Fréttablaðið - 12.10.2011, Blaðsíða 29

H A U S
MARKAÐURINN
Ú T T E K T
5MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 2011
MYND/HARI
var ráð fyrir hærra neysluvið-
miði leiddi að þeirri niðurstöðu að
17.800 heimili væru í vanda, eða 24
prósent heimila með íbúðaskuldir.
Sérfræðingahópurinn skoðaði hins
vegar ekki aðrar skuldir heimila
en íbúðaskuldir.
Þær afskriftir sem fram-
kvæmdar hafa verið og þau úr-
ræði sem þegar hefur verið grip-
ið til hafa sennilega að nokkru
leyti fegrað þá stöðu sem dregin
var upp í þessum tveimur grein-
ingum. Samkvæmt tölum Seðla-
banka Íslands urðu skuldir ís-
lenskra heimila mestar árið 2008
þegar þær námu 127 prósentum
af landsframleiðslu. Í lok mars á
þessu ári höfðu þær lækkað niður
í 110 prósent af landsframleiðslu.
Sem hlutfall af ráðstöfunartekjum
hafa skuldir heimilanna lækkað úr
237 prósentum af landsframleiðslu
árið 2009 í 213 prósent á þessu ári,
að því er fram kom í Morgunkorni
Íslandsbanka í gær.
HVAÐ HEFUR VERIÐ GERT?
Ýmis úrræði hafa verið í boði fyrir
skuldara frá hruni. Fyrstu úrræð-
in voru tímabundið leyfi fyrir út-
tekt séreignarsparnaðar, greiðslu-
jöfnun og frysting lána. Greiðslu-
jöfnun fól í raun í sér hægari
hækkun mánaðarlegra afborgana
en á móti lengdist í láninu, þó að
hámarki um þrjú ár og félli það
sem eftir stæði niður að þeim tíma
loknum. Frysting fól aftur á móti í
sér að hlé var gert á afborgunum
tímabundið.
Umfangsmestu úrræðin sem
í boði hafa verið er þó hin svo-
kallaða 110 prósenta leið og sér-
tæk skuldaaðlögun. Hafið var að
bjóða 110 prósenta leiðina í upp-
hafi þessa árs en hún felur í sér að
séu íbúðaskuldir umtalsvert hærri
en nemur verðmæti veðsettrar
eignar býðst skuldara að fá eftir-
stöðvar lánsins færðar niður að
110 prósentum af verðmæti fast-
eignar. Lokað var fyrir umsóknir
um 110 prósenta leiðina í lok júlí
en alls bárust 15.594 umsóknir
samkvæmt nýjustu tölum. Þar af
var í lok ágúst búið að samþykkja
8.551 umsókn og nam niðurfærsla
þeirra lána samtals 27,19 milljörð-
um króna. Áður höfðu bankar og
sparisjóðir afgreitt 1.150 umsókn-
ir samkvæmt eldri útgáfu úrræð-
isins og nam sú niðurfærsla 9,864
milljörðum króna.
Sérfræðingahópur um skulda-
vanda heimilanna taldi í skýrslu
sinni að 110 prósenta leiðin gæti
nýst allt að 15.203 heimilum og
myndi kosta um 89 milljarða
króna. Fjöldi umsókna bendir því
til þess að stærstur hluti þeirra
heimila hafi sóst eftir úrræðinu en
enn er ekki orðið ljóst hve stór sá
hópur sem fær úrræðið samþykkt
verður að lokum.
Sértæk skuldaaðlögun er úr-
ræði fyrir heimili í það alvarleg-
um vanda að 110 prósenta leiðin
eða önnur vægari úrræði duga
ekki. Þá eru skuldir og eignir lag-
aðar að greiðslugetu. Í lok ágúst
höfðu 1.372 einstaklingar sótt um
sértæka skuldaaðlögun og 894
fengið samþykki. Var heildarfjár-
hæð niðurfærslna 6,2 milljarðar
króna. Ólíkt 110 prósenta leiðinni
er enginn sérstakur gildistími á
úrræðinu. Því má búast við því að
umsóknum fjölgi en athygli vekur
að talsvert færri hafa sótt um úr-
ræðið en búist var við að þyrftu
á því að halda í skýrslu sérfræð-
ingahópsins. Þá var það talið geta
nýst 2.605 heimilum og kosta lán-
veitendur á bilinu 18 til 26 millj-
arða króna. Því má telja líklegt að
nokkur fjöldi heimila í alvarlegum
skuldavandræðum hafi enn ekki
fengið úrlausn sinna mála.
Árni Páll Árnason, efnahags- og
viðskiptaráðherra, lagði svokall-
aða Þjóðhagsáætlun 2012, skýrslu
um efnahagsstefnu, fyrir Alþingi í
síðustu viku. Þar var að finna um-
fjöllun um skuldaaðlögun heim-
ila og fyrirtækja. Þar segir að
endurskipulagning skulda heim-
ila og fyrirtækja sé langt á veg
komin. Slíkar aðgerðir séu hins
vegar oft flóknar og tímafrekar,
og enn fremur sé óhætt að full-
yrða að verulegur árangur hafi
náðst við skuldaaðlögun heimil-
anna þótt krefjandi verkefni séu
fram undan.
Í skýrslunni er að finna nýj-
ustu upplýsingar um afskriftir
lána. Þar segir að í lok ágúst hafi
verið búið að færa niður lán heim-
ila um alls 164 milljarða króna en
þar af sé 131 milljarður vegna end-
urútreikninga á gengistryggðum
lánum. Af þeim 131 milljarði voru
92 milljarðar vegna íbúðalána og
38 milljarðar vegna bílalána.
AFSKRIFTASVIGRÚM
Í umræðunni um skuldavanda
heimilanna hefur mikið verið rætt
um hið svokallaða afskriftasvig-
rúm, það er hve mikið olnboga-
rými íslenskar fjármálastofnan-
ir hafa til að afskrifa lán í lána-
safni sínu. Þá er yfirleitt miðað
við þann afslátt sem nýju bank-
arnir fengu af lánasöfnum gömlu
bankanna í kjölfar bankahrunsins.
Virði krafna bankanna á heimilin
var bókfært með talsverðum af-
föllum en nákvæmar upplýsingar
um afföllin hafa ekki verið birtar
opinberlega.
Í svari Árna Páls Árnasonar,
efnahags- og viðskiptaráðherra,
við fyrirspurn á síðasta þingi um
það hve háa fjárhæð húsnæðislán
gömlu bankanna hefðu verið af-
skrifuð við kaup nýju bankanna,
kom hins vegar fram að nýju bank-
arnir hefðu keypt húsnæðislánin
á að meðaltali 72 prósentum af
kröfuvirði við yfirfærsluna frá
gömlu bönkunum. Afföllin hafi því
samtals verið 90 milljarðar króna
miðað við upphaflegan efnahags-
reikning nýju bankanna. Sé það
rétt er ljóst að afskriftir á íbúða-
lánum eru þegar orðnar meiri en
sem nemur þessu svigrúmi, aðal-
lega vegna endurreikninga á geng-
istryggðum lánum. Því hefur þó
verið haldið fram að svigrúmið
hafi verið talsvert meira. Ljóst er
hins vegar að endurútreikningar á
gengistryggðum lánum hafa veru-
lega gengið á afskriftasvigrúmið
og þótt endurreiknuð lán hafi verið
skuldurum til hagsbóta hafa þeir
endurreikningar vitaskuld ekki
gagnast þeim meirihluta skuld-
ara sem tók ekki gengistryggð lán.
Bankarnir lýstu því yfir
í nóvember á síðasta ári að
afskrifta svigrúmið væri orðið
fullnýtt. Jóhanna Sigurðardótt-
ir forsætisráðherra kallaði hins
vegar nýverið saman sérfræð-
ingahópinn, sem vann skýrslu
um skuldavanda heimilanna í
fyrra, og er honum nú ætlað að
meta hvort þetta svigrúm til af-
skrifta hafi verið nýtt heimilum
landsins til hagsbóta. Úr því verð-
ur því varla skorið hér.
Sé það hins vegar rétt að
afskrifta svigrúmið sé fullnýtt er
ljóst að frekari afskriftir verða
einungis framkvæmdar á kostn-
að eigenda fjármálastofnana. Í
tilfelli Íbúðalánasjóðs eru það ís-
lenskir skattgreiðendur en þar
að auki á ríkissjóður 81,3 pró-
senta hlut í Landsbankanum, 13
prósenta hlut í Arion banka og 5
prósenta hlut í Íslandsbanka auk
hluta í nokkrum sparisjóðum.
Því er ljóst að mikil niðurfelling
skulda umfram það sem þegar
hefur verð gert, gæti orðið ríkis-
sjóði ansi kostnaðarsöm.
NOKKUR FJÖLDI SENNILEGA ENN
Í VANDA
Af opinberum gögnum er ljóst að
ýmislegt hefur áunnist í glímunni
við skuldavanda heimilanna. Þær
skuldaniðurfærslur sem þegar
hefur verið ráðist í hafa hjálpað
þúsundum heimila við að standa
undir afborgunum og létt undir
með þúsundum öðrum. Líklegt má
hins vegar telja að enn sé töluverð-
ur fjöldi heimila í greiðsluvand-
ræðum og verður forvitnilegt að
sjá hvernig og hvort komið verð-
ur til móts við þau heimili á næstu
misserum.
Þar segir að í lok ágúst hafi verið búið að færa
niður lán heimila um alls 164 milljarða króna en
þar af sé 131 milljarður vegna endurútreikninga á
gengistryggðum lánum. Af þeim 131 milljarði voru
92 milljarðar vegna íbúðalána og 38 milljarðar
vegna bílalána.

Smiðsbúð 6 210 Garðabæ Sími 564 5040 w
w
w
.h
ir
zl
an
.i
s
SKRIFSTOFUHÚSGÖGN
á miklu betra verði !
Hæðarstillanleg
N Ý J U S T U T Ö L U R U M N I Ð U R F Æ R S L U R
Fjöldi umsókna
20.000
15.000
10.000
5000
0 1.372
15.594
Sérstök skuldaaðlögun 110% leiðin
Umsóknir sem hafa verið samþykktar
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0 894
8.551
Sérstök skuldaaðlögun 110% leiðin
Samtals niðurfærsla
30.000.000.000
25.000.000.000
20.000.000.000
15.000.000.000
10.000.000.000
5.000.000.000
0
6.200.000.000
27.190.000.000
Sérstök skuldaaðlögun 110% leiðin
Samkvæmt Þjóðhagsáætlun 2012 sem lögð var fyrir Alþingi í síðustu viku