SunnudagsMogginn - 05.09.2010, Blaðsíða 16

16 5. september 2010
greiða skuldir fyrrverandi forseta. Þetta
köllum við trúnaðarbrest. Þeir fengu
peninga frá almenningi til að gera
ákveðna hluti og Parísarborg verður
meðsek.“
Framboð Joly mun óhjákvæmilega hafa
áhrif á störf hennar á Íslandi og ráðgjöf
við embætti sérstaks saksóknara. „Ég
byrjaði að vinna á Íslandi í mars 2009,“
segir hún. „Það var ekki gert ráð fyrir að
það mundi vara að eilífu og störfum mín-
um mun ljúka með eðlilegum hætti.“
Meira vill hún ekki segja, en bætir við
þegar gengið er á hana að samkomulagið,
sem gert var um störf hennar við íslensk
stjórnvöld, renni út í árslok.
Ánægð með uppbyggingu
Joly vill heldur ekki tala um gang rann-
sóknar embættis sérstaks saksóknara á
hruninu. „En almennt get ég þó sagt að
ég er mjög ánægð með uppbyggingu
starfsliðsins,“ segir hún. „Á morgun
[föstudag] hefst þjálfun 24 nýrra starfs-
manna og ég mun ræða við þá. Þarna er
komið mikið af upplýsingum, margir
hugir leggja saman og það er forsenda
fyrir því að ná árangri. Við höfum fengið
mannskap og nýtt húsnæði. Einnig höf-
um við smám saman áttað okkur á ferli
afbrotanna. Hlutirnir eru mun skýrari nú
en þeir voru í upphafi.“
Joly segir að í skýrslu rannsókn-
arnefndar Alþingis hafi verið sýnt fram á
hvað gerðist og margar staðreyndir verið
afhjúpaðar án þess að dregnar hafi verið
ályktanir. „Þá vinnu erum við að inna af
hendi.“
Sigurður Einarsson, fyrrverandi
stjórnarformaður Kaupþings, sakaði sér-
stakan saksóknara um óskiljanlegan yf-
irgang og valdníðslu í rannsókn sinni á
bankanum og krafðist rannsóknar á að-
ferðum hans í viðtali í Fréttablaðinu fyrir
viku. Hann beindi einnig spjótum sínum
að Joly. Kvaðst hann hafa grunsemdir um
að hér væri „frekar unnið í anda þess sem
Eva Joly, sérstakur ráðgjafi saksóknara,
lýsti í Silfri Egils … Þar fór hún vandlega
yfir að það þurfi að fara með þetta mál
fram á tveimur sviðum, annars vegar á
sviði laganna og hins vegar á sviði al-
menningsálits þar sem erfitt geti verið að
fá menn sakfellda og dæmda fyrir meinta
fjármálaglæpi“.
Viðbrögð Sigurðar algerlega fyrirsjáanleg
„Ég get aðeins sagt að reynsla mín og
saksóknaranna í tengslanetinu, sem ég
stofnaði 2005 og í eru um 30 saksóknarar
alls staðar að úr heiminum, Indónesíu,
Costa Rica, Nigaragúa, Noregi, Finnlandi,
Þýskalandi, er sú sama: þeir eru allir
þreyttir á að verða fyrir árásum vegna
rannsókna á málum, sem vekja athygli,“
segir Joly. „Svörin eru öll í rannsókn-
argögnum, en saksóknarinn má ekki
segja hvað þar er að finna. Þetta skapar
ójafnvægi, sem mig grunar að þeir noti til
að reyna að láta rannsakendurna líta út
fyrir að vera jafn miklir glæpamenn og
þeir eru sjálfir. Þeir reyna að snúa taflinu
við með því að láta líta út fyrir að ann-
arlegar hvatir búi að baki. Þetta er alger-
lega fyrirsjáanlegt og ég get meira að
segja sagt þér að öllum brögðum í bók-
inni verður beitt til að koma í veg fyrir að
málið fari fyrir dóm og, þegar það gerist,
að dómur verði felldur. Þetta munu þeir
gera með fjölda krafna um frestanir, ef
það líða tíu ár eða fimmtán verða þeir all-
ir áður en þar að kemur og það yrði góð
staða. Og þegar það gengur ekki og þeir
verða að standa reikningsskil gerða sinna
verða þeir mjög veikir og þeir munu
senda læknisvottorð þess efnis að þeir
þoli ekki lýjandi setur í réttarsalnum.
Þetta er ekki bara mín reynsla, heldur
vandamál, sem allir þurfa að glíma við.
Við sáum þetta í sérstaka dómstólnum
vegna Júgóslavíu.
Þeir sem eru í hárri stöðu í samfélaginu
og eiga peninga eru ekki vanir að þurfa að
svara spurningum. Þeir eru með góða
lögfræðinga sem kunna öll brögðin. En
svarið við spurningunni er að þetta kem-
ur ekki á óvart. Hvað varðar það, sem
hann hefur eftir mér, gæti það verið rétt.
Inntak rannsóknar er lögum samkvæmt
leyndarmál, en engu að síður þarf að
upplýsa almenning, ekki um efnisatriðin,
heldur til að gera grein fyrir því að rann-
sóknin sé í góðum höndum. Það þarf að
veita ákveðnar lágmarksupplýsingar og
koma til skila hvaða vandkvæði er um að
ræða. Ég veit ekki hvernig það er á Ís-
landi, en það eru leiðir til að stöðva rann-
sóknir og almenningsálitið veitir
ákveðna vernd. Það er mikilvægt að al-
menningur beri traust til stofnana og
styðji rannsóknina. Hann getur sagt það
sem honum sýnist, þetta er fyrirsjáanlegt
og almenningur mun sjá allar upplýsing-
arnar þegar og ef kemur í réttarsalinn.“
Joly segir að hugarfar þeirra, sem
fremja efnahagsbrot, sé af allt öðrum
toga en hjá hefðbundnum glæpamönn-
um.
„Þjófar og bankaræningjar vita að þeir
eru í leik þar sem þeir brjóta reglur sam-
félagsins,“ segir hún. „Þegar þeir nást
vita þeir að það er hluti af áhættunni,
sem þeir taka. Þeir, sem fremja efnahags-
brot, eru svo vanir að halda að þeir séu
hafnir yfir lögin að þeim finnst og þeir
trúa að þeir hafi bara verið að gera það,
sem allir séu að gera; að það sé ósann-
gjarnt að þeir þurfi að svara til saka, en
ekki kollegar þeirra í London eða Banda-
ríkjunum.“
Hver eru gildi samfélagsins?
Joly segir að þessi mál veki spurningar
um gildi samfélagsins. „Ég var að skoða
norskt blað, Dagens Næringsliv, fyrir
viku og þar var mynd af ungum, mynd-
arlegum manni. Ég hélt að þetta væri
íþróttamaður, en undir myndinni stóð
„samkvæmisljón“ og hann sagði: Líf mitt
snýst um partí alla daga vikunnar. Ég
hugsaði með mér að þetta væru þá gildi
samfélagsins, ekki að vinna í þágu al-
mannahagsmuna, ekki að reyna að leysa
þau gríðarlegu vandamál, sem að okkur
steðja, heldur að geta drukkið og skemmt
sér. Það er brjálæði að leggja það til sem
fyrirmynd fyrir annað fólk.
Svo að ég snúi aftur að spurningunni í
upphafi mun ég hafa á stefnuskrá minni
að hampa ekki þessum gildum. Í Frakk-
landi var umboðsmaður að gefa út eft-
irtektarverða skýrslu þar sem hann segir
að Frakkar séu í heild þunglyndir. Hann
segir að átta milljónir manna óttist að
fara undir fátæktarmörk. Ef tekjur þeirra
minnkuðu um 50 evrur myndu þeir ekki
geta borgað leigu og mat. Þetta er svaka-
legt og þetta fólk er mjög nærri því að
glatast. Rúmlega milljón eldri borgarar
skrimta á 800 evrum á mánuði, tala ekki
við annað fólk oftar en tvisvar á viku og
stríða við mikið þunglyndi. Þetta er galið
samfélag. Við erum að eyðileggja um-
hverfi okkar, en það færir okkur ekki
hamingju, heldur forheimskun.“
Joly segist ekki vita hvernig þessum
Eva Joly yrði forsetaframbjóðandi nýrrar hreyfingar, sem nefnist á frönsku Eu-
rope Ecologie, er þýða mætti vistkerfi Evrópu, sem hljómar ekki sérlega vel í
þýðingu sem nafn á stjórnmálahreyfingu. Hreyfingin er sprottin upp úr flokki
Græningja og tengdum flokkum og hreyfingum, þar á meðal hreyfingu Joly, Civil
Society. Hreyfingin var mynduð í Frakklandi í október 2008 fyrir kosningarnar til
Evrópuþingsins í fyrra og gekk svo vel – fékk 16,3% atkvæða – að hún bauð
einnig fram til héraðsstjórnarkosninga í Frakklandi á þessu ári og fékk rúmlega
12% atkvæða.
„Nú erum við sameinuð, einn nýr flokkur,“ segir Joly. „Í nóvember verður síð-
an haldinn fundur þar sem tekin verður endanleg ákvörðun um framboðið, en
framboð mitt kom fram á þriggja daga sumarþingi hreyfingarinnar og ætti því
ekki að koma neinum á óvart lengur.“
Joly segir að sameining þessara afla sé töluverð tíðindi vegna þess að Græn-
ingjum hafi ekki vegnað vel í Frakklandi miðað við sambærilega flokka í Belgíu,
Þýskalandi og Austurríki.
„Flokkurinn fékk mjög lítið fylgi í Frakklandi og átti því mikið inni,“ segir hún.
„Nú er kominn nýr kraftur í þetta afl. Það er vegna þess að komið er fólk úr Civil
Society, sem vildi ekki einfaldlega verða Græningjar. Á listum þessarar nýju
hreyfingar, Europe Ecologie – við tökum nafnið, sem við notuðum í Evrópukosn-
ingunum – eru til skiptis græningjar og félagar úr Civil Society og það skapaði
þennan gríðarlega árangur,“ segir hún og telur upp nokkra nafntogaða ein-
staklinga.
Þeirra á meðal eru José Bové, sem er þekktur fyrir baráttu sína gegn erfða-
breyttum matvælum, Yannick Jadot, fyrrverandi leiðtogi Greenpeace í Frakklandi,
og fleiri, sem eru þekktir á sínu sviði. Fyrir hreyfingunni fer Daniel Cohn-Bendit,
sem í stúdentauppreisninni 1968 varð þekktur undir nafninu Rauði Danni. Hann
hefur lýst yfir stuðningi við framboð Joly ásamt Cécile Duflot, formanni flokksins
og nýrri vonarstjörnu í franskri pólitík.
„Ég vildi ekki fara í framboð og kosningabarátta getur verið mjög lýjandi,“ seg-
ir Joly. „Einstaklingurinn, sem hefur mesta þungavigt, er Daniel Cohn-Bendit, en
hann er þýskur. Hann gæti gerst franskur ríkisborgari, en hann vill það ekki. Fé-
lagar mínir á Evrópuþinginu báðu mig og þessi hugmynd fékk brautargengi á
sumarþinginu, en ég bað um að hún yrði afgreidd formlega í atkvæðagreiðslu
innan flokksins þannig að aðrir frambjóðendur gætu gefið kost á sér og lagt
fram stefnu sína. Þess vegna verður haldið prófkjör.“
Nýtt afl í franskri pólitík