Morgunblaðið - 18.03.2010, Blaðsíða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARS 2010
ÞAÐ ERU örlög
heimsins að þar sem
sólin er björtust er
skuggahliðin svörtust
hvar ógæfan sneypist í
afkimum og bíður fær-
is.
1. Það eru nöpur for-
lög vinstriflokkanna
sem lögleiddu kvóta-
kerfið, sem öll Evrópa
öfundar okkur af, að
vera haldnir þeirri meinloku að þurfa
nú að rífa þetta fiskveiðistjórn-
unarkerfi til grunna þegar mest ríður
á fyrir landsmenn að hagnýta það
sem best.
2. Upphaf kvótans var það að
minnka þurfti fiskveiðar á Íslands-
miðum í kjölfar „kolsvörtu skýrsl-
unnar“. Í stað sóknardaga fengu út-
gerðir aflakvóta, sem voru
skilgreindir með hliðsjón af afla-
reynslu á tileknu tímabili. Síðan hefur
þessi kvóti verið minnkaður alla tíð
fram á þennan dag.
3. Árið 1990 var svo komið að það
lét nærri að skipta þyrfti aflakvóta og
sóknardögum á milli 2.700 útgerða,
þannig að þessir örfáu voru 2.700,
þegar allt of margir voru að veiða of
mikinn fisk af þverrandi fiskstofnum,
með allt of miklum tilkostnaði.
4. Síðan hefur útgerðum fækkað
mikið og undanfarið hafa 700-800
skip haft langtímakvóta.
5. Hagnaðinn sem myndaðist við
kvótakerfið hefur útgerðin sjálf skap-
að með því að kaupa aðrar útgerðir
og fækka skipum, með meiri vöru-
vöndun, betri markaðssetningu,
minni kostnaði við veiðar og mikilli
fjárfestingu.
6. Hagnaður útgerðarinnar er
kominn inn í verðmæti kvótanna og
myndi tapast til ríkisins ef kvótarnirir
yrðu afskrifaðir til ríkisins bótalaust.
7. Forsenda árangurs er að kvót-
arnir séu framseljanlegir, því aðeins
þannig getur útgerðin
lagað rekstur sinn að
þeim heildarafla, sem
ákveðinn er hverju
sinni.
8. Framleiðsluverð-
mæti útgerðarinnar til
hagkerfisins er nú
meira en nokkru sinni
fyrr, þrátt fyrir að
þorskaflinn sé nú helm-
ingi minni að magni.
9. Guðrún Gauks-
dóttir lagaprófessor rit-
ar í afmælisbók Guð-
rúnar Erlendsdóttur
hæstaréttardómara:
„Það er niðurstaða mín að afla-
heimildir út af fyrir sig teljast í ljósi
núverandi réttarstöðu eign í skilningi
72. gr. eignarréttarákvæðis stjskr.“
10. Fyrsta grein fiskveiðistjórn-
arlaganna nr. 38/1990 er svo veik og
óskýr að hún er óbrúkleg til að breyta
meginreglu íslensks réttar.
11. Fyrsta greinin hljóðar svo:
„Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru
sameign íslensku þjóðarinnar.“
Nytjastofnar, fiskur í sjó, vötnum og
ám er ekki eign. Enginn á fiskinn í
sjónum, hvorki ríkið né aðrir, fyrr en
búið er að veiða hann. Útgerðarmenn
og landeigendur eiga aðeins aflakvóta
eða veiðirétt.
12. Óveiddur fiskur í sjó getur ekki
verið sameign eins eða neins. Sam-
eign íslensku þjóðarinnar er mark-
leysa. Sameign að lögum er eign sem
tveir eða fleiri eiga saman í ákveðnum
hlutföllum þar sem hver eigandi hef-
ur eignaraðild að sínum hlut.
13. Þjóð getur ekki verið aðili að
eign eða eignarréttindum sbr. rit-
smíðar lagaprófessoranna Sigurðar
Líndals og Þorgeirs Örlygssonar.
14. Þar sem (a) nytjastofnar geta
ekki verið eign, (b) sameign er rang-
nefni á efninu og (c) þjóð getur ekki
verið eigandi er fyrsta grein laganna
alltof veik til að hún geti hnekkt stór-
mikilvægum hagsmunum lands-
manna bótalaust.
15. Sú tillaga sem kemst næst því
að gera kvótana að þjóðareign er til-
laga Péturs H. Blöndals alþing-
ismanns. Hann leggur til að árlega
verði öllum landsmönnum, hverjum
og einum, úthlutað jöfnum fiskveiði-
heimildum sem þeir geti síðan selt
hæstbjóðandi útgerð. Sannast sagna
hefur enginn stjórnmálamaður annar
né talsmaður þjóðareignar
tekið undir þessa hugmynd Péturs.
Það sýnir betur en nokkuð annað að
það hefur aldrei staðið til að þjóðin
eignist þessi verðmæti. Allt tal um
þjóðareign er aðeins yfirvarp.
Markmiðið er ríkiseign án bóta.
16. Regla sem felst í því að menn
kaupi stórkostleg verðmæti án þess
að eignast þau vegna þess að ríkið
eigi þau eftir sem áður og geti tekið
þau til baka bótalaust er brenglun,
sem skapa myndi óþolandi réttar-
óvissu. Raunveruleikinn ratar aðrar
leiðir.
17. Margt hefur verið bent á sem
betur mætti fara í íslenskri útgerð, en
fyrning kvótanna leysir engan vanda
en skapar ný og enn meiri vandræði
og ófrið.
Verðmæti kvóta í bókum íslenskr-
ar útgerðar er 200-300 milljarðar
króna.
Þetta eru altof stórir og alvarlegir
hagsmunir til að fikta með í tilrauna-
skyni af hugsjónaástæðum eða til að
efna vanhugsuð pólitísk loforð.
Meira: mbl.is/greinar
Kjarninn undir yfirborði
kvótaumræðunnar
Eftir Jóhann J.
Ólafsson »Margt hefur verið
bent á sem betur
mætti fara í íslenskri út-
gerð, en fyrning kvót-
anna leysir engan vanda
en skapar ný og enn
meiri vandræði og ófrið.
Jóhann J. Ólafsson
Höfundur er fv. formaður Versl-
unarráðs Íslands.
ÞVÍ MIÐUR, eins
og mál hafa þróast
undanfarið, hafa kjör
almenns launafólks
verið skert á öllum
sviðum. Laun og fé-
lagsleg réttindi. Þá
hefði maður haldið að
verkalýðsfélög og
stéttarfélög hvettu fólk
til stéttabaráttu og
samstöðu um sín kjör!
Það er ekki gert af þeim sem telja
sig vera í forustu fyrir launafólk.
Maður spyr sig, er búið að drepa
niður alla stéttabaráttu og hvers
vegna?
Þegar sameining verkalýðfélaga
hófst almennt fyrir 10-15 árum
stækkuðu félögin mjög mikið, mörg
hver alltof mikið. Við það minnkuðu
félagsleg tengsl og samgangur fólks-
ins innan félaganna. Þegar Verka-
mannafélagið Dagsbrún, Verka-
kvennafélagið Framsókn og fleiri
félög voru starfandi, þá hittust fé-
lagsmenn á fundum og skiptust á
skoðunum. Þá komu félagsmenn
einnig saman á skrifstofum félag-
anna og skiptust á skoðunum. Þetta
er liðin tíð, því miður. Það er grátleg
þróun, sem verður að snúa við. Allt
átti að vera miklu betra þegar félög-
in stækkuðu og stækkuðu. En í dag
er enginn hvatning hjá þeim sem
teljast vera í forystu fyrir þessi fé-
lög. Ekki eru haldnir fundir eða
hvatt til félagslegrar baráttu fólks
fyrir réttindum sínum, hvorki bar-
áttu gegn atvinnuleysi
eða almennum kjörum.
Sú forusta sem er fyrir
almennt launafólk hef-
ur dansað með
„mammoni“ og útrás-
arliðinu og hefur engan
baráttuvilja eða hug-
sjón fyrir stéttabar-
áttu. Þetta er stað-
reynd.
Forusta margra fé-
laga tekur þátt í því
með atvinnurekendum
að reyna á allan hátt í
gegnum lífeyrissjóðina að skerða
þau réttindi sem fólk hefur þar
áunnið sér, hvort sem það eru ellilíf-
eyrisþegar eða öryrkjar. Rökin hafa
alltaf verið þau sömu, það mátti ekki
nota fjármagn sjóðanna, það þurfti
að ávaxta þá betur fyrir framtíðina,
þetta voru rök sem voru notuð fyrir
20 árum og eru enn notuð, ekki síst
af þeim eiga að heita fulltrúar launa-
fólks í stjórnum sjóðanna. Er fram-
tíðin ekki komin? Hvenær kemur
hún?
Tugir milljarða hafa farið í sukk
og fjárfestingar sem hafa tapast. Þá
var allt í lagi að nota okkar eignir í
sjóðunum. Í sukkið með liðinu sem
ætlaði að græða svo mikið. Voru það
hagsmunir okkar? Nei, aldeilis ekki.
Þessi sama forusta situr enn í sínum
stólum, sem fulltrúar okkar, og ber
enga ábyrgð. Það er tími til kominn
að verkalýðsforustan fari að taka til í
eigin herbúðum! Það verður ekki
gert með þeim öflum sem stjórna
þar nú. Það er verið að heimta lýð-
ræði og opnara samfélag. Það gerist
ekki ef hinn almenni félagsmaður í
stéttarfélögum, sem teljast eigendur
lífeyrissjóðanna, fær ekki að koma
að ákvörðunartöku innan sjóðanna,
hvað þá að kjósa stjórnir þeirra.
Félagsmenn verkalýðsfélaganna
verða að knýja fram breytingar. Það
verða að vera fundir í félögunum og
félagsmenn verða að mæta og berj-
ast fyrir sínum kjörum. Ef við ger-
um það ekki þá gerir það enginn fyr-
ir okkur.
Fólkið í félögunum vill breytingar,
það verður ekki gert með sitjandi
forustu félaganna sem eru innan
ASÍ. Sú forusta hefur sannað sig,
hún hefur ekkert gert til að hvetja
fólk til samstöðu. Það er enginn hug-
ur, hugsjón eða vilji hjá henni til
þess að hvetja sína félagsmenn til
baráttu, eins og þarf. Hennar tími er
liðinn. Fólkið í félögunum verður að
vera tilbúið að standa saman, knýja
fram breytingar og vera tilbúið til að
gera hlutina sjálft og taka að sér for-
ustu félaganna. Það er einmitt núna
sem er mikil þörf fyrir sterk og öflug
stéttarfélög. Fólk þarf að standa
saman. Það er samstaðan sem hvet-
ur fólk til verka og baráttu.
Stéttabaráttan er engin og
verkalýðsforustan horfin og týnd
Eftir Þóri Karl
Jónasson » Fólkið í félögunum
vill breytingar,
það verður ekki gert
með sitjandi forustu
félaganna sem eru
innan ASÍ.
Þórir Karl Jónasson
Höfundur er námsmaður.
ÁRIÐ 1918 voru
söguleg tímamót í
sjálfstæðisbaráttu Ís-
lendinga, en þá varð Ís-
land frjálst og fullvalda
ríki. Ísland hefur því
verið fullvalda í 92 ár,
þó svo að það hafi ekki
orðið lýðveldi fyrr en
17 júní 1944, en segja
má að sjálfstæðisbar-
áttu Íslendinga hafi þá
formlega lokið. Nú
þegar ríkisstjórn Íslands hefur
formlega sóst eftir aðild að Evrópu-
sambandinu hefur baráttan um sjálf-
stæði Íslendinga verið endurvakin.
Forsendur upptöku evru
Margir stjórnmálamenn á Íslandi
hafa haldið því fram að innganga í
Evrópusambandið muni bjarga Ís-
landi úr þeirri efnahagskreppu sem
við glímum við. Það er ekki alls-
kostar rétt, þar sem Ísland þarf að
uppfylla ákveðin skilyrði um efna-
hagslega samleitni, svokölluð Maas-
tricht-skilyrði, áður en evran er tek-
in upp. Kveðið er á um Maas-
tricht-skilyrðin í Maasticht-sátt-
málanum sem er einn af grunn-
sáttmálum ESB og voru þau sett
sem viðmið til að draga úr hættunni
á að efnahagslegt áfall í einu ESB-
ríki hefði áhrif á annað ríki innan
Evrópusambandsins. Í þeim ströngu
skilyrðum sem hér um ræðir felst
meðal annars:
 að verðbólga ríkis sé ekki meiri
en 1,5% yfir meðaltal verðbólgu hjá
þeim þremur ríkjum ESB sem hafa
lægstu verðbólguna.
 að langtíma stýrivextir séu
ekki hærri en 2% hærri í þeim þrem-
ur evruríkjum þar sem verðlag er
stöðugast.
 að halli ríkissjóðs fari ekki yfir
3% að vergri landsframleiðslu.
 að heildarskuldir ríkissjóðs séu
undir 60% af vergri landsfram-
leiðslu.
 aðild að gengissamstarfi Evr-
ópu (ERM II) í tvö ár án gengisfell-
ingar og gengi gjaldmiðils innan
ákveðinna vikmarka.
Rangfærslur
stjórnmálamanna
Miðað við það efnahagsástand
sem ríkir á Íslandi í dag
er engin leið fyrir ís-
lensk stjórnvöld að
standa við setta skil-
mála. Því er ljóst að
þrátt fyrir inngöngu Ís-
lands í Evrópusam-
bandið mun upptaka
evrunnar taka nokkur
ár, þ.e.a.s. þar til efna-
hagur Íslands hefur
rétt úr kútnum. Af
þessu má álykta að
stjórnmálamenn sem
mæla fyrir aðild að
Evrópusambandinu með þessum
rökstuðningi hafa rangt fyrir sér.
Hér eru engar skyndilausnir á ferð,
þó vissulega þurfi að lækka vexti og
ná niður verðbólgu.
Evran er
engin lausn
Framtíðin er björt, Íslendingar
eiga gríðarlegt magn auðlinda sem
eru jú í þjóðareign. Með inngöngu í
ESB þurfa íslensk stjórnvöld að af-
sala yfirvaldi yfir auðlindum okkar
til Evrópusambandsins. Íslendingar
eiga stóran hluta í svokölluðu Dreka-
svæði, sem talið er að geymi gríð-
arlegt magn olíu. Ef Íslendingar
finna þar olíu á efnahagur okkar
jafnvel mun meiri samleið með
norsku krónunni en evrunni en auð-
vitað er rétt að íhuga aðra kosti og
skoða aðra gjaldmiðla að auki. Ís-
lendingar eru vinnusöm og hug-
myndarík þjóð sem hefur hingað til
komist yfir allar þær hörmungar
sem yfir hana hafa dunið í gegnum
aldirnar. Það er sjálfsbjarg-
arviðleitni, hugmyndaauðgi, dugn-
aður og bjartsýni sem mun koma
okkur í gegnum þessa kreppu en
ekki evran.
Evran engin
skyndilausn
Eftir Janus Arn
Guðmundsson
» Það er sjálfsbjargar-
viðleitni, hugmynda-
auðgi, dugnaður og
bjartsýni sem mun
koma okkur í gegnum
þessa kreppu en ekki
evran.
Janus Arn
Guðmundsson
Höfundur er stjórnmálafræðinemi í
HÍ og stjórnarmaður í Ísafold – félagi
ungs fólks gegn ESB-aðild.
SEXTÍU ár eru
ekki langur tími í
þróunarsögu
vestrænnar tón-
listar. Það sama
gildir um alda-
gamlar hefðir og
sögu sinfón-
íuhljómsveita á
meginlandi Evr-
ópu. Hins vegar
eru sextíu ár langur tími í íslenskri
tónmenningarsögu. Undirritaður
hefur verið svo lánsamur að geta
fylgst náið með þróun hljómsveit-
arinnar í hartnær þrjátíu ár. Þessi
ár, sem liðið hafa hratt, hafa verið
ævintýri líkust, því slíkar hafa fram-
farirnar verið.
Hver getur verið ástæðan fyrir
þessu? Ég tel að þarna hafi haldist í
hendur miklir hæfileikar, góð undir-
stöðumenntun í tónlist hér heima og
framhaldsnám erlendis í virtum tón-
listarháskólum. Margar erlendar
stórstjörnur, sem komið hafa fram á
tónleikum hljómsveitarinnar, hafa
látið í ljós undrun yfir gæðum henn-
ar og hvernig það sé mögulegt að ná
slíkum árangri í rúmlega þrjúhundr-
uðþúsund manna þjóðfélagi.
Margar upptökur hljómsveit-
arinnar hafa fengið lofsamlega dóma
í virtum erlendum tónlistar-
tímaritum og svona mætti lengi
telja.
Viðgangur og vöxtur Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands, flaggskips
íslenskrar tónlistarmenningar, er
okkur öllum mikið gleðiefni og hlýt-
ur að sannfæra okkur um sem þjóð,
hvers við erum megnug. Það er líka
gott til þess að vita að nú hillir undir
opnun Tónlistarhússins, þar sem
Sinfóníuhljómsveitin fær loksins
verðugt starfsumhverfi.
Persónulega vil ég nota tækifærið
og þakka innilega fyrir margar
„stjörnustundir“ á tónleikum SÍ á
liðnum árum.
Með hjartanlegum ham-
ingjuóskum með árin sextíu.
GUNNAR KVARAN
sellóleikari, prófessor við tónlist-
ardeild Listaháskóla Íslands.
Afmæliskveðja
til Sinfóníuhljómsveitar
Íslands
Frá Gunnari Kvaran
Gunnar Kvaran
BRÉF TIL BLAÐSINS