SunnudagsMogginn - 01.05.2011, Blaðsíða 22

22 1. maí 2011
mestallt sitt líf. Hann er að rannsaka hafið
á norðurhveli og flýgur um á Twin Otter-
flugvél, lendir á ísnum eftir sérstökum
leiðum. Þá er borað í gegnum ísinn og
mælt niður á 800 metra dýpi og svo flogið
á næsta stað. Menn þurfa að vera svolítið
svalir til að vera í þessu á áttræðisaldri og
Norðmaðurinn lítur líka út eins og blanda
af Sean Connery og Roald Amundsen,
vinalegur karl og brosmildur.
Á síðasta ári misstu þeir aðra Twin
Otter-flugvél sína niður um ísinn en það
komust allir út áður en hún fór niður úr.
Flugvélin hékk á vængjunum í dálitla
stund, stakkst svo á nefið og sökk eins og
skip í hafið og er nú á fjögurþúsund metra
dýpi.
Aðeins uppi í mánuð
Búðirnar í Barneo eru aðeins uppi rétt um
mánuð á hverju ári og hafa verið starf-
ræktar í níu ár. Ísinn er að brotna upp og
þynnast, hann er ársgamall og um einn og
hálfur metri á þykkt. Það gerðist þegar
Íslendingarnir þrír áttu eftir um tuttugu
mínútna flug í búðirnar að um tveggja
metra sprunga myndaðist þvert yfir flug-
brautina. Snúa varð við um leið til Sval-
barða og loka sprungunum. Rússarnir
mokuðu ís og sprautuðu sjó til að loka
þeim. Tveimur tímum síðar var verkinu
lokið.
Að standa á norðurpólnum sjálfum er
skrýtin tilfinning, maður er staddur á
toppi jarðarinnar og hleypur í kringum
jörðina á átta sekúndum. Vindurinn
gnauðar eftir ísnum og það fjúka skrýtnir
ískristallar í loftinu sem glitra, það er eins
og þeir hafi aldrei séð menn áður.
Fíleas Fogg fór í kringum jörðina á
áttatíu dögum, það met var slegið ræki-
lega á norðurpólnum.
Michel Rochard, 80 ára gamall, og
Laurent Mayet, aðstoðarmaður hans og
ráðgjafi, fara létt með hringinn á átta sek-
úndum í kringum jörðina. Michel og
Laurent er mjög umhugað um pólana og
þá hlýnun sem á sér stað á jörðinni.
Michel hefur orð á því að hann sakni
þess að hafa ekki forseta Íslands með á
ísnum en til stóð að Ólafur Ragnar Gríms-
son færi með honum á pólinn að þessu
sinni eftir fund þeirra í Reykjavík og
vegna áhuga og þekkingar forsetans á
málefnum norðurslóða. Hann varð hins
vegar að hætta við sökum anna, þar sem
tímasetning hentaði ekki.
Það eru teknar myndir svo minningin
mun lifa. Það er eins og frosin kompásnál
sé í ísnum sem vísar til himins, þar er
póllinn í dag. Næsta dag verður ísinn bú-
inn að færast um einhverjar mílur og
landslagið allt breytt á pólnum sjálfum,
samt er bara ísauðn eins langt og augað
eygir og allar áttir til suðurs. Ísinn er á
stöðugri hreyfingu.
Síðasti möguleiki?
Það líður að því að ekki verði hægt að
fljúga í búðirnar. Ísinn fer að bráðna að
miklu leyti í maí og búðirnar teknar niður
þar til næsta ár. Á síðasta ári gliðnaði ís-
inn við búðirnar. Hefðu syfjaðir menn
stígið út úr tjöldum sínum og teygt úr sér,
hefðu þeir fallið beint í sjóinn, þar sem
stór sprunga hafði myndast við tjaldopið.
Það fer að verða síðasti möguleiki að fara
á norðurpólinn, það verður erfiðara með
hverju árinu sem líður að finna stað fyrir
flugvöllinn þar sem Barneo-búðirnar
standa. Íshelllan heldur áfram að bráðna
hratt og búast vísindamenn við því að ár-
ið 2016, plús eða mínus tvö ár, gæti sigl-
ingaleiðin orðið íslaus yfir sumartímann
og fær stærri skipum. Mest var bráðnunin
árið 2007 en hefur aðeins hægt á sér síð-
an.
Það eru mörg mál óuppgerð varðandi
norðurslóðasiglingaleiðina í framtíðinni.
Hver á til dæmis að sinna björgun ef slys
verður á leiðinni? Vegalengdirnar eru
gríðarlegar og verið að ræða öll hugsanleg
vandamál sem upp gætu komið. Einnig
hvernig stjórnun siglingaleiðarinnar
verður háttað. Ísland gæti verið í lyk-
ilstöðu með umskipunarhöfn þegar sigl-
ingaleiðin opnast. Nú í byrjun maí verður
fundur norðurheimskautsráðsins í Nuuk
á Grænlandi þar sem menn munu velta
fyrir sér næstu skrefum í málefnum
norðurskautsins. Það gæti verið styttra í
þau skref en menn grunar.
Hetjan Artur Chilingarov, sem fór í kafbát niður á hafsbotninn, ræðir við Laurent Mayet.Ljósmyndasýning Valerys Vasilevskiys í Barneo-búðunum.
Viktor Boyarski er einn helsti heimsskautafari samtímans. Hér sækir hann göngumenn á pólinn.
�
�����
���������
�������
����� ����
�������
������
�� ������
��
��
��
�
�
���
���
Nýjar siglingaleiðir
opnast á norðurslóðum
Norður-
póllinn
Ísland
Grænland
Kanada
Alaska
R
ús
sl
an
d
No
re
gu
r
Baffins-
land
Norður-Íshaf
Innri
NA-leiðin
Ytri NA-leiðin
NV-leiðin
Lomonosov-
hryggurinn