Ný saga - 01.01.1999, Síða 76

Katrín Kristinsdóttir
Mynd 1.
Heima á Islandi
árið 1905.
Frá vinstri,
tvíburarnir Heiga
og Benedikt, Anna,
Halldóra (Lóa) og
Sveinbjörn.
„ Þín frœnka Lóa “
Vesturfarabréf frá miðri tuttugustu öld
STÆÐAN AÐ ÉG HEFI EKKI SKRIFAÐ er
að ég var fyrst að vinna og svo er ég
alltaf á ferðalagi, reyndar að flakka
stundum. Þú mannst eftir körlunum sem
komu að Valdastöðum, Símoni Dalaskáldi,
hann orti um þig vísu og svo kom Brynjólf-
ur frá Minna-Núpi og ég man eftir að ég öf-
undaði svo þessa karla að geta farið svo
víða og séð hvað annað fólk var að gera t.d.
vefnað og prjón og svo að sjá falleg munst-
ur. Allt þetta kom í huga minn. Nú er ég
orðin eins og þeir...
Þannig skrifaði Halldóra Jónasdóttir frá
Vancouver í Kanada til frænku sinnar Hall-
dóru J. Guðmundsdóttur1 í Miðengi um miðja
tuttugustu öldina. Bréfum Halldóru fylgdi
oft böggull og var það mikill viðburður í
sveitinni. Frænkurnar voru báðar miklar
hannyrðakonur og því var efni til hannyrða
oft sent milli heimsálfa. Mjallahvítur strammi í
ýmsum grófleika er mér minnisstæður en
grófi stramminn frá Ameríku hentaði mjög
vel fyrir litla fingur sem voru að læra kross-
saum hjá ömmu sinni. Tilraunir voru gerðar
til að rækta hvítlauk, en ekki minnist ég þess
að það hafi tekist. Af fræjum sem komu úr
einum bögglinum spruttu hins vegar tré sem
vaxa enn. Ein gersemin er ótalin en það er
bók um indíána með litmyndum, en þær voru
fágætar í íslenskum bókum á þessum tíma. Þá
bók var aðeins hægt að fá lánaða þegar mikið
lá við t.d. í veikindum.
Nokkrum áratugum síðar sá ég að bréfin
sem fylgdu pökkunum að vestan voru ekki
síður athyglisverð. Þau eru frá árunum
1946-59. Engin bréf eru frá árunum 1954-57.
Hvers vegna veit ég ekki. Líklega eru bréfin
glötuð því ekkert kemur fram sem bendir til
þess að tengslin hafi rofnað, fremur hið gagn-
stæða því Halldóra skrifaði t.d. árið 1959: „Ég
treysti því sem þú sagðir að halda samband-
inu eins lengi og við værum tórandi, þú ert
ekki vön að segja neitt úl í loftið ..."
Bréfin eru flest einkabréf með fréttum af
ættingjum og vinum og hugleiðingum um lífið
og tilveruna. En nokkur bréfanna voru ætluð
til upplestrar á fundum Sambands sunn-
lenskra kvenna. Halldóra J. Guðmundsdóttir
var þar formaður um árabil og fékk hún
frænku sína til að koma á aðalfund sambands-
ins á Selfossi 1.-2. júní 1950 og segja frá Am-
eríku. Eftir að heim kom sendi hún nokkur
fréttabréf til kvenfélagskvennanna.
Það eru einkum fréttabréfin sem hér verða
til umræðu því í þeim koma lífsviðhorf Hall-
dóru Jónasdóttur hvað gleggst fram. Bréf
Haildóru eða Lóu, eins og Halldóra frænka
hennar kallaði hana, eru birt hér að mestu
74