Morgunblaðið - 24.12.2010, Blaðsíða 20

FRÉTTASKÝRING
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Hækkanir á sköttum og gjöldum til ríkis, sveitarfé-
laga og opinberra fyrirtækja um áramót skerða
ráðstöfunartekjur landsmanna. Áhrifin hafa ekki
verið reiknuð út í heild en þau dreifast misjafnlega
eftir þjóðfélagshópum og ráðast að hluta til af því
hvar fólk býr. Gjaldskrár í Reykjavík hækka tölu-
vert umfram almennt verðlag.
Tekjuskattur til ríkisins breytist ekki. Hann er
áfram í þremur þrepum, eins og tekið var upp í
fyrra. Persónuafsláttur er óbreyttur, 44.205 krónur
á mánuði. Skattleysismörkin lækka örlítið. Fólk
getur haft 123.417 krónur á mánuði án þess að
greiða skatt. Er þá búið að taka tillit til lögbundins
iðgjalds launþega í lífeyrissjóð.
Vegna tilfærslu á þjónustu við fatlaða frá ríki til
sveitarfélaga nú um áramótin fengu sveitarfélögin
heimild til að hækka útsvar um 1,20% enda er gert
ráð fyrir tilsvarandi lækkun á tekjuskattshlutföll-
um ríkisins á móti. Öll sveitarfélög landsins nýttu
þessa heimild og sjö hækkuðu útsvarið umfram
það. Í þeim hópi eru Reykjavík, Seltjarnarnes og
Mosfellsbær. 66 af 76 sveitarfélögum landsins nýta
nú til fulls heimildir til álagningar útsvars.
Hækkun útsvars í þessum sjö sveitarfélögum
leiðir til þess að meðalútsvar hækkar og þar með
staðgreiðsla en hún tekur mið af meðalútsvari og
tekjuskatti. Staðgreiðsluhlutfall ársins 2011 verður
37,31 á tekjur í fyrsta tekjuskattsþrepi, í stað
37,22% í fyrra. Staðgreiðslan í öðru þrepi er 40,21%
og 46,21% á tekjur í þriðja þrepi.
Ríkið tekur 1% af laununum til viðbótar
Með þessu er ekki öll sagan sögð. Í lögum um
ráðstafanir í ríkisfjármálum sem Alþingi hefur
samþykkt eru breytingar á sköttum og gjöldum,
allar til hækkunar. Í sumum tilvikum er um að
ræða breytingar í takt við almennt verðlag en ríkið
tekur meira til sín í öðrum liðum. Í fyrrnefnda
flokknum eru hækkanir á útvarpsgjaldi og gjaldi í
framkvæmdasjóð aldraðra, samtals 1000 króna við-
bót á mann. Hvorugt þessara gjalda er innheimt í
staðgreiðslu og þau koma því í bakið á mörgum
þegar álagningarseðlarnir berast í byrjun ágúst.
Sem dæmi um beinar skattahækkanir má nefna
hækkun á fjármagnstekjuskatti, tekjuskatti fyrir-
tækja, auðlegðarskatti og erfðafjárskatti og breyt-
ingar á barnabótum og vaxtabótum. Þá hefur verið
samþykktur sérstakur skattur á fjármála-
stofnanir.
Neytendur munu strax finna fyrir
hækkunum á eldsneyti, áfengi og tóbaki
vegna sérstakrar hækkunar sem ákveð-
in hefur verið á þessum vörum.
Alþýðusamband Íslands telur
að breytingar á tekjuöflun
ríkisins leiði til allt að 1%
rýrnunar á ráðstöfunar-
tekjum heimilanna. Hækkanir á gjaldskrám og
sköttum sveitarfélaga koma þar til viðbótar.
Jóhannes Gunnarsson, formaður Neytendasam-
takanna, segir að samtökin hafi lagst gegn þessum
hækkunum. „Við teljum að heimilin þoli ekki meira
og raunar hafa mörg ekki þolað þær hækkanir sem
orðið hafa.“ Hann vekur athygli á því að hækkanir á
óbeinum sköttum fari beint út í verðlagið og því
greiði fólk þær í annað sinn með hækkun verð-
tryggðra lána.
Gefa sundkort í jólagjöf
Hækkanir eru víða á gjaldskrám hjá sveitar-
félögum en þær eru jafn misjafnar og sveitarfélögin
eru mörg.
Ekki fékkst í gær yfirlit yfir gjaldskrárhækkanir
hjá Reykjavíkurborg. Fram kom við gerð fjárhags-
áætlunar að gjaldskrár hækka almennt talsvert
umfram verðlagsbreytingar, auk hækkunar á út-
svari. Það er rökstutt með því að þær hafi ekki
hækkað síðustu árin. Breytingarnar eru þó ekki all-
ar á einn veg, hægt er að finna þjónustu sem hætt
verður að rukka fyrir.
Sem dæmi um gjaldskrárhækkanir má nefna að
gjald fyrir að fara í sund verður 450 kr. í stað 360.
Ekki eru eins miklar hækkanir á kortum. Vegna
boðaðra hækkana á þjónustu sundstaða hefur borið
á því að íbúar hamstri sundkort, jafnvel til að gefa í
jólagjöf. Leikskólagjöld hækka, einnig skólamáltíð-
ir og ýmis önnur þjónusta við íbúa borgarinnar.
Sömu sögu má segja af fyrirtækjum sveitarfé-
laga. Ekki er langt síðan miklar hækkanir voru
ákveðnar á gjaldskrá Orkuveitu Reykjavíkur. Þá
má nefna hækkun á gjaldi í strætó um áramót.
Skriða hækkana skerð-
ir lífskjör almennings
 Meðalútsvar hækkar  Staðgreiðsla frá 37,31%  Hærri gjaldskrár í Reykjavík
Öngþveiti Bíleigendur og allur almenningur mun finna sérstaklega fyrir sérstökum hækkunum á
gjöldum sem lögð eru á bensín og olíur. Þeir sem nota áfengi og tóbak sleppa heldur ekki.
20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 2010
Barnaspítali Hringsins fékk í fyrra-
dag afhenta peningagjöf úr hendi
forráðamanna Kringlunnar, Hag-
kaupa og Ljóma. Gjöfin er afrakst-
ur af keppni í piparkökubakstri
sem haldin var í Kringlunni nú í
desember til styrktar Barnaspít-
alanum. Keppt var í tveimur ald-
ursflokkum, börn 10 ára og yngri
og síðan börn 10-14 ára. Vinnings-
hafar fengu gjafabréf frá Kringl-
unni og bíómiða í Kringlubíó frá
Sambíóunum.
Alls söfnuðust 525 þúsund krón-
ur. Þau fyrirtæki sem lögðu söfn-
uninni lið með peningagjöfum voru
Hagkaup, Kringlan, Ljómi, Vero
Moda, Englabörn, Arion Banki og
Sony Center.
Gjöf Kringlan og Barnaspítali Hringsins.
Söfnuðu fyrir
Barnaspítala
ABC Barnahjálp mun gefa fátæk-
um börnum í Pakistan borð og
stóla í kennslustofur þeirra, en um
1.400 af 3.000 börnum í ABC-
skólunum vantar borð og stóla.
Fyrir stuttu stóðu nemendur í
Hamrahlíð fyrir fjáröflun fyrir
börn í Pakistan og dugðu þær
gjafir til að kaupa borð og bekki
fyrir ABC-skólann í Peshawar,
Rawalpindi og Hamrajpura eða
samtals fyrir 442 börn. Einnig
lagði fyrirtækið Þekkingarmiðlun
til borð og bekki fyrir 262 börn í
þremur ABC-skólum í Lahore og
nágrenni auk smærri gjafa. Þá
hafa ABC Barnahjálp borist tvær
gjafir að upphæð 500 þúsund
krónur hvor og verða þær notaðar
til að kaupa skólabíl fyrir börnin í
Rawalpindi.
Jólagjöf til fátækra
barna í Pakistan
Að venju verða tugir sjálfboðaliða
Rauða kross Íslands að störfum yf-
ir jólin við að veita þeim þjónustu
sem mest þurfa á henni að halda.
Hjálparsími Rauða krossins,
1717, er opinn allan sólarhringinn,
allan ársins hring, og á það einnig
við um hátíðisdagana. Þar eru
veittar upplýsingar um samfélags-
leg úrræði, matarúthlutanir,
ókeypis hátíðarmálsverði og af-
greiðslutíma ýmissa athvarfa. Auk
þess er hlutverk Hjálparsímans að
veita fólki stuðning vegna vanlíð-
unar eða einsemdar. Í fyrra bár-
ust samtals um 250 hringingar frá
Þorláksmessu fram á annan í jól-
um.
Hjálparsíminn opinn
alla jólahátíðina
Læknavaktin á
Smáratorgi í
Kópavogi sinnir
að venju vakt-
þjónustu yfir jól-
in. Móttakan er
opin á aðfanga-
dag kl. 9:00-
18:00 og svo aft-
ur kl. 20:30-
23:00. Á jóladag og á annan í jólum
er opið kl. 9:00-23:30. Sólarhring-
sþjónusta er vegna vitjana og fag-
legrar símaráðgjafar alla hátíð-
isdagana. Nánari upplýsingar er að
finna á www.laeknavaktin.is.
Læknavaktin verður
opin um jólin
Í frétt sem birtist í Morgunblaðinu
14. desember kom fram að fjöldi
dagforeldra í Reykjavík væri ósátt-
ur við breytingar sem leikskólasvið
borgarinnar hyggst gera og snerta
m.a. dvalarsamninga. Nýju regl-
urnar voru sendar dagforeldrum í
júlí og þeir beðnir um samþykki.
Sigrún Edda Lövdal dagmóðir
sagði engan hjá borginni hafa út-
skýrt reglurnar og því hafi margir
verið óviljugir til að senda inn yf-
irlýsingu án fyrirvara. Dagfor-
eldrum var sent bréf, sem dagsett
var 30. nóvember, þess efnis að þeir
sem skiluðu ekki yfirlýsingu án fyr-
irvara fyrir 15. desember fengju
ekki greitt framlag 1. janúar.
Athugasemd, sem Reykjavík-
urborg gerði við fréttina, birtist á
fréttavef Morgunblaðsins 15. des-
ember. Þar sagði að ranglega hafi
verið fullyrt um að ekki hafi verið
haft samráð við dagforeldra um
breyttu reglurnar. Þá kom einnig
fram að fundur hafi verið haldinn
með dagforeldrum í september þar
sem reglurnar voru útskýrðar. Sig-
rún segir þessi svör ekki svara
neinu. „Ég var að tala um verklag-
ið, en ekki aðdragandann að regl-
unum.“ Hún segir þann fund sem
borgin minnist á ekki hafa skilað
árangri. „Margir ef ekki allir dag-
foreldrar komu út af fundinum
engu nær. Það vissi enginn neitt um
þessar reglur og það gat enginn
svarað fyrir þetta. Með því að senda
yfirlýsingu án fyrirvara værum við
að samþykkja reglurnar og allar
þær breytingar sem á þeim kunna
að verða. Það samþykki ég ekki.“
Sjálf segist Sigrún hafa verið
með fyrirspurn á fundinum til lög-
fræðings borgarinnar og fékk hún
þau svör að fyrirspurn hennar væri
ekki svaraverð. „Þetta er skýrt
dæmi um virðingaleysi. Ég vildi fá
útskýringu og hún svaraði mér
ekki.“ Sigrún segist vilja fá skýr
svör frá borginni um nýju regl-
urnar og hvernig standi á því að
niðurgreiðsla, sem ætluð er for-
eldrum, sé notuð sem verkfæri til
að knýja dagforeldra til undir-
skrifta. hugrun@mbl.is
Dagforeldrar knúnir til undirskrifta
Morgunblaðið/Skapti Hallgríms
Ósætti „Það vissi enginn neitt um þessar reglur og það gat enginn svarað
fyrir þetta,“ segir Sigrún Edda Lövdal dagmóðir.
 Vilja skýr svör frá Reykjavíkurborg um breyttar reglur  Fyrirspurn ekki
svarað af lögfræðingi borgarinnar  „Þetta er skýrt dæmi um virðingaleysi“
Tæknileg breyting á útreikningi vísitölu
neysluverðs sem gerð verður um áramót
vegur ásamt væntanlegum útsölum á móti
þeim miklu hækkunum á gjöldum sem koma
til framkvæmda um áramót. Ekki kemur í
ljós fyrr en eftir mánuð hvor hliðin vegur
þyngra.
Eðli þeirrar breytingar sem gerð var á
fjármögnun Ríkisútvarpsins þegar nefskatt-
urinn útvarpsgjald tók við af afnotagjöldum
fyrir tveimur árum er nú loksins að skila sér
inn í vísitöluna. Hagstofan taldi í upphafi að
formi innheimtunnar hefði aðeins verið
breytt enda runnu tekjurnar nær óskertar til
RÚV. Það hefur breyst. Þannig er gjaldið
hækkað nú en fjárveiting til RÚV hins vegar
skert. Í ljósi þess lítur Hagstofan nú á út-
varpsgjaldið sem beinan skatt sem ekki eigi
heima í vísitölu neysluverðs en
ekki gjald fyrir veitta
þjónustu. Það leiðir til
þess að gjaldið er núllað í
grunni vísitölunnar, þótt út-
varpsgjaldið hækki í raun.
Vísitalan lækkar
þótt gjaldið hækki
BREYTT EÐLI ÚTVARPSGJALDS
Morgunblaðið/Ernir
STUTT
Fjármálaráðherra
kynnir fjárlaga-
frumvarp 2011.