Morgunblaðið - 18.03.2010, Blaðsíða 25

    
       
          

     

          
       
   

        
           

        
          
   
          
            
          
      
           
    
   
             
    
             
    
    
    

         
     
          
      
          
     
MYND ársins er sá
atburður íslenskrar
ljósmyndunar sem er
hvað stærstur á ári
hverju. Af þeim sök-
um hefur maður til
hans miklar vænt-
ingar en gerir jafn-
framt ríkar kröfur. Að
keppa í ljósmyndun
hljómar í raun ekki
gáfulega. Leikreglur
eru eins misjafnar og meðlimir
dómnefndar og huglægt mat henn-
ar ræður mestu um útkomuna. Þó
hlýtur hver og einn ljósmyndari að
leggja metnað sinn í að senda að-
eins það besta til sýningar, eitt-
hvað sem vekur fólk til umhugs-
unar.
Slíkt er eðli góðra fréttamynda
að þær vekja spurningar jafnt sem
svara þeim. Sumum hverjum verð-
launamyndanna hefði mátt sleppa,
t.d. yfirmáta „fótósjoppuðum“ port-
rettmyndum og auglýsingum fyrir
bari. Slíkar myndir hafa engan til-
gang á sýningu sem þessari, ekki
frekar en þjóðlegasta mynd ársins,
sem er í mínum huga sorglegasti
verðlaunaflokkur hvers árs.
Sú staðreynd að ekki er til hefð
fyrir „documentar“-ljósmyndun á
Íslandi gerir einnig að verkum að
sú sería sem mér þykir skara fram
úr á sýningunni, eftir
Guðmund Frey Vig-
fússon, hlaut ekki
verðlaun, enda ekki
fréttasería heldur
heimildasería og eng-
inn verðlaunaflokkur
til.
Myndröð ársins
virðist valin vegna
þess að hún var sú
skásta fréttatengda.
Varla getur það verið
vegna hugmyndar
dómnefndar um frétt-
næmi og myndmál, þar eru heild-
arhughrif í seríu Heiðu Helgadótt-
ur mun sterkari, þótt sést hafi
betri myndir frá byltingunni. Ég
verð samt að spyrja mig af hverju
hvorki mynd ársins né myndröð
ársins er úr flokki stærsta atburð-
ar ársins.
Að mér læðist sá grunur að sum-
ar af bestu myndunum séu alls
ekki frá þeim atvinnumönnum sem
starfa við fjölmiðla eða geta gengið
til liðs við BLÍ. Sá grunur læðist
líka að mér að sú saga sé hárrétt
að fremstu ljósmyndarar landsins
hafi verið að mynda kleinuhringi á
venjulegri vakt þegar mesta þjóð-
félagsumrót síðari tíma fór fram.
Það læðist að mér sá grunur að
enginn fjölmiðill hafi hugsað um
verðleika myndrænnar frásagnar
af atburðum frá upphafi til enda.
Því hafi enginn einn, tveir eða
fleiri verið tilskipaðir að leggja
áherslu á þá atburði. Þeim hafi
flestum verið uppálagt að fara í
sína röð. Svo kæmi í ljós hvort þeir
mynduðu kleinuhringi eða koll-
steypu þjóðfélags.
Í ljósi þess að tilnefnd til blaða-
mannaverðlauna var umfjöllun um
húsnæðismarkaðinn sem innihélt
myndskreytingu spyr maður sig
aðeins um gildismat ráðandi fjöl-
miðla, en einnig verður maður að
spyrja sig að því hvers vegna þær
myndir eru ekki á sýningunni.
Hvar eru myndraðirnar um at-
vinnuleysi, hálftómar byggingar og
hrun? Hefði ekki mátt sjá ein-
hverjar slíkar í stað hesta á blóma-
engi?
Aðeins ein mynd af slíkum raun-
veruleika í íslenskri menningu
kemur upp í hugann en það er
mynd Kristins Ingvarssonar af
uppboði í Ölfusi.
Hér er á ferð lakasta sýningin í
portrettgeiranum sem ég hef séð í
mörg ár. Þó þykir mér sem átaka-
laus sería Golla af listamönnum
slái við þeirri uppskrúfuðu uppstill-
ingu af forsetanum sem valin var
og er ein af síðri myndum sem ég
hef séð frá ljósmyndara sýning-
arinnar, nema ef vera skyldi port-
rett hennar af Sigmundi Erni. Í
mínum huga stendur Heiða upp úr,
enda sá ljósmyndari sem er mest
leitandi og því fjölbreytni mynda
hennar mikil. Gaman er t.d. að
bera saman mynd Golla og Heiðu
af Snorra Ásmundssyni listamanni.
Þar er Heiða mjög leitandi í
ramma og mikið að gerast en í lát-
leysi sínu nær hins vegar Golli
mun betri tengingu við Snorra.
Yfirburðaljósmyndari sýning-
arinnar hefur á síðustu árum verið
að þróa með sér mjög skemmtilegt
myndmál og ég hvet alla til að
skoða myndir Braga Þ. Jós-
efssonar vel og vandlega því þar er
á ferð eitthvert þroskaðasta mynd-
mál sýningarinnar, fullt af mann-
legri hlýju, fyndni og formrænni
fagurfræði. Slík tilfinning er ekki
landlæg í íslenskum ljósmyndum
og frekar að ljósmyndarinn, með
hávaða og látum, troði upp á áhorf-
andann kunnáttu sinni í tölvu-
tækni, lýsingu eða þeirri list að fá
viðfangsefnið til að haga sér eins
og fífl.
Tímaritsmynd ársins er í mínum
huga besta myndin í öllum flokkum
nema fréttum. Í einni mynd er mér
sagt meira en í mörgum hinna
myndanna. Hún er mynd sem spyr
og svarar. Hún er ljósmynd sem í
kristallast list frásagnarinnar. Þá
list mættu margir félagsmanna
BLÍ íhuga.
Ég veit að margir geta betur og
veit líka að til eru margir betri og
verð því að spyrja: Hvar eru port-
rett Kristins eða myndir eftir Rax
og Einar Fal? Hvar er metnaður
íslenskra blaðaljósmyndara? Dó
hann með metnaðarleysi íslenskra
blaðaútgefenda sem lítinn skilning
virðast hafa á mikilvægi ljósmynd-
unar? Þegar hins vegar sú stað-
reynd blasir við að margverðlaun-
aður ljósmyndari á sýningum BLÍ
starfar við pípulagnir í dag en ekki
sem aðalljósmyndari fjölmiðils þá
blasir í raun ekki við svo björt
mynd af ljósmyndun í íslenskum
prentmiðlum.
Fréttamynd ársins að mínu mati
er ekki með á sýningunni. Í þeirri
mynd kristallast hins vegar allt
það er prýðir góða fréttamynd.
Það er augnablikið, mikill kraftur,
átök, fréttagildi, hún er myndrænt
vel uppbyggð, segir sögu sem og
vekur spurningar um einn umtal-
aðasta atburð seinni tíma. Sá at-
burður hefur meiri áhrif á líf og
sjálfsmynd þjóðar til framtíðar en
brunnið hótel.
Ómynd ársins
Eftir Kristján
Logason » Að mér læðist sá
grunur að sumar
af bestu myndunum séu
alls ekki frá þeim
atvinnumönnum sem
starfa við fjölmiðla
eða geta gengið til
liðs við BLÍ.
Kristján Logason
Höfundur er ljósmyndari.
HALDA Íslendingar
að þeir geti neitað að
borga skuldir sínar eða
skotið sér undan al-
þjóðlegum skuldbind-
ingum með því að
leggja þær undir þjóð-
aratkvæði? Ef marka
má fjölmiðla undan-
farið standa ýmsir evr-
ópskir ráðamenn í
þeirri trú. Ekki er von
að samningsstaða Íslands batni
meðan slíkar hugmyndir eru út-
breiddar.
Dag eftir dag má lesa í erlendum
fjölmiðlum að Íslendingar hafi neit-
að að standa við skuldbindingar sín-
ar vegna Icesave. Eins og deilan
birtist þar virðist hún tilkomin
vegna skuldseiglu Íslendinga og
snúast fyrst og fremst um það hve
háa vexti skuli greiða af lánum. Í
ljósi þeirra samninga sem Alþingi
hefur samþykkt í tvígang er engin
furða að slík vitleysa skuli vaða uppi.
Ekki er hægt að ætlast til að erlend-
ir fjölmiðlar átti sig á því – eða trúi
því – að afstaða íslenskra ráðamanna
í málinu sé önnur en afstaða þjóð-
arinnar.
Íslenskir ráðamenn vilja nánast
einir Íslendinga verða við öllum
kröfum Breta og Hollendinga. Þeim
hefur hins vegar mistekist að út-
skýra réttmæti afstöðu sinnar fyrir
kjósendum. Sá samningur sem þeir
samþykktu sjálfir var felldur með
93% greiddra atkvæða í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Ástæða þess var
ekki sú, eins og fjármálaráðherra
Svíþjóðar virðist telja, að Íslend-
ingar vilji ekki greiða skuldir sínar.
Hún var sú að íslenskum almenningi
hefur ekki verið sýnt fram á að hann
beri ábyrgð á þeim kröfum sem
ráðamenn þjóðarinnar vilja að hann
greiði. Er þessi grundvallar-
staðreynd málsins svo flókin að ís-
lenskir ráðamenn geti ekki útskýrt
hana fyrir starfsbræðrum sínum í
öðrum löndum? Engin þjóð axlar
ótilneydd skuldir sem
óvíst er að hún beri
ábyrgð á. Segir það sig
ekki sjálft?
Íslendingar telja sig
ekki hafa gengið á bak
orða sinna eða vanrækt
skyldur sínar gagnvart
öðrum þjóðum. Þeir
telja hins vegar að
kröfur Breta og Hol-
lendinga byggist á
óljósum grundvelli. Er
óskhyggja að ætlast til
þess af ráðamönnum
þjóðarinnar að þeir komi afstöðu Ís-
lendinga á framfæri erlendis og hagi
vinnu sinni að lausn deilunnar í sam-
ræmi við hana?
Icesave-deilan er milliríkjadeila.
Málalyktir hennar velta því mjög á
alþjóðlegum stuðningi. Rök mega
sín einskis gegn pólitísku ofurefli.
Til að eiga nokkra sigurvon verða Ís-
lendingar að afla sér bandamanna.
Hér hafa íslenskum ráðamönnum
fatast tökin og það svo mjög að
helstu vinaþjóðir okkar standa nú
með óvinum okkar. Meðan svo er
munu sanngjarnir samningar aldrei
nást.
Stattu upp
sjálfur,
Steingrímur
Eftir Flóka
Ásgeirsson
»Hér hafa íslenskum
ráðamönnum fatast
tökin og það svo mjög
að helstu vinaþjóðir
okkar standa nú með
óvinum okkar.
Flóki Ásgeirsson
Höfundur er námsmaður.
Umræðan 25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARS 2010