SunnudagsMogginn - 22.11.2009, Qupperneq 26

26 22. nóvember 2009
N
etmiðillinn Vísir.is birti sl.
mánudag frétt, þar sem sagði
m.a.: „Samfylkingarmenn
undrast að þingmaður Vinstri
grænna taki að sér formennsku í sam-
tökum sem berjast gegn helsta stefnu-
máli Samfylkingarinnar. Ásmundur Ein-
ar Daðason, þingmaður Vinstri grænna,
var kosinn formaður Heimssýnar á aðal-
fundi félagsins í gær en félagið berst
gegn inngöngu Íslands í Evrópusam-
bandið. Samfylkingin setti Evrópumálin
á oddinn fyrir síðustu kosningar og í
sumar samþykkti Alþingi að sækja um
aðild að Evrópusambandinu. Þeir þing-
menn Samfylkingarinnar, sem frétta-
stofa ræddi við í dag, undrast þá
ákvörðun Ásmundar að taka að sér for-
ystu í félaginu. Eitt sé að vera á móti
Evrópusambandinu en annað að leiða
samtök, sem berjast gegn helsta stefnu-
máli samstarfsflokks Vinstri grænna.“
Þótt hvergi komi fram til hvaða Sam-
fylkingarmanna er vitnað er hér gengið
út frá því að rétt sé eftir haft. Það al-
menna viðhorf Samfylkingarmanna, sem
fram kemur í þessari frétt, er nánast
ótrúlegt. Er það svo, að stjórn-
málaflokkar eða stjórnmálamenn, sem
ganga til samstarfs við Samfylkinguna
verði þar með ekki lengur frjálsir að
skoðunum sínum á einstökum málum,
sem til umræðu eru? Má þingmaður
Vinstri grænna ekki berjast fyrir skoð-
unum sínum á aðild Íslands að Evrópu-
sambandinu af því, að flokkur hans er í
samstarfi við Samfylkinguna í rík-
isstjórn?! Þetta er auðvitað fráleit af-
staða.
Þess varð ekki vart, að Samfylkingin
gerði svona kröfur til Sjálfstæðisflokks-
ins í samstarfi þeirra flokka í ríkisstjórn
frá vori 2007 og fram í ársbyrjun 2008.
Getur verið, að Samfylkingin geri meiri
kröfur til Vinstri grænna? Af hverju?
Telur Samfylkingin að hún hafi meiri
möguleika á að kúga Vinstri græna en
sjálfstæðismenn? Það er umhugsunarefni
fyrir forystumenn Vinstri grænna, ef svo
er. Samfylkingunni hefur gengið vel að
sveigja Vinstri græna af leið það sem af
er stjórnarsamstarfinu og telur kannski
að þess vegna geti hún leyft sér hvað
sem er í samstarfi við þann flokk.
En hér kemur fleira til en almenn af-
staða til samstarfsflokks. Í stjórnarsátt-
mála Samfylkingar og Vinstri grænna frá
því í vor segir orðrétt:
„Flokkarnir eru sammála um að virða
ólíkar áherslur hvors um sig gagnvart
aðild að Evrópusambandinu og rétt
þeirra til málflutnings og baráttu
úti í samfélaginu í samræmi við
afstöðu sína og hafa fyrirvara
um samningsniðurstöðuna líkt
og var í Noregi á sínum tíma.“
Þegar ónafngreindir Samfylkingar-
menn veitast að Ásmundi Einari Daða-
syni, bónda og alþingismanni, fyrir það
að hafa tekið kjöri sem formaður Heims-
sýnar, samtaka sjálfstæðissinna í Evr-
ópumálum, á aðalfundi samtakanna sl.
sunnudag, eru þeir ekki einungis að
ganga gegn grundvallaratriðum lýðræð-
islegra stjórnarhátta heldur eru þeir
beinlínis að ganga gegn undirskrifuðum
samningum stjórnarflokkanna tveggja.
Þetta lýsir hroka og yfirgengilegri tilætl-
unarsemi í garð Vinstri grænna.
Að þessu er vikið í forystugrein Morg-
unblaðsins í fyrradag, þar sem segir: „En
hvar er jafnvægið í samstarfinu? Hvar er
gagnkvæmnin?“
Þetta er spurning, sem Vinstri grænir
hljóta að spyrja sjálfa sig og leita svara
við, ella vofir yfir þeim alvarlegt póli-
tískt áfall strax næsta vor í
sveitarstjórnarkosningum.
Það er vel hægt að skilja ríka löngun
núverandi stjórnarflokka til þess að
tryggja, að samstarf þeirra í ríkisstjórn
gangi upp, þegar horft er til sögunnar.
Og skiljanlegt að þeir vilji kosta nokkru
til. En eins og að er vikið í fyrrnefndri
forystugrein hlýtur slíkt samstarf að
byggjast á gagnkvæmni. Fyrst voru
Vinstri grænir píndir til að falla frá and-
stöðu sinni við aðildarumsókn að Evr-
ópusambandinu. Um það var bullandi
ágreiningur innan flokks þeirra og innan
þingflokks þeirra. Svo voru þeir píndir
til að axla meginábyrgð á Icesave-samn-
ingunum. Í þessari málsmeðferð allri
hafa lykilmenn í þingflokki Vinstri
grænna glatað trúverðugleika sínum að
töluverðu leyti. Og þess mun sjá stað,
þegar næst verður gengið að kjörborði.
Nú er kominn fram á sjónarsviðið nýr
pólitískur foringi á þeirra vettvangi, sem
ástæða er til að fylgjast vel með á næstu
árum, þar sem er bóndinn úr Dölum.
Maður, sem augljóslega er tilbúinn til að
berjast fyrir pólitískri sannfæringu sinni.
Þetta er Samfylkingarmönnum auðvitað
ljóst og þess vegna gera þeir tilraun til að
stoppa hann af. En í þeirri tilraun opin-
bera þeir afstöðu til lýðræðislegra skoð-
anaskipta, sem er engum stjórnmála-
flokki sæmandi.
Þessi viðbrögð við kjöri Ásmundar
Einars Daðasonar til formennsku í
Heimssýn boða ekkert gott þegar horft
er til væntanlegra samningaviðræðna við
ESB. Í stjórnarsáttmálanum er lofað
gagnsæi í stjórnsýslu. Það eru meiri líkur
en minni á, að í framkvæmd verði reynt
að halda frá þjóðinni öllum upplýsingum
sem máli skipta um gang samninga-
viðræðna. Þar hljóta Vinstri grænir að
láta til sín taka og tryggja, að almenn-
ingur á Íslandi fái samstundis aðgang að
öllum upplýsingum um gang samninga-
viðræðna. Í þeim efnum verða aðrir að
reiða sig á þá. Það er komin of löng
reynsla af því að Samfylkingin segi eitt
en geri annað.
Rétt er að taka fram, að höfundur
þessarar greinar á sæti í nýrri stjórn
Heimssýnar og mun því eiga samstarf
við Ásmund Einar Daðason alþing-
ismann á næstu misserum um baráttuna
gegn aðild Íslands að Evrópusamband-
inu.
Flokkar sem virða ólíkar áherslur hvors um sig?
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@mbl.is
Þ
ú getur ekki sagt, herra forseti, að íbúar Dallas
dái þig ekki,“ sagði Nellie Connally, rík-
isstjórafrú í Texas, og sneri sér að John F. Ken-
nedy Bandaríkjaforseta sem sat fyrir aftan hana
í opnum eðalvagninum. Hann kinkaði kolli. Forsetinn var
nýkominn í opinbera heimsókn til borgarinnar ásamt
eiginkonu sinni, Jacqueline, og fólk flykktist út á götur til
að hylla þjóðhöfðingja sinn. Gleði og virðing lágu í loftinu
þegar bílalestin beygði inn á Dealey Plaza.
Skyndilega heyrðist skothvellur. Fæstir veittu honum
athygli, héldu jafnvel að um flugeld væri að ræða. Aftur
var hleypt af og nú greip um sig skelfing. Forsetinn virtist
hafa orðið fyrir skoti. Rannsókn leiddi síðar í ljós að kúlan
hæfði hann ofarlega í bakið, þaut gegnum hálsinn og út
um kverkarnar. Hann bar krepptan hnefann að vitum sér
og seig í átt að eiginkonu sinni sem tók utan um hann í
örvæntingu. Sama skot særði einnig John Connally rík-
isstjóra sem hljóðaði: „Guð minn góður, þeir ætla að
drepa okkur öll!“
Leyniskyttan hafði ekki sagt sitt síðasta orð. Næsta
skoti var hleypt af augnabliki síðar. Það hæfði forsetann
beint í höfuðið. Blóð- og heilaslettur gengu yfir bílinn og
lögreglumann á mótorhjóli sem kom í humátt á eftir. „Ég
held á heilanum úr honum,“ heyrðist forsetafrúin hljóða.
Því næst teygði hún sig aftur á bak, eins og til að sækja
eitthvað. Síðar gat hún ekki fyrir sitt litla líf munað hvers
vegna en getgátur eru um að hún hafi ætlað að sækja hluta
af höfuðkúpu bónda síns.
Enda þótt allir helstu ljósvakamiðlar Bandaríkjanna
væru með forsetanum í Dallas var tilræðið ekki sýnt í
beinni útsendingu í sjónvarpi. Dealey Plaza og nágrenni
þóttu ekki nægilega merkilegir staðir. Eigi að síður eru til
ýmsar upptökur af morðinu, þeirra frægust upptaka fata-
framleiðandans Abrahams Zapruders.
Strax ljóst að forsetanum yrði ekki bjargað
Mitt í allri ringulreiðinni gaf bílstjóri eðalvagnsins bensín-
ið í botn og tók stefnuna á Parkland Memorial-sjúkra-
húsið. Þar tók óvígur her heilbrigðisstarfsmanna á móti
forsetanum en ljóst var þegar við komuna að honum yrði
ekki bjargað. Einkalæknir embættisins, dr. George Burk-
ley, lýsti John F. Kennedy látinn um hálftíma eftir að
skotárásin átti sér stað.
Kista forsetans var flutt um borð í flugvél embættisins,
Air Force One, þar sem varaforsetinn, Lyndon B. John-
son, sem verið hafði í bílalestinni í Dallas, tveimur bílum
fyrir aftan Kennedy, sór embættiseið sem 36. forseti
Bandaríkjanna tveimur tímum eftir árásina. Jacqueline
Kennedy stóð þar hjá, dofin á líkama og sál.
Lögreglan í Dallas hafði hraðar hendur. Tuttugu mín-
útum eftir að forsetinn varð fyrir skoti handtók hún
meintan tilræðismann, hinn 24 ára gamla Lee Harvey Os-
wald, í kvikmyndahúsi í grenndinni. Strax um kvöldið
var hann ákærður fyrir morðið á forsetanum og lögreglu-
manninum J.D. Tippit, sem sá hann flýja af hólmi. Oswald
neitaði sök. Sagðist vera blóraböggull. Mál hans fór hins
vegar aldrei fyrir dóm, Oswald var skotinn til bana
tveimur dögum síðar meðan verið var að flytja hann frá
lögreglustöðinni í fangelsi í Dallas. Þar var að verki næt-
urklúbbseigandinn Jack Ruby. Aldrei fékkst viðunandi
skýring á þeim verknaði en Ruby hélt því alltaf fram að
hann hefði upp á sitt eindæmi ákveðið að hefna Kennedys
og draga þannig úr niðurlægingu lögreglunnar í Dallas.
Hann lést úr lungnakrabbameini í fangelsi rúmum þrem-
ur árum síðar. Óteljandi samsæriskenningar hafa komið
fram um morðið – það væri að æra óstöðugan að fara yfir
þær hér – en opinberlega er Oswald talinn hafa verið einn
að verki.
orri@mbl.is
„Ég held á
heilanum
úr honum“
Á þessum degi
22. nóvember 1963
John F. Kennedy Bandaríkjaforseti ásamt eiginkonu sinni, Jacqueline, í opnum
eðalvagninum andartaki áður en leyniskytta réð hann af dögum í Dallas, Texas.
AP
Sama skot særði
einnig John Connally
ríkisstjóra sem hljóð-
aði: „Guð minn góð-
ur, þeir ætla að drepa
okkur öll!“
Jack Ruby skýtur Lee Harvey Os-
wald til bana tveimur dögum eftir
morðið á John F. Kennedy forseta.