Morgunblaðið - 22.01.2010, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Scott Brownskoraði áBarack
Obama Banda-
ríkjaforseta í
körfubolta þegar
forsetinn hringdi í
hann til að óska honum til ham-
ingju með sigurinn í kosning-
unni um öldungadeildarþings-
sætið sem losnaði þegar
Edward Kennedy lést af völd-
um krabbameins í fyrra. Brown
er ágæt skytta og hittir vel utan
af velli en færni nýliðans í öld-
ungadeildinni á körfuboltavell-
inum veldur forsetanum senni-
lega minna hugarangri en þær
pólitísku afleiðingar sem sigur
hans getur haft.
Brown er repúblikani. Með
kjöri hans fer fjöldi demókrata
í öldungadeildinni niður fyrir
þau sextíu sæti, sem þarf til
þess að koma í veg að hægt sé
að stöðva frumvörp með mál-
þófi. Því gæti Obama reynst
erfitt að koma í gegn þeim
breytingum, sem hann hyggst
gera á heilbrigðiskerfinu í
Bandaríkjunum og orðið til
þess að þynna þær út.
Sigur Browns er demókröt-
um ekki bara áhyggjuefni af
þeirri ástæðu. Í nóvember
verða þingkosningar. Þá er
kosið um öll sæti fulltrúadeild-
arinnar og þriðjung sæta í öld-
ungadeildinni. Þekkt er að
flokkur forsetans veikist í slík-
um kosningum og samkvæmt
skoðanakönnunum fara óvin-
sældir Obama vaxandi.
Kennedy hafði verið þing-
maður Massachu-
setts í öldunga-
deildinni í 47 ár.
Ríkið hefur löngum
verið vígi demó-
krata og Brown
þótti ekki eiga
mikla möguleika framan af. Í
janúar fóru hjólin hins vegar að
snúast og skyndilega beindust
augu Bandaríkjanna að kosn-
ingaslagnum. Athyglinni fylgdi
aukinn stuðningur. Bandarísk-
ur almenningur er óánægður
um þessar mundir og sú tilfinn-
ing er útbreidd að stjórnvöld
hugsi um það eitt að bjarga
bankaforkólfum og bílafram-
leiðendum á meðan hinn al-
menni borgari eigi stöðugt erf-
iðara með að ná endum saman
og sitji í þokkabót uppi með
reikninginn.
Þessi afstaða bitnar óhjá-
kvæmilega harðast á flokknum,
sem er við völd, en repúblik-
anar þurfa einnig að passa sig.
Andstaða þeirra við reglugerð-
ir, sem eiga að setja fjármálalíf-
inu ramma, gæti skaðað þá í því
andrúmslofti óvildar sem nú
ríkir í garð ofurlaunaðra
bankamanna. Bilið á milli
flokksforustunnar í Repúblik-
anaflokknum og grasrótarinnar
þýðir að sitjandi þingmenn
flokksins þurfa að gæta sín.
En vandi Obama er flóknari.
Hann þarf að bregðast við
þeirri reiði, sem tryggði Brown
sigur, en gæta þess um leið að
öfl í eigin flokki saki hann ekki
sjálfan um undanslátt og eftir-
gjöf og snúi við honum baki.
Vandi Obama end-
urspeglast í sigri
repúblikana í
Massachusetts}
Óvæntur sigur
Bankastarfsemisnýst ekki síst
um traust. Klisju-
tal auðvitað en þó
uppfullt af sann-
leikskornum. Og
harður raunveru-
leiki hjá banka með
nýtt nafn og fortíð
sem glittir sífellt í.
Arion banki hefur tekið yfir
fyrirtækin sem tengjast Högum.
Hann hefur því ekki meiri skyld-
ur við fyrri eigendur en aðra,
þvert á móti. Það felst í því mis-
munun af versta tagi að hann
skuli fremur ræða við fyrri eig-
endur en aðra. Fyrri eigendur
hafa sannað meiri glæfra-
mennsku og fyrirhyggjuleysi en
nokkrir aðrir rekstarmenn á Ís-
landi. Þeir skulduðu íslenska
bankakerfinu upphæðir sem
samsvöruðu heilli þjóðarfram-
leiðslu! Þeir hafa hlaupið frá
stærstum hluta þessara skulda.
Ef Arion banki þarf langan tíma
til að vega og meta hversu heppi-
legir rekstrarmenn viðkomandi
eru, þá á hann að hætta banka-
starfsemi hið bráð-
asta. Þá hefur hann
ekki neinar for-
sendur til að stunda
slík viðskipti.
Nú gengur fjöll-
um hærra hér á
landi saga um
hvernig uppgjör
fyrirtækja helstu braskara sem
rásuðu út á síðustu árum fari
raunverulega fram. Sagan er
svona: „Þegar braskarinn sér að
hann getur ekki lengur undan
vikist setur hann allar skuld-
irnar sínar í jakkavasana. Eign-
irnar setur hann í buxnavasana.
Hann fer á fund sýslumanns.
Skiptaráðandinn tekur frakkann
hans, jakkann hans, hattinn,
skóna og hanskana. Skuldarinn
fer út á brókinni. Skiptaráðand-
inn fer að tala við kröfuhafana.
Skuldarinn fer að tala við Sævar
Karl og syni.“
Ef þetta er raunsönn lýsing á
siðferði þeirra sem stýra bönk-
unum þá er borin von að byggja
upp traust á íslenskum banka-
heimi.
Arion banki heldur
áfram leiksýningu í
myrkvuðum sal án
áhorfenda. Gagnrýn-
endur munu aldrei
fá að sjá sýninguna}
Hinir leikrænu tilburðir
skaða bankann
Þ
eir sem þekkja til Linux-stýrikerf-
isins þekkja flestir nöfnin Richard
Stallman og Linus Thorvalds. Árið
1983 hóf Stallman vinnu við GNU-
verkefnið, með það að markmiði að
búa til ókeypis og frjálst stýrikerfi. Í kringum
árið 1990 var í raun búið að skrifa stóran hluta
stýrikerfisins, en svokallaðan kjarna (e. kernel)
vantaði. Finninn Linus Thorvalds greip til
sinna ráða og hófst handa við að skrifa þennan
kjarna.
Vegna þessa vilja margir að talað sé um
GNU/Linux, til að undirstrika mikilvægi þeirr-
ar vinnu sem Stallman og félagar hans höfðu
unnið áður en Thorvalds kom að verkefninu.
Í bókinni In The Beginning Was The Comm-
and Line færir Neal Stephenson hins vegar rök
fyrir því að feður Linux séu ekki tveir heldur
þrír. Ekki nóg með það heldur vill hann meina að þriðji
faðirinn sé enginn annar en erkifjandi margra Linux-
notenda, Bill Gates.
Á níunda áratugnum slógust tvö stýrikerfi um það hvert
þeirra myndi verða ráðandi í hinum nýja stafræna heimi.
Annað var framleitt af Apple og hitt af Microsoft. Deila má
um hvort stýrikerfið var í raun betra en hitt, en þau tóku
miklum breytingum á þessu tímabili. Almennt var þó litið
svo á að Windows-stýrikerfi Microsoft væri ljótt og
klunnalegt. Fyrsta Mac-tölva Apple var hins vegar fyrst
til að bjóða almennum notendum upp á myndrænt not-
endaviðmót og þegar Windows kom fyrst út sökuðu marg-
ir Apple-notendur Microsoft um að hafa stolið
hugmyndinni.
Burtséð frá þessum deilum og spurningunni
hvort stýrikerfið væri betra var grundvall-
armunur á viðskiptaáætlunum fyrirtækjanna
tveggja. Apple leit á sig fyrst og fremst sem
vélbúnaðarframleiðanda. Til að nota stýrikerfi
frá Apple þurftir þú að kaupa Mac-tölvu og
enginn annar mátti framleiða slíkar tölvur en
Apple. Microsoft sá sig hins vegar sem hug-
búnaðarframleiðanda og bjó til stýrikerfi og
forrit, sem áttu að geta keyrt á hvaða vélbún-
aði sem var, svo lengi sem hann notaði ör-
gjörva af ákveðinni tegund.
Afleiðingin af þessari ákvörðun var spreng-
ing í framleiðslu á einkatölvum og íhlutum í
þær. Alls konar framleiðendur stukku á tæki-
færið og verð á einkatölvum hrundi. Fólk gat
smíðað sér sjálft eigin tölvur úr ódýrum íhlutum og keyrt
Windows á þeim.
Það sem meira máli skiptir fyrir þessa sögu er að sömu
ódýru tölvurnar gátu líka keyrt Linux-stýrikerfið. Afar
ólíklegt er að Linux, sem var á sínum tíma ansi erfitt í
meðförum fyrir óinnvígða, hefði náð þeirri útbreiðslu sem
það þó náði ef ekki hefði verið fyrir aðgengi að ódýrum
tölvum, sem keyrt gátu stýrikerfið.
Mér þykir það skemmtilega kaldhæðnislegt að mað-
urinn, sem margir Linux-notendur telja hægri hönd
kölska, hafi hjálpað til við útbreiðslu stýrikerfisins þótt
það hafi verið með óbeinum hætti. bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Bill Gates, einn feðra Linux
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
E
kki er líklegt að nefnd
um endurskoðun fisk-
veiðilöggjafarinnar
takist að ljúka störf-
um þessum mánuði
eins og að hefur verið stefnt.
Nefndin var skipuð í júní á síðasta
ári og var upphaflega miðað við að
hún skilaði af sér fyrir 1. nóv-
ember, en nú er miðað við 1. febr-
úar. Nefndin kom síðast saman í
byrjun desember. Guðbjartur
Hannesson er formaður nefnd-
arinnar og segist stefna að fundi í
næstu viku, en það hafi lítið upp á
sig að funda í sáttanefnd um stjórn
fiskveiða án útgerðarmanna.
Fulltrúar útgerðarinnar hafa að-
eins mætt á þrjá fundi af fimm og
sætta sig ekki við frumvarp sjáv-
arútvegsráðherra frá 10. nóvember
um stjórn fiskveiða. Þeir telja
frumvarpið inngrip í störf nefnd-
arinnar og eru einkum ósáttir við
ákvæði um skötusel. Þar er reikn-
að með gjaldtöku fyrir úthlutun
hluta aflamarks í skötusel og segja
útgerðarmenn það upphaf fyrn-
ingar aflaheimilda í sjávarútvegi.
Í kynningu ráðherra á frum-
varpinu var tiltekið að skötusels-
ákvæðið væri brýn ráðstöfun í
samræmi við stefnuyfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar. Útvegsmenn eiga
hins vegar erfitt með að sam-
þykkja að þessi aðgerð sé brýn.
Spurður hvort ákvæðið um skötu-
selinn væri hluti af bráðavanda í
sjávarútvegi sagði Guðbjartur það
vera ráðherra að meta, ekki nefnd-
arinnar.
Hann segir ólík sjónarmið vera
innan nefndarinnar og mismunandi
hagsmuni. Lögð hafi verið vinna í
að skilgreina álitaefni í fisk-
veiðistjórnunni og síðan hafi verið
ætlunin að fá Háskólann á Ak-
ureyri til að meta áhrif innköll-
unarleiðarinnar. Það hafi hins veg-
ar lítinn tilgang að búa til
vinnuferli án aðkomu LÍÚ.
„Án útgerðarmanna höldum við
bara áfram að búa til eigin
skýrslur,“ segir Guðbjartur. „Ef
LÍÚ kemur ekki að borðinu verður
nefndin að meta hvort vinnunni
verður haldið áfram og hvort allir
aðrir vilja vera með í því starfi.
Stjórnvöld verða líka að meta
hvort þau vilja þá koma beint inn í
þessa vinnu, en kveðið er á um
endurskoðun laga um fiskveiðar í
stjórnarsáttmálanum.
Ég lít þannig á að við séum að
fást við langtímaverkefni, að
breyta útgerðartilhögun til lengri
tíma. Það hefur aldrei staðið til að
svipta fyrirtæki rekstrargrund-
velli. Þvert á móti lögðum við upp
með að tryggja varanlega afkomu
þeirra og taka átti tillit til skulda-
stöðu greinarinnar. Í nefndinni
hefur verið talað um lang-
tímaúthlutanir á fiski, 20 ára út-
hlutun eða jafnvel í enn lengri
tíma. Fullyrðingar um annað eru
áróður. Þá er ætlunin að taka af
skarið með að eignarhald í sjávar-
útvegi sé í raun nýtingarheimild,“
segir Guðbjartur.
Starfið verður ómarkvisst
Arnar Sigurmundsson, formaður
Samtaka fiskvinnslustöðva, sem á
fulltrúa í nefndinni, segir að alls
ekki hafi verið reiknað með að ráð-
herra spilaði út umdeildum atriðum
á sama tíma og nefndin væri að
störfum. Ákvæðið um skötuselinn
hafi hleypt illu blóði í allt starf
nefndarinnar.
„Okkur finnst lítill tilgangur í því
að halda þessu starfi áfram ef full-
trúa útgerðarinnar vantar að borð-
inu. Starfið verður ómarkvisst og
við, eins og margir fleiri í nefnd-
inni, erum óánægðir með hversu lít-
ið hefur gengið. Í umsögn SF um
frumvarpið leggur stjórnin ríka
áherslu á að frumvarpið verði lagt
til hliðar og öllum ákvæðum þess
verði vísað til umfjöllunar sátta-
nefndar sjávarútvegsráðherra. Ég
sé ekki að störf nefndarinnar kom-
ist í gang meðan skötusels-
frumvarpið hangir yfir mönnum,“
segir Arnar.
Morgunblaðið/Ómar
Fiskveiðistjórnun Þeir voru glaðhlakkalegir á fyrsta fundi sáttanefnd-
arinnar Jón Bjarnason sjávarútvegsráðherra og Einar K. Guðfinnsson.
Skötuselur truflar enn
störf sáttanefndar
FORYSTA LÍÚ FUNDAR MEÐ RÁÐHERRA
FORYSTUMENN Landssambands íslenskra útvegsmanna eiga fund með
Jóni Bjarnasyni, sjávarútvegsráðherra, í dag. „Við vonumst til þess að við
getum komið málinu aftur í farveg og ég hef fulla trú á að hægt verði að ná
sátt um þessi mál. Í mínum huga er formaður nefndarinnar að vinna í þeim
anda,“ sagði Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍÚ í gær. „Við
viljum finna einhvern flöt á þessu máli svo báðir aðilar geti lifað við þá
stöðu sem uppi er og komið málinu aftur í farveg. Um leið og þær for-
sendur sem lagt var upp með við skipan nefndarinnar verða til staðar þá
komum við aftur að þessu starfi,“ sagði Friðrik.
Reynt verður að halda fund í
sáttanefnd um fiskveiðistjórnun í
næstu viku. Engin sátt er í nefnd-
inni og hafa útgerðarmenn ekki
mætt á síðustu fundi hennar.