SunnudagsMogginn - 05.09.2010, Qupperneq 37

’
Við höldum að
sjósundið geri
okkur andlega
og líkamlega
hraustari og hress-
ari og svo er þetta
líka félagslegt.
Þessi höfðu gott útsýni yfir víkina og þar með keppnina.
Húmorliðið Haf Haf. Skipuleggjandinn Ragnheiður er lengst til vinstri á myndinni.
Samhæfingin var greinileg hjá sigurliðinu Bleiku fílunum.
5. september 2010 37
Ú
tivistarfólk, og þá helst stangveiðimenn, göngu- og hestamenn,
rekst af og til á mink á ferðum sínum úti í náttúrunni. Eigendur
frístundahúsa verða iðulega varir við minka og sjá oft með eigin
augum það mikla tjón sem minkurinn getur valdið í náttúrunni.
Villiminkurinn er gríðarlega duglegur að veiða; hann er grimmur og drepur, að
því er virðist, að óþörfu. Dæmi er um að læða með yrðlinga hafi nánast útrýmt
öllu fuglalífi í nágrenni frístundahúss við Apavatn fyrir nokkrum árum. Eig-
endur hússins sögðu að það hefði verið með ólíkindum hvað minkurinn var
fljótur að drepa eða fæla burt alla fugla á svæði sem var um það bil 2 ferkíló-
metrar að stærð. Innflutningur á minki
hingað til lands árið 1931 er líklegast mesta
umhverfisslys Íslandssögunnar. Framræsla
votlendis á sínum tíma olli miklum skaða á
fuglalífinu en hafa ber í huga að þessar fram-
kvæmdir voru nauðsynlegar og menn vissu
ekki betur. Hinsvegar er hægt að end-
urheimta þetta votlendi með því að fylla upp
í skurði og nú, á tímum atvinnuleysis, væri
það góð fjárfesting að hefja átak í að færa
land sem áður var votlendi til fyrra horfs.
Eins og áður sagði hófst minkarækt hér á
landi 1931 og árið eftir sluppu fyrstu dýrin úr búrum sínum. Fyrsta minkag-
renið fannst svo við Elliðaárnar 1937. Árið 1939 var það orðið ljóst hve mink-
urinn var gríðarlegur skaðvaldur. Var þá farið að greiða fyrir veiðar á minki og
hefur svo verið allar götur síðan. Árið 1975 veiddust fyrstu minkarnir í Öræfa-
sveit og má segja að þá hafi minkurinn verið búinn að nema allt Ísland. Und-
anfarin ár hefur ríkið varið um 45 milljónum króna árlega til eyðingar minks.
Líkamsbygging minksins einkennist af löngum búk og stuttum fótum. Full-
vaxið karldýr er talsvert stærra en kvendýrið. Minkurinn er aðlagaður vatni og
er með vott af sundfitjum á milli tánna og kafar sér til fæðuöflunar. Hann getur
verið í kafi í allt að eina mínútu. Minkurinn helgar sér óðul eða ákveðin land-
svæði sem hann slær eign sinni á gagnvart öðrum minkum. Minkurinn verður
kynþroska á fyrsta vetri og tímgast ársgamall. Fengitíminn stendur yfir í mars
og apríl og á þeim tíma yfirgefur steggurinn óðul sín og ferðast mikið um til að
geta makast við sem flestar læður. Meðal gotstærð er um 7 hvolpar. Hvolparnir
ná fullri stærð á 4 til 5 mánuðum. Læðan heldur sig nær vatni og þegar líður á
júnímánuð fer hún á stjá með hvolpana og kennir þeim að veiða. Fæða minks-
ins fer nokkuð eftir því hvar hann heldur sig en óhætt er að segja að hann sé
alæta og tækifærissinni. Við sjávarsíðuna er 75% fæðunnar smáfiskur af ýmsu
tagi. 20% fæðunnar eru fuglar, einkum mávar. Við ferskvatn eru laxfiskar og
hornsíli 60% fæðunnar. Þegar líður fram á vorið eykst hlutfall fugla í fæðu
minksins, einkum eru það ungar og egg spörfugla. Hlutfall músa á matseðl-
inum er á bilinu 10 til 25%.
Minkurinn er skilgreindur sem meindýr og þess vegna þarf ekki veiðikort
eða önnur leyfi til að veiða hann. Neikvæð áhrif hans í náttúrunni eru óum-
deilanleg, áhrif hans á vöxt og viðgang fugla og fiskistofna eru talsverð.
Talið er að minkurinn hafi nánast útrýmt keldusvíni og höggvið stór skörð í
aðra fuglastofna eins og flórgoða og teistu. Þrátt fyrir að talsverðu fé hafi verið
varið til eyðingar minks þá hafa aðgerðir stjórnvalda gert lítið annað en að
halda stofninum í skefjum. Betur má því ef duga skal. Veiðiálagið á mink er
sennilega ekki meira en um 25%. Víða um land sjá meindýraeyðar og minka-
veiðimenn um að vinna greni og leita minkinn uppi og drepa. Víða hefur vel
tekist í þessum efnum og mætti í því sambandi nefna Mývatnssveit. Til þess að
árangur eigi að nást með þessum hætti þarf að leggja til talsvert meira fé en
eins og staðan er í dag liggur það fé ekki á lausu. Þess vegna er brýnt að grípa til
annarra og róttækari aðferða í herferðinni gegn minknum. Áhrifaríkasta að-
ferðin við veiðar á minki er notkun veiðihunda. Gildruveiðar eru einnig árang-
ursríkar sé þeim rétt beitt. Árangursríkast er því að virkja fólkið í landinu og
stórauka gildruveiðar. Ef eigendur frístundahúsa og annað útivistarfólk tæki
sig saman og legði út minkagildrur í stórum stíl mætti fækka verulega í ís-
lenska minkastofninum; en minknum verður aldrei útrýmt, því miður. Ef
stjórnvöld gengju fram með sama áhuga um eyðingu minks og í stríðinu gegn
lúpínunni ætti árangur að nást. Þetta mætti gera með þeim hætti að fræða fólk
um gildruveiðar og að sveitarfélög myndu lána fólki minkagildrur gegn lágu
tryggingargjaldi.
Vitaskuld geðjast mörgum ekki að því að veiða dýr en gildruveiðar á minki
eru spennandi og ættu að geta verið áhugaverð viðbót fyrir skot- og stang-
veiðimenn og jafnvel fyrir þá sem ekki eru veiðimenn. Gildruveiðar á minki
eru nefnilega náttúruvernd í verki. Það fé sem með tíð og tíma myndi sparast
vegna samdráttar minkastofnsins mætti svo nota til endurheimtu votlendis.
Frekari upplýsingar um gildruveiðar á minki má finna á www.skotvis.is og í
bókinni „Veiðar á villtum fuglum og spendýrum“ eftir Einar Guðmann. Þá
hefur Bjarmaland sem er samtök minka- og refaveiðimanna gefið út afar
vandaða fræðslumynd um gildruveiðar á minki. „Að veiða mink“, sem hægt er
að fá í veiðibúðum og víðar.
Höggormur
í Paradís
Minkur
Sigmar B. Hauksson
’
sædlfjæ lsk
fjæskj flks
fælksjf ækjfdlæ
kjæflksjlæ fkjslæk
fslækfj slækf slækj
fælskjfælk sjfæ lksjfæ
lkjsfkl æjsælkfj ælkj