SunnudagsMogginn - 04.04.2010, Qupperneq 51

4. apríl 2010 51
setja ekki upp sýningu sem er lík þeirri sem var á undan.
Upplifunin af hverri sýningu þarf að koma gestum á
óvart.
Sumarsýningar eru klassískari en á vorin og haustin
sýnum við yfirleitt samtímalist, alþjóðlega eða norræna.“
Sem dæmi nefnir hún að nú standi yfir sýning finnsku
listakonunnar Elina Merenmies en í haust verður opnuð
sýning Louise Bourgeois sem er 98 ára gömul, án efa einn
allra kunnasti og virtasti myndlistamaður samtímans.
„Bourgeois er einstök,“ segir Bera. „Ég setti á sínum
tíma upp mjög umfangsmikla sýningu á verkum hennar í
Malmö Konsthall en þetta verður allt öðruvísi sýning.
Þetta eru verk sem hún hefur gert á síðustu árum, gvass-
myndir á pappír sem fjalla um móðurina og barnið. Fað-
irinn er alveg horfinn úr verkum hennar. Hún er farin að
upplifa sig sem barn, eins og kemur fram í þessum ótrú-
legu verkum.“
Kröfur til safna hafa gjörbreyst
Bera segist þurfa að fylgjast vel með í myndlist samtím-
ans, sem og klassískri, fara um og skoða, en vatnslitaverk
eru ekki það sem sést mest af á sýningum þó það hafi
aukist á síðustu árum. „Ég þarf oft að spyrja listamenn að
því hvort þeir vinni í vatnslit og á pappír. Sumir hafa
hreinlega farið út í að vinna verk fyrir mig.“
Fyrir nokkrum árum setti hún upp sýningu með verk-
um Georgs Guðna og vatnslitamyndum eftir Ásgrím Jóns-
son, úr eigu Listasafns Íslands. Hún segir þá sýningu hafa
fengið frábærar móttökur og aðsóknina hafa verið góða.
Einnig hefur hún sýnt verk eftir Gunnlaug Scheving.
„Við búum allar okkar sýningar til sjálf. Ég tek ekki inn
sýningar sem aðrir hafa gert, það þarf þá að vera sam-
vinna frá upphafi. Ég þarf að vera í þessu ferli frá því hug-
myndin verður til og þar til hún verður að veruleika. Það
er lífsnauðsynlegt fyrir mig.
Við setjum alltaf upp þrjár stórar sýningar á ári og oft þá
fjórðu. Svo sýnum við verk úr safneigninni. Safnið er ekki
það stórt að við getum haft sér sal fyrir safneignina. Við
nýtum því oft fyrirlestrasalinn, sem er mjög stór, til að
sýna safnið á sumrin. En um háveturinn þegar aðsóknin
er minnst þá sýnum við safneignina í sýningarsölunum.
Nú erum við að safna fé til að byggja stóran sýningasal
sem mun lengja safnið um 20 metra“
Frá stofnun safnsins hefur mikil áhersla verið lögð á
safnfræðslu, fyrir skólabörn sem fullorðna gesti. Þannig
eru gerðar heimildarkvikmyndir fyrir hverja sýningu og
nemendur fá ekki bara leiðsögn, heldur eru teknir á nám-
skeið. Hver sýning í safninu hefur sitt þema og nemendur
undirbúa sig fyrst í skólanum, eru síðan á námskeiði í
safninu í nokkrar klukkustundir og vinna oft áfram með
efnið þegar þeir koma aftur í skólann.
Bera segir að í söfnum eigi að fara fram símenntun.
„Það er nauðsynlegt. Í dag er myndin í raun orðin mik-
ilvægari en textinn og það þarf að kenna fólki hvernig á að
túlka myndir og skilja. Fólk misskilur svo oft myndir og
skilur ekki boðskap þeirra. Það hefur ekki lykilinn að
þeim. Auglýsingaiðnaðurinn tekur til dæmis mikið af
táknum beint úr myndlistinni eða er með beinar tilvitn-
anir í eldri myndlist sem fólk þekkir ekki til. Þessi
menntun hefur því aldrei verið mikilvægari en í dag og
það þarf að taka hana alvarlega, ekki einungis af okkur
sem vinnum við þetta heldur einnig af menntakerfinu
sem hefur því miður mjög takmarkaðan skilning á mik-
ilvægi myndlistarinnar. Einnig hefur allt viðhorf til safna
gjörbreyst á síðustu árum og kröfurnar eru miklu meiri í
dag en voru áður. Þegar fólk kemur inn á safn í dag, má
ekki gera ráð fyrir að það geti einfaldlega farið inn og
horft á einhverja mynd á vegg. Það þarf að undirbúa gesti,
þeir verða að hafa aðgang að textum, skrám, heimildaefni
og ýmiskonar öðrum upplýsingum.“
Mikil orka fer þannig bæði í að setja saman sýningarnar
og miðla þeim.
„Við gerum umfangsmikla sýningarskrá fyrir hverja
sýningu og dreifum þeim vel. Enda standa þær eftir sem
heimildir um sýninguna og vinnu listamannanna. Útgáf-
an auglýsir einnig safnið.Við leggjum líka mikla áherslu á
listfræðirannsóknir. Unnum til dæmis í samvinnu við
Gautaborgarháskóla umfangsmikið verkefni þar sem sex
fræðimenn skrifuðu um verk í safninu og um vatnslita-
miðilinn. Þá höfum við staðið fyrir rannsóknum á safn-
fræðslu, safnmenntun og hvernig staðan er á Norð-
urlöndum. Á síðasta ári gáfum við út bók með
niðurstöðum slíkra rannsókna. Einnig höfum við staðið
fyrir rannsókn á mikilvægi safns í samfélaginu. Nið-
urstöðurnar sýndu að fyrir hverja krónu sem samfélagið
leggur safninu til fær það til baka tuttugufalt.“
Ástríðufullur áhugi
Á ferli sínum hefur Bera Nordal stýrt þremur myndlist-
arstofnunum sem hún segir afar ólíkar. Konsthallen í
Málmey er ekki safn heldur hreinn sýningarsalur, með
stórt og spennandi sýningarými. „Það var stórkostleg
lífsreynsla að starfa þar, ég lærði mikið á það hvað hægt er
að gera með listaverk í rýminu,“ segir hún. „Hér í Nord-
iska Akvarellmuseet erum við í spennandi uppbygging-
arstarfi. Varðveisluskyldan var í forgrunni í Listasafni Ís-
lands, enda aldargamalt safn með sterka listaverkaeign,
miðstöð myndlistar og rannsókna í landinu. Því fylgir
annarskonar ábyrgð. Hér er ég miklu frjálsari og mögu-
leikarnir eru óendanlegir. Ég hef samt sömu markmið og
ég hef alltaf haft, að stofnunin og sýningarnar verði sífellt
betri. Allir þessir staðir hafa verið mér ástríða; þetta eru í
raun einskonar ástarsambönd enda mikilvægt í skapandi
vinnu að hafa ástríðufullan áhuga á starfinu.“
Nordiska Akvarellmuseet á eynni Tjörn er byggt á klöppum við hafið. Hönnunin hefur hlotið mikið lof.
Sýningar teygja sig inn í kaffistofu og veitingahús Vatnslitasafnsins.Við safnið eru gestaíbúðir og vinnustofur fyrir listamenn og fræðimenn.
’
Þegar fólk kemur
inn á safn í dag,
má ekki gera ráð
fyrir að það geti ein-
faldlega farið inn og
horft á einhverja mynd
á vegg. Það þarf að
undirbúa gesti.
Nordiska Akvarellmuseet, Norræna vatnslitasafnið sem
Bera Nordal stýrir, er á eynni Tjörn um 70 kílómetra fyrir
norðan Gautaborg. Safnið er sjálfseignarstofnun og var opn-
að fyrir áratug í byggingu á mörkum lands og hafs sem
dönsku arkitektarnir Niels Bruun og Henrik Corfitsen teikn-
uðu.
Safnið hefur notið mikilla vinsælda allt frá stofnun. Í fyrra
voru gestir 235.000 talsins.
Stefna Nordiska Akvarellmuseet er að setja upp og sýna
bæði verk framúrskarandi fulltrúa samtímalistamanna, sem
vinna með vatnslitamiðilinn; verk sem byggjast á vatni og lit-
arefnum, sem og verk eftir klassíska listamenn. Mikil
áhersla er lögð á fræðslu gesta, meðal annars með útgáfu
sýningaskráa, kvikmynda um listamennina sem sýna í safn-
inu og leiðsögn ásamt brautryðjendastarfi á sviði mynd-
menntunar. Einnig stendur safnið fyrir umfangsmiklum rann-
sóknum sem unnar eru í samvinnu við norræna háskóla.
Safnið hlaut á dögunum viðurkenningu sem Safn ársins
2010 í Svíþjóð fyrir alla þessa þætti.
Áhersla á sýningar,
fræðslu og rannsóknir