SunnudagsMogginn - 22.11.2009, Qupperneq 39

22. nóvember 2009 39
Dauðinn umkringir hjónin Cathee Shultz og J.D.
Healy enda er hann þeirra lifibrauð og hefur verið
eitt helsta áhugamál í yfir 18 ár. Þau safna nefnilega
alls kyns hlutum sem tengjast dauðanum – eigum
raðmorðingja, höfðum fjöldamorðingja sem voru
hálshöggnir, ljósmyndum af vettvangi þekktra
glæpa og af líkkrufningum. Almenningur getur séð
hluta af því sem parið hefur sankað að sér á Dauða-
safninu (Museum of Death) sem þau Shultz og
Healy opnuðu í Hollywood í byrjun árs.
Í anddyri safnsins hangir mynd sem sýnir illa far-
ið fórnarlamb áreksturs mótorhjóls og vöruflutn-
ingabíls. Hún þjónar tilgangi prófsteins – missi fólk
ekki mátt í hnjánum eða finni til ógleði við að horfa
á hana er því óhætt að borga sig inn og skoða allan
hryllinginn sem safnið hefur upp á að bjóða. Í fyrsta
herberginu eru sakleysislegir hlutir á borð við tæki
og tól úr líkhúsum og nafnspjöld útfararstjóra.
Hryllingurinn eykst hinsvegar eftir því sem líður á
skoðunarferðina og við enda herbergisins er spilað
myndband af því hvernig smyrja á lík.
Næsta herbergi er tileinkað ljósmyndum af ban-
vænum umferðarslysum, af vettvangi morða Man-
son-fjölskyldunnar og morðsins á John F. Ken-
nedy. Forsíður dagblaða hanga þar líka þar sem sagt
er frá morðum og mannáti og skammt frá er upp-
stoppaður chihuahua-hundur leikkonunnar Jayne
Mansfield en hann drapst í sama bílslysi og varð
Mansfield að aldurtila árið 1967. Skammt frá er
myndbandi varpað á stóran skjá sem sýnir fólk
deyja. Enn eitt herbergið er tileinkað raðmorð-
ingjum eins og John Wayne Gacy, sem myrti 33
manneskjur á 8. áratugnum, og hanga trúðamynd-
ir, sem Gacy málaði, á einum veggnum.
„Ég vona að eftir að hafa heimsótt safnið átti fólk
sig á því að lífið er stutt og það á að lifa því til fulls,
að jafnvel slæmur dagur er góður dagur,“ segir
Healy. „Ég vil að fólk kunni betur að meta lífið þeg-
ar það gengur héðan út.“
Heltekin af
dauðanum
Cathy Shultz og J.D. Healy eru hugfangin af dauð-
anum og deila þeirri upplifun með almenningi.
Staðurinn Dauðasafnið í Hollywood
Þóroddur Bjarnason
„...og eftir brun-
ann lítur svæðið út
eins og helvíti –
flæmi lands al-
svart með hvítu
skögultennurnar
standandi...“
A
kiyoshidai Int-
ernational Art Vil-
lage, AIAV, er al-
þjóðleg
listamiðstöð rekin af Yama-
guchi-héraði í Japan. Þar hef
ég dvalið í tvær vikur þegar
þetta er skrifað og verð hér í
aðrar tvær vikur. Miðstöðin er
í fremur litlum og notalegum
skógi vöxnum dal uppi í sveit,
hönnuð af heimsfrægum jap-
önskum arkitekt, Arata Iso-
zaki, og samanstendur af
listamannaíbúðahverfi, veit-
ingastað og annarri aðstöðu
fyrir þá sem hér dvelja, og að-
albyggingu með vinnustofum,
tónleikasölum, galleríi og
kaffistofu. Hér er friðsælt og gott næði gefst til list-
sköpunar og almennrar íhugunar. Hingað koma til
listflutnings og listiðkunar listamenn úr ýmsum
greinum, s.s. myndlist, arkitektúr, dansi og tónlist.
Nú stendur yfir þemasýning um blóm þar sem
myndlistarmenn sýna blómamyndir, dansarar
dansa blómadansa, blómaskreytar sýna skreytingar
og blómatónlist er flutt.
Yamaguchi-hérað er á Chugoku-svæðinu á
Honshu-eyjunni. Höfuðborgin heitir Yamaguchi og
er nákvæmlega í miðju héraðsins. Stærsta borg hér-
aðsins er hinsvegar Shimonoseki,aðeins sunnar.
Það er um 30 mínútna akstur um krókóttan og
frekar mjóan veg til Yamaguchi-borgar frá AIAV.
Þetta er fallegt svæði, fjöllin skógi vaxin upp á topp
með ógrynni tegunda af trjám sem ég kann ómögu-
lega að nefna. Draumaland skógræktarmannsins
hlýtur að vera. 70% héraðsins eru skógi vaxin en
heitt og hagfellt veðurfar gerir landið einkar ákjós-
anlegt fyrir trjágróður.
Landbúnaður, skógrækt og fiskveiðar eru hér
meginatvinnuvegir og um ein og hálf milljón
manna býr í héraðinu sem gerir það að því 25.
stærsta í Japan miðað við fólksfjölda.
Þetta er í annað skipti sem ég dvel í Japan, en ég
dvaldi á sínum tíma í eitt ár í borginni Kitakyushu í
Fukuoka-héraði sem er næsta hérað við Yama-
guchi. Borgin Kitakyushu er einmitt næsta borg við
Shimanoseki sem ég minntist á hér áðan. Það er
áhugaverð söguleg staðreynd að borgin Kokura,
sem er stærsta borgin í Kitakyushu (Kitakyushu
samanstendur af nokkrum borgum sem voru sam-
einaðar í eina) var upphaflegt skotmark atóm-
sprengjunnar sem síðar var varpað á Nagasaki. Það
varð borginni og íbúum hennar til happs ef svo má
segja að mjög skýjað var þann 9. ágúst 1945 þegar
major Charles Sweeney átti að láta sprengjuna falla.
Hann sveigði því frá borginni og sprengdi Nagasaki
í staðinn, sem var næsti valkostur.
En aftur að Yamaguchi. Forvitnilegir staðir eru
Akiyoshydai Plateou og Akiyoshydo-hellirinn, stærsti
hellir í Japan, um 10 km langur. Akiyoshydai Pla-
teou er ansi merkilegt fyrirbæri og það stærsta
sinnar tegundar í landinu. Þetta er einskonar kalk-
steinaakur, nánast engin tré bara kalksteinar, sem
standa eins og skögultennur upp úr jörðinni á 130
ferkílómetra stóru svæði. Í febrúar ár hvert er
kveikt í sinu á öllu svæðinu til að endurnýja gróð-
urinn (og til að halda svæðinu trjálausu) og eftir
brunann lítur svæðið út eins og helvíti – flæmi
lands alsvart með hvítu skögultennurnar standandi
upp úr jörðinni svo langt sem augað eygir.
Hér er ýmislegt annað áhugavert. Þetta er eft-
irsótt onsen-svæði en onsen eru heitar laugar með
náttúrulegu heitu vatni sem Japanar tala um af
mikilli andakt. Þá má nefna Kintaikyo-trjábrúna sem
er mjög falleg og í elsta hluta Yamaguchi má líta
ægifögur musteri. Matarmenningin er svo auðvitað
kapítuli út af fyrir sig og hvet ég alla til að koma til
Japans, þó ekki væri nema bara til að borða.
Að lokum má benda áhugamönnum um myndlist
sem vilja bregða sér eina bæjarleið eða svo, á að ég
mun opna sýningu í AIAV þann 29. nóv. Í desember
verður síðan opnuð sýning með verkum Tatsuo
Miyajima, sem er einn þekktasti myndlistarmaður
Japans í dag, og í janúar kemur hingað Matti Braun.
Póstkort frá
Akiyoshidai
etar styrki frá kínverskum stjórnvöldum til að endurbæta
hús sín og jafnvel til að byggja ný,“ upplýsir Jón Ingvar.
Þeir segja samgöngumál í góðu horfi í Tíbet. Vegir séu
góðir, alltént þar sem þeir komu, og hægt sé að taka lest
alla leið upp til Lhasa. „Það er afrek út af fyrir sig að hafa
lagt lestarteina yfir sífrerann á leiðinni. Mér skilst að túr-
ismi hafi aukist mikið eftir lagningu teinanna,“ segir Árni.
Margar hendur koma að verki
Það er í raun sama hvert litið er, alls staðar blasir upp-
byggingin við. „Kínverjar mega eiga að þeir hafa sett
mikla fjármuni í uppbyggingu í Tíbet. Það blasir við. Ekki
spillir heldur fyrir að Hu Jintao, forseti Kína, hafði mál-
efni Tíbets lengi á sinni könnu og hefur fyrir vikið mikinn
áhuga á svæðinu,“ segir Árni.
Eins og fyrr segir eru Tíbetar duglegt fólk og augljós vilji
til að halda sem flestum til vinnu. „Þarna koma margar
hendur að verki eins og í íslenskum byggingariðnaði á
þriðja áratugnum. Þeir eru fáir sem mæla götunar í
Lhasa,“ segir Árni. Hvergi var betlara að sjá í borginni.
Mikil gróðurhúsamenning vakti athygli Jóns Ingvars og
Árna en Tíbetar eru orðnir sjálfum sér nægir um grænmeti
og ávexti. Þökk sé hagstæðum birtuskilyrðum, ekki ólíkt
því sem við þekkjum hér heima.
„Birtan þarna er ofboðslega mikil, auk þess sem Tíbet
sleppur alfarið við skammdegið,“ segir Jón Ingvar.
Jakuxasmjörfjöll
Jakuxi er helsta húsdýrið í Tíbet og félagarnir segja menn
gjörnýta skepnuna, kjötið, skinnið, ullina. Þá getur að líta
heilu fjöllin af jakuxasmjöri á mörkuðum. Smjörið er til
margra hluta nytsamlegt, m.a. kertagerðar en kerti úr
jakuxasmjöri eru upp um alla veggi í klaustrum. Jón Ingv-
ar og Árni segja lyktina af þeim skrýtna.
Þeir lögðu sér jakuxakjöt til munns og bragðaðist það
vel.
Tvær bruggverksmiðjur eru í Lhasa og er bjórinn
bruggaður úr tíbetsku byggi, tsampa. Jón Ingvar og Árni
segja hann hafa runnið ljúflega niður. Bjórinn er aðallega
bruggaður fyrir Kínverjana en Tíbetum hugnast te betur,
vitaskuld jakuxate.
Jón Ingvar og Árni heimsóttu líka náttúrulega lyfja-
verksmiðju, þar sem lyf eru unnin úr jurtum og steinum.
Jón Ingvar segir þetta byggja á aldagamalli tíbetskri hefð,
búddisma og bönisma, sem iðkaður var þar á undan. Lyf
eru í ríkum mæli flutt út til Kína.
Geislar sólarinnar eru gríðarlega sterkir í tíbetsku fjöll-
unum og Jón Ingvar og Árni veittu því athygli að eldri
karlar eru margir hverjir mjög dökkir á húð – komnir
með hálfgerðan leðurskráp. Þá herða tíðir sandstormar
einnig í mönnum. Þeir segja konurnar reyna að draga úr
veðrun húðarinnar með því að bera blæjur fyrir andliti.
Jón Ingvar og Árni hittu margt áhugavert fólk í ferð-
inni, þ. á m. utanríkisráðherra tíbetsku landsstjórn-
arinnar. Hann hefur verið við völd allar götur frá því í
menningarbyltingunni 1966 og reyndist víðfróður um
sögu landsins. Spurðir hvort þeir hafi rætt við hann um
pólitík svarar Árni: „Nei, okkur þótti það óviðeigandi.
Þetta var kurteisisheimsókn.“
Setinn var Svarfaðardalur í skólanum sem Jón Ingvar og Árni heimsóttu.
Átrúnaður á greinilega mjög
rík tök í fólki á öllum aldri.