndal.
Kveðja frá Spaugstofunni
Kveðjustundin kemur alltof fljótt.
Við hefðum viljað hitta hann einu
sinni enn. Sitja með honum yfir
kaffibolla að Stóra Aðalbergi, heyra
hann hlæja ennþá einu sinni þessum
lífsmagnaða hlátri sínum, hlæja með
honum einu sinni enn svo undir tæki.
Hlusta á hann rifja upp strákapör
sín forn og ný, njóta hlýjunnar og
þessarar ósviknu skemmtunar af
nærveru hans. Og við áttum ennþá
sitthvað ósagt við hann – við vildum
þakka honum allt það ómetanlega
sem hann gaf okkur, þakka honum
stuðninginn við unga og óreynda
menn, þakka honum hvatninguna
sem hann var óspar á – já, þakka
honum fyrir að vera okkur fyrir-
mynd og innblástur. Við hefðum vilj-
að sitja á móti honum og segja hafðu
þökk, góði vinur, kollegi, herbergis-
félagi, fóstri og bandamaður í blíðu
og stríðu – skelltu nú á skeið til móts
við almættið, þar verður þér tekið
með kostum og kynjum. Og svo hefð-
um við skellihlegið allir í kór.
Karl Ágúst Úlfsson.
Fallinn er frá einn ástsælasti leik-
húsmaður landsins, Flosi Ólafsson,
leikari, þýðandi og lífskúnstner.
Skarð hans er stórt enda var Flosi
stórbrotinn persónuleiki og mikill
listamaður.
Þjóðina þekkti Flosa af ótal hlut-
verkum á leiksviði, í sjónvarpi, út-
varpi og kvikmyndum og ekki síður
fyrir ritstörf. Hlutverk Flosa voru
fjölbreytt þó að hann hafi vakið hvað
mesta athygli fyrir gamanhlutverk
sín enda einstakur gamanleikari. Fá-
ir stóðu Flosa á sporði í ritstörfum
þar sem óborganlegur húmor og
hnyttin tilsvör voru hans aðalsmerki.
Hann hafði einstakt lag á að sjá
broslegu hliðar tilverunnar og er það
augljóst af ritverkum hans, pistlum
og vísum.
Bróðurpart starfsævi sinnar starf-
aði Flosi við Þjóðleikhúsið en Leik-
félag Reykjavíkur naut nokkrum
sinnum krafta Flosa, t.d. þegar hann
fór á kostum í hlutverki Pozzo í Beð-
ið eftir Godot eftir Samuel Beckett
árið 1960. Þegar sú hugmynd kvikn-
Hugrún B. Þórarinsdóttir
✝ Hugrún BylgjaÞórarinsdóttir
fæddist á Akranesi
13. nóvember 1945.
Hún lést á Sjúkrahúsi
Akraness að morgni
4. október 2009. For-
eldrar hennar voru
hjónin Þórarinn Guðjónsson frá Bol-
ungarvík og Elísabet Hallgrímsdóttir
frá Akranesi. Hugrún var yngst 5 systk-
ina og er fyrst til að falla úr hópnum.
Hálfsystir hennar, Jensína, þær eru
samfeðra, er elst – en síðan koma al-
systkinin, Guðrún, Jón og Hansína.
Hugrún giftist Jónatan Eiríkssyni –
en leiðir þeirra skildi. Þau eignuðust
saman dótturina, Elísabetu, f. 1965.
Seinni maður Hugrúnar er Birgir
Snæfells Elínbergsson. Þau fóru að
vera saman 1981 og áttu eftir það
sameiginlegt heimili á Skarðsbraut 4,
þar sem hún bjó fyrir. Síðustu 5 árin
áttu þau sitt annað heimili á Mar-
íubaugi 133 í Grafarholti í Reykjavík.
Hugrún lauk gagnfræðaprófi. Hún
starfaði á sínum yngri árum um tíma í
Einarsbúð. Eftir það réð hún sig til
Pósts og síma, sem síðar fékk heitið
Íslandspóstur – og var þá ævistarfið
ráðið. Þar vann hún í tæp 43 ár. Hún
var lengi talsímavörður en síðan gjald-
keri.
Á upphafsárum sínum hjá Pósti og
síma fór Hugrún í sjúkraliðanám og
lauk því, en starfaði aldrei við það, ef
starfsnám hennar er undanskilið.
Hugrún greindist með sjúkdóm þann
sem varð henni að aldurtila í ársbyrjun
2008.
Hugrún var jarðsungin frá Akra-
neskirkju 26. október, í kyrrþey.
Minningar á mbl.is
✝
Ástkær eiginkona mín,
GUÐRÚN STEINUNN HALLDÓRSDÓTTIR,
Sólvallagötu 14,
Reykjavík,
andaðist á Grund, dvalar- og hjúkrunarheimili,
sunnudaginn 1. nóvember.
Útförin fer fram frá Dómkirkjunni mánudaginn
16. nóvember kl. 15.00.
Blóm eru vinsamlegast afþökkuð, en þeim sem vilja minnast hennar
er bent á minningarsjóð Grundar, dvalar- og hjúkrunarheimilis.
Brian Dodsworth.