Morgunblaðið - 24.02.2010, Qupperneq 14

Í HNOTSKURN
» Konur verða fleiri hlut-fallslega en nokkru sinni
fyrr í ríkisstjórn Danmerkur
eftir uppstokkunina.
» Konur voru í níu ráð-herraembættum af 20 í
stjórn Pouls Nyrups Ras-
mussens frá 23. febrúar til 21.
desember 2000, eða 45% ráð-
herranna. Konur eru nú í níu
embættum af 19, eða í 47,4%
ráðherraembættanna.
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
LARS Løkke Rasmussen, forsætis-
ráðherra Danmerkur, kom mörgum
stjórnmálaskýrendum á óvart í gær
með meiri uppstokkun á ríkisstjórn
sinni en búist var við. Eftir upp-
stokkunina gegna konur í fyrsta
skipti embættum utanríkis- og varn-
armálaráðherra í Danmörku.
Lene Espersen, leiðtogi Íhalds-
flokksins, verður utanríkisráðherra
og tekur við embættinu af Per Stig
Møller sem verður menningarmála-
ráðherra. Espersen, sem er 44 ára að
aldri, hefur farið með efnahags-, við-
skipta- og iðnaðarmál í stjórninni.
Hún var áður dómsmálaráðherra.
Gade víkur úr stjórninni
Þingkonan Gitte Lillelund Bech,
sem er 41 árs, verður fyrsta konan til
að gegna embætti varnarmálaráð-
herra í Danmörku. Hún tekur við af
Søren Gade, einum af vinsælustu
ráðherrum stjórnarinnar.
Gade tilkynnti skömmu fyrir upp-
stokkunina að hann hygðist láta af
embætti og hætta afskiptum af
stjórnmálum. Hann kvaðst hafa tek-
ið þá ákvörðun með hagsmuni lands-
ins að leiðarljósi vegna nokkurra at-
burða sem hefðu grafið undan
trausti landsmanna á varnarmála-
ráðuneytinu.
Ákvörðun hans er meðal annars
Uppstokkun Løkke
talin koma of seint
 Konur fara í fyrsta skipti með utanríkis- og varnarmál Dana
rakin til deilu hans við herinn um
umdeilda bók um störf sérsveita
Dana í Afganistan. Deilan blossaði
upp eftir að yfirmaður í danska hern-
um þýddi bókina á arabísku þótt ráð-
herrann hefði varað við því að hún
gæti veitt uppreisnarmönnum í Afg-
anistan góða innsýn í störf sveitanna
og þannig stefnt dönskum hermönn-
um í hættu.
Sjö ráðherrar hætta
Margir stjórnmálaskýrendur
sögðu að það hefði komið þeim á
óvart hversu viðamikil uppstokkunin
var. Sjö ráðherrar hætta í ríkis-
stjórninni og flestir hinna skipta um
ráðuneyti. Aðeins þrír ráðherrar
halda embættum sínum.
Lars Løkke Rasmussen varð for-
sætisráðherra í apríl á liðnu ári þeg-
ar Anders Fogh Rasmussen lét af
embætti til að verða framkvæmda-
stjóri Atlantshafsbandalagsins.
Ríkisstjórn hægri- og miðflokk-
anna hefur átt undir högg að sækja í
skoðanakönnunum að undanförnu.
Danskir stjórnmálaskýrendur
sögðu að uppstokkunin væri líkleg til
að blása nýju lífi í ríkisstjórnina fyrir
næstu þingkosningar sem eiga að
fara fram í nóvember á næsta ári.
Nokkrir þeirra töldu þó að upp-
stokkunin kæmi of seint.
„Eftir á að hyggja hefði Løkke átt
að gera þetta fyrr, úr því að hann
ákvað að ráðast í svo stóra uppstokk-
un,“ sagði Kristian Madsen, stjórn-
málaskýrandi á vef danska dagblaðs-
ins Politiken. „Kosningarnar verða
ekki síðar en eftir hálft annað ár og
erfitt verður fyrir nýju ráðherrana
að láta til sín taka í málaflokkum sín-
um á svo skömmum tíma.“
Lene Espersen Gitte L. Bech
14 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 2010
„ÞAÐ er einsdæmi meðal fiska hvað
túnfiskurinn syndir langar vega-
lengdir. Í Norður-Atlantshafi
hrygnir þessi fiskur annars vegar í
Mexíkóflóa og hins vegar í Miðjarð-
arhafi. Þaðan
syndir hann út í
Atlantshaf og allt
norður til Íslands
og Norður-
Noregs í fæð-
ugöngum á haust-
in. Svipaða far-
hegðun er að
finna hjá sömu
tegund í Kyrra-
hafi og er ótrú-
lega löng vegalengd fyrir fisk. Ég
veit ekki önnur dæmi um fiska sem
synda sambærilegar vegalengdir í
reglulegum göngum milli fæðu- og
hrygningasvæða,“ segir Droplaug
Ólafsdóttir, sérfræðingur á nytja-
stofnasviði Hafrannsóknastofnunar,
um ferðir túnfiska.
Eru ferðir túnfiska því í líkingu
við ferðir hvala, hvað þeir fara
langt? „Já. Þetta er alveg í líkingu
við far margra hvala þó að þeir hval-
ir sem lengst fara leggi sennilega
eitthvað lengri vegalendir að baki í
sínum árlegu göngum.
Eina túnfisktegundin
Droplaug bætir því við að
túnfiskurinn sem sést við Ísland sé
stundum kallaður bláuggatúnfiskur
sem sé bein þýðing úr enska heitinu
bluefin tuna.
„Á íslensku hefur hann einfald-
lega verið kallaður túnfiskur, enda
eina túnfisktegundin sem gengur
hingað. Tegundinni er skipt í tvo
stofna í Norður-Atlantshafi með línu
sem liggur beint í suður frá syðsta
odda Grænlands. Vitað er að tölu-
vert far er milli stofnanna og hefur
það valdið nokkrum áhyggjum í
tengslum við stjórnun veiða úr
stofnunum vegna þess að stofninn
sem er Ameríkumegin er miklu
minni en sá sem er Evrópumegin.
Þegar skipting stofnanna var
ákveðin fyrir um 40 árum voru litlar
veiðar stundaðar á úthafinu sitt
hvorum megin línunnar og menn
höfðu því litlar áhyggjur af blöndun
stofnanna á miðju Atlantshafi. Síð-
ustu áratugi hafa veiðar á miðju Atl-
antshafinu hins vegar aukist mjög
mikið með aukinni hættu á að fiskur
úr þessum litla vestari stofni fari yfir
línuna og verði veiddur Evrópu-
megin þar sem veiðálagið er mun
meira, enda stofninn þar stærri.“
Heimild: Alþjóðatúnfiskráðið (ICCAT)
* Túnis, Marokkó, Alsír og Líbía ** Þar með talið Kína, Króatía, S-Kórea og Taívan
TÚNFISKUR Í ATLANTSHAFINU
Alþjóðleg verslun með Norður-Atlantshafstúnfisk, eða bláuggatúnfisk, eða
einfaldlega túnfisk, ætti að vera bönnuð til að vernda þennan stóra fisk frá
útrýmingu vegna ofveiði Japana, að sögn Evrópusambandsins
ÁÆTLUÐ ÁRLEG VEIÐI
Byggt á skráðri löndun í þúsundum tonna
V-Atlantshafið A-Atlantshafið & Miðjarðarhafið
'90 '92 '94 '96 '98 '00 '02 '04 '06 '08
26
36,6
48,9
53,3
42,4 37,4 33,5 32,5
25,9
60
50
40
30
20
10
0
.000
Vegur allt að 680 kg
Allt að 4 mN-ATLANTSHAFS TÚNFISKUR
Eitt af mestu fardýrum sjávar, ferðast
frá hitabeltissvæðum til norðurskautsins
Eftirsóttur og seldur dýru verði
vegna mikilla gæða kjötsins
Getur orðið allt að 30 ára
Getur synt á að allt að 40 km hraða
og kafað niður að 1 km dýpi
SAMANLÖGÐ LEYFILEG VEIÐI
Tillaga ICCAT í tonnum
Dæmi-
gerð
skipting
kvóta
ESB 57%
N-Afríka* 27%
Japan 9%
Aðrir** 7%
'07 '08 '09 '10
40
30
20
10
0
þúsund
Heildarkvóti
Kvóti ESB
16,8 16,2
12,4
7,1
29,5 28,5
22,0
13,5
SVÆÐISBUNDIN
DREIFING
Kynþroska og ókynþroska fiskar
úr vestari og austari stofnunum
fara saman í fæðuleit, einkum
undan austurströnd N-Ameríku
og í miðju Atlantshafinu
Þegar hrygningartímabilið hefst
snúa kynþroska fiskar ávallt til
svæðanna þar sem þeir
klöktust út
Vestari stofninn
Hrygnir í Mexíkóflóa
Austari stofninn
Hrygnir í Miðjarðarhafinu
BANDARÍKIN
BRASILÍA
Atlantshaf ið
Syndir óvenjulangt
Droplaug
Ólafsdóttir
HANN er engin smásmíði hundurinn Georg þar sem hann stillir sér upp við
hliðina á körfubolta. Heimsmetabók Guinness hefur nú skorið úr um að
Georg sé hæsti hundur sögunnar en hann er hvorki meira né minna en 109
sentimetrar á hæð upp að herðakambi. Það þarf sterkan mann til að bera
Georg því hann er 111 kílóa þungur og félli því í þungavigt í hnefaleikum.
Georg er Stóri Dani (e. Great Dane) en slíkir hundar hafa átt heimsmetið
yfir hæstu hunda heims. Georg er ekki ódýr í rekstri því á hverjum mánuði
torgar hann um 50 kílóum af mat. Hann hefur þar með velt Títan, öðrum
Stóra Dana, úr sessi sem hæsti hundur heims en hann er um 1,9 cm hærri.
Georg er plássfrekur með endemum og þurfti um daginn þrjú sæti í flugvél
á leið til Chicago þar sem hann kom fram opinberlega. Vakti hann svo
mikla athygli í vélinni að flugstjórinn skipaði farþegum að spenna beltin.
SÁ HÆSTI Í SÖGUNNI
Reuters
SPÆNSKIR sjómenn gætu náð
yfirráðum yfir fiskveiðiauðlindinni í
Norðursjó ef breytingartillögur á
Sameiginlegri sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins (CFP) ná fram
að ganga í Brussel.
Þetta er mat Struan Stevenson,
þingmanns skoska Íhaldsflokksins á
Evrópuþinginu, sem varar við afleið-
ingunum fyrir skoskan sjávarútveg.
Stevenson, sem er aðstoðar-
formaður sjávarútvegsnefndar
Evrópuþingsins, óttast þannig að
breytingartillögurnar muni leiða til
nýrrar skilgreiningar á skoskum
veiðiréttindum sem aftur muni
greiða götuna fyrir því að þau geti
fallið í eigu erlendra aðila.
Vísar til Grænbókarinnar
Máli sínu til stuðnings vísar Steven-
son til 139 breytingatillagna í svo-
kallaðri Grænbók um breytingar á
fiskveiðistefnunni sem ætlunin er að
kosið verði um á Evrópuþinginu í
dag. Með breytingum verði erlend-
um sjávarútvegsfyrirtækjum gert
kleift að taka yfir fiskveiðiréttindin,
enda sé ætlunin að samþykkja lög
þar sem „aðgangur að aflaheim-
ildum verði ekki lengur eingöngu
byggður á sögulegri nýtingu“.
Hans mat sé að breytingin kunni
að fela í sér að núverandi reglum
verði umbylt þannig að aflaheim-
ildum verði ekki lengur úthlutað í
hlutfalli við veiðireynslu Skota.
„Ef þessum reglum verður breytt
geta spænskir sjómenn fært rök fyr-
ir því að þeir eigi sama nýtingarrétt
og við á veiðisvæðum okkar í Norð-
ursjó og vestur af Skotlandi,“ segir
Stevenson og bætir því við að afleið-
ingarnar gætu orðið skelfilegar fyrir
skoska sjómenn enda geti Spánverj-
ar landað aflanum í heimahöfn.
Miðin fari ekki á brunaútsölu
Stevenson tekur fram að þótt hann
sé mjög hlynntur umbótum á sjáv-
arútvegsstefnunni, sem hafi reynst
skoskum sjávarútvegi afar illa, sé
hann staðráðinn í að tryggja að
Skotar setji ekki fiskimið sín á
brunaútsölu. Viðaukum sé ætlað að
vernda skoskan sjávarútveg.
Skotar gætu misst
fiskveiðiréttindin
Reuters
Úrval Á fiskmarkaði í Madrid.
Evrópuþingmaður
varar við innrás
spænska flotans í
skosku landhelgina