SunnudagsMogginn - 18.09.2011, Blaðsíða 37

18. september 2011 37
heim í veiðihús ...“
Þegar Lúther byrjaði að vinna og veiða í
Víðidal kunni hann ekkert á maðkaveiði.
Hann náði hinsvegar fljótt tökum á henni.
„Maðkaveiði er helmingi erfiðari en
fluguveiði! Ég stend á því fullum fetum,
að þeir sem hafa hæst gegn maðkaveið-
inni, vilja láta banna maðkinn allsstaðar
og veiða bara á flugu, það eru menn sem
ég sá í gamla daga berjast við maðkinn en
ná aldrei tökum á honum.
Maðkaveiði getur verið ofboðslega
skemmtileg og í henni lærir maður miklu
betur að umgangast laxinn í ánni en þegar
veitt er á flugu. Bæði í návígi og í því
hvernig hann hagar sér.“
Nítján á flugu, einn á maðk
En talandi um að Lúther kunni vel á
maðkinn, og hefur gaman af að veiða á
maðk, þá kemur á óvart að einungis einn
laxa hans yfir tuttugu pundin hafi tekið
maðk; hinir 19 tóku flugu, þar af sex á
einkrækju með portlandsbragði.
Fyrsta stórlaxinn setti Lúther í á neðsta
svæðinu í Víðidalsá sumarið 1985. „Þetta
var 24 til 25 punda grálúsugur fiskur, og
ég missti hann. Ég er eiginlega viss um að
ég grenjaði í svekkelsi á leiðinni uppeftir.
Svo vandist þetta,“ segir hann
Sumarið eftir náði Lúther tveimur yfir
tuttugu pundum, sama daginn!
„Fyrsta tuttugu-pundarann fékk ég í
Steinafljóti en ég var ekki sjálfur að veiða,
heldur að aðstoða Finna að nafni Kauko
Rastas. Hann gat ekki kastað flugunni og
gargaði alltaf þegar ég átti að koma að
kasta, „flyer! flyer!“, en svo tók hann við
og þreytti fiskana sem ég setti í.
Þennan dag setti ég í draug í Steina-
fljótinu og hann stökk og við sáum stærð-
ina – þá vildi kallinn ekki taka við stöng-
inni. Svo æddi fiskurinn niðurúr og ég á
eftir eina 800 metra. Ég landaði honum
rétt fyrir ofan Símastreng. Þá fórum við
beint að kasta í Símastreng og þar setti ég
strax í annan svona, nema sá var sínu
stærri. Honum var landað fyrir framan
bæinn Dæli. Sá fyrri var 21 pund en hinn
rúm 23. Finninn vildi ekki eiga við þessa
stóru, hann nennti ekki að hlaupa.“
„Sjáðu þennan,“ segir Lúther svo og
sýnir mér ljósmynd af sannkölluðum risa-
laxi sem þeir eru við, hann og erlendur
veiðimaður, Ralph Peters. „Hann var 16
kíló og kom úr Kæli. Hann var rosalegur –
ég var hreinlega hræddur þegar ég setti
lúkurnar í hann. Þetta var 1987.
Peters gaf mér laxinn og ég fór með
hann heim, setti hann í kistuna. Svo
hringdu leigutakarnir og vildu fá hann í
reyk. Ég hélt nú ekki, þessi fiskur yrði
stoppaður upp. Annað kom ekki til
greina. Hann er nú í veiðihúsinu.“
– Er þetta stærsti lax sem veiðst hefur í
Víðidalsá, í manna minnum?
„Jú, sem örugglega hefur verið vigt-
aður, heill. En á Hvammstanga er talað
um flakaðan fisk þar sem flökin eiga að
hafa vegið 15 eða 17 pund hvert ...“
Þyngstu laxarnir allir frekar stuttir
Lúther var að segja frá fyrstu löxunum
sínum yfir 20 pund, sem hann fékk fyrir
25 árum síðan. Hvernig fékk hann þann
20., við Faxabakka um daginn?
„Ég var þarna með tveimur köllum og
það stóð stinningskaldi upp á hægri öxlina
á þeim, sem gerði það að verkum að þeir
komu línunni ekkert frá sér. Flugan var að
festast í hausnum á þeim og fötunum, allt
var í tómu tjóni og þeir náðu aldrei að láta
réttast rétt úr flugunni í strengnum. Á
endanum hentu þeir stönginni í mig og
sögðu mér að gera þetta. Ég var búinn að
segja þeim að það væri draugur þarna,“ –
það er heiti Lúthers á sannkölluðum stór-
löxum – „og sorrí, ég tók hann. Hann tók
að vísu nokkru neðar en ég bjóst við, en
ekkert óeðlilega neðarlega. Ég fann strax
að þetta var fullorðinn fiskur. Maður
finnur samt engan mun á 17-pundara og
25-pundara þegar þeir taka.“
– Hvenær finnurðu að þetta er sann-
kallaður stórlax?
„Þegar hann róast og maður fer að taka
á honum en ekkert hreyfist. Þá veistu að
þú ert með meira en 17 pund á línunni,“
segir hann og brosir. „Þarna skilur á milli
feigs og ófeigs, því sumir toga og þegar
ekkert gerist þá þora þeir ekki að toga
fastar. Þegar veitt er með einhendu þá
gefa þær í hámarksálagi þrjú pund, eru þá
farnar að bogna niður í kork, og ef maður
er með 11 punda taum á maður rúmlega
sjö punda togkraft eftir. Og ef menn
treysta sér ekki til að toga með þriggja
punda álagi í fluguna sína, þá er bara best
að slíta strax. Laxinn þreytist ekki nema
það sé togað í hann.“
Lúther togaði og laxinn fór af stað,
þarna í Faxabakka eru grjóthrúgur og lax-
inn renndi sér hring um grjót.
„Þessi lax var næstum búinn að plata
mig tvisvar sinnum, þegar hann fór
kringum grjót á tveimur stöðum. Ef það
hefði verið hefðbundið vatn í ánni en ekki
svona lítið, þá hefði ég líklega aldrei náð
honum,“ segir Lúther. „Ég hefði þurft að
gera ægilegar kúnstir, hlaupa langt nið-
ureftir og yfir ána og aftur uppeftir, til að
ná að losa festuna. Ég fann um leið og
hann fór fyrir grjótið að álagið breyttist en
þá tætti ég út línu, hljóp útí og náði að
vaða út til að losa. Þá var laxinn kominn
að annarri grjóthrúgu og farinn bakvið
grjót þar líka en þar var nóg fyrir mig að
fara út í ána og lyfta línunni upp. Eftir það
var þetta bara spurning um tíma. Þá byrj-
aði þessi eðlilega leiðinlega þreyting. Ég
togaði einn snúning inn, hann fór út með
þrjá. Þannig líður tíminn.
Það tók um hálftíma að þreyta þennan.
Þeir eru á þessu bili, 30 til 40 mínútur. Ef
það tekur lengri tíma hefur maður ekki
þorað að taka á þeim.“
Lúther mældi laxinn á staðnum, 104
cm. En hann var ekki viss um að hann
væri full tíu kíló. Það vantaði bumbuna á
fiskinn. Rögnvaldur Guðmundsson,
veiðifélagi hans til margra ára kom þar að
og þeir voru sammála um að fyrst Lúther
væri í vafa, tæki hann fiskinn heim og
vigtaði hann. „Hann var 10,9 kíló.“ Næst-
um 22 pund. Sá tuttugasti hjá Lúther og
allir hafa þeir verið vegnir. Það leiðir talið
að sleppingu á veiddum stórlöxum.
„Það er fínt og blessað að sleppa löxum
ef menn fá ánægju út úr því, og ég hef
ánægju af að sleppa bróðurpartinum af
þeim sem ég veiði,“ segir hann.
„Hinsvegar vil ég að menn fari að til-
einka sér að segja: ég fékk 100 cm lax, ég
fékk 102 cm lax. Ekki segja hann er 20
pund eða 22 pund, þegar þeim hefur verið
sleppt óvegnum. Ég held að þessi við
Faxabakka hafi verið sjöundi laxinn minn
sem er 104 cm en þetta var sá fyrsti af
þeim sem nær fullum 20 pundum! Athug-
aðu það. Hina hefur alla vantað eitthvað
uppá, 100 grömm, einn var 19 pund, ann-
ar 18,7. Menn eiga bara að tala um senti-
metrana, ekki áætla þyngdina.
Mínir stærstu fiskar hafa allir verið
frekar stuttir. 99, 101, 102. Sá sem vó 23,6
pund var frekar stuttur en það var fyrir
tíma málbandanna.“
– Þú hefur alltaf talið þá stóru?
„Já, „Sporðakastalaxinn“ var til dæmis
númer 13 – hann er þarna,“ segir Lúther
og bendir upp á vegg í stofunni heima hjá
sér þar sem við sitjum og spjöllum. Og þar
á veggnum er uppstoppaður stór og sam-
anrekinn drjóli, hinn þátttakandinn í eft-
irminnilegri viðureign í sjónvarpsþætti
síðan hér um árið, þegar Lúther veiddi
metlax ársins 1993 í Dalsárósi. Hann vó 23
pund og var 99 cm langur.
„Þetta er alveg orginal Víðidælingur.
Þeir eru svona þykkir. Rögnvaldur veiði-
félagi fékk annan alveg eins í fyrra, en
hann á ekki eftir að ná mörgum til að
komast í 20:20 klúbbinn.
Ég veiði yfirhöfuð ekki lax með öðrum
en Rögga, nenni því ekki. Fer frekar einn
– og nenni því ekki heldur ...
Sumir verða aldrei það heppnir að finna
góðan veiðifélaga. Ég hef alltaf sagt að lax-
veiði lýsi innri manni. Ef þú ætlar út í
rekstur með einhverjum, þá skaltu byrja á
að fara með honum í fjögurra daga lax-
veiði, helst þegar er tregveiði. Þá kemstu
að því hvernig maðurinn er í samstarfi.“
Leiddist ruglið kringum bankaliðið
Síðustu árin hefur Lúther dregið stórlega
úr veiðileiðsögninni og leggur þess í stað
meiri áherslu á vinnuna í rafmagninu á
sumrin. Nú í sumar fór hann bara tvisvar í
Víðidalinn að segja mönnum til.
„Í rauninni hætti ég í leiðsögninni útaf
ruglinu í kringum þetta bankalið og fólkið
í kringum það, svona 2005 og 2006. Þá
dró ég stórlega úr þessu. Þetta var orðið
svo leiðinlegt fólk! Yfirstéttarlið frá
Frakklandi og Spáni sem leit á okkur sem
hvíta þræla, ætlaðist til að fá 10 laxa á dag,
kunni hvorki eitt né neitt, og var illa
klætt. Ég sagði við þá í einum bankanum
að þeir gætu fengið ódýrari bílstjóra en
mig, þegar ég var kominn að einum veiði-
staðnum með fólkið að hlusta á trúbadora
og drekka rauðvín. Þessi stemning dró of-
boðslega úr mér.
Svo var það þessi endalausa veiði-
kennsla. Þegar ég finn að fólk hefur engan
áhuga, þá nenni ég þessu ekki. Ef fólk hef-
ur áhuga, þá skilar það alltaf einhverju.“
Þegar Lúther er spurður að því hvort
hann eigi sér eftirlætis svæði í ánni, segir
hann að Fitjaáin hafi verið frábær mað-
kveiðiá en eftir að maðkveiðin hafi verið
stöðvuð sé hún orðin leiðinleg. „Annars
veiddi ég Víðidalsá hér áður nánast ein-
göngu á flugu, hvort sem maðkur var
leyfður eða ekki. Og ég nota aldrei spún.
Dalsárósinn er náttúrlega uppáhaldið,
svo koma Galtarnes og Kælir. Þetta eru
uppáhaldsstaðirnir. Það er í sjálfu sér
ekkert ofboðslega gaman að veiða Galt-
arnes og Kæli en þar hef ég samt fundið
litlu fersentimetrana sem skipta máli.“
– En hvar hefurðu fengið flesta þá
stóru?
„Í Dalsárósi. Ég hef fengið sjö tuttugu-
pundara eða stærri þar.“
– Ertu með stórlaxasýki?
„Er ég?“ spyr Lúther á móti og hlær.
„Nei,“ segir hann svo; „ég er alls ekki með
stórlaxasýki. Þó ég viti af stórum laxi á
einhverjum stað þá vil ég endilega að
veiðifélaginn reyni fyrst við hann.“
Eggert Skúlason fær að aðstoða við að halda undir belginn á einu af sjö laxatröllum sem
Lúther hefur veitt í Dalsárósi. Þessi veiddist sumarið 1994.
Eftir góða vakt sumarið 1987. Á voginni er 23 punda lax og nýrunnin hrygnan vó 20 pund.
’
Hinsvegar vil ég að menn fari að tileinka sér
að segja: ég fékk 100 cm lax, ég fékk 102 cm
lax. Ekki segja hann er 20 pund eða 22 pund,
þegar þeim hefur verið sleppt óvegnum. Ég held að
þessi við Faxabakka hafi verið sjöundi laxinn minn
sem er 104 cm en þetta var sá fyrsti af þeim sem nær
fullum 20 pundum! Athugaðu það.