Morgunblaðið - 21.09.2011, Blaðsíða 20

 Á heimasíðu Leiðbein-
ingastöðvar heimilanna má
einnig finna ýmsar hagnýtar
upplýsingar um geymslu ann-
arra matvæla í frysti og er hér
birtur listi um ráðlagða geymslu
á ýmsum matvörum:
Feitt kjöt: 3 - 6 mánuði.
Magurt kjöt: 6 - 10 mánuði.
Kjöthakk, feitt: 2 - 3 mánuði.
Kjöt, magurt: 4 - 6 mánuði.
Slátur, soðið: 6 - 8 mánuði.
Slátur, ósoðið: 10 -12 mánuði.
Fuglakjöt: 6 - 10 mánuði.
Fiskur, magur: 3 - 6 mánuði.
Fiskur, feitur: 1 - 2 mánuði.
Skelfiskur: 2 - 3 mánuði.
Graflax og reyktur lax geymist
allt að einu ári í frysti ef hann er
vel pakkaður inn, raðað þannig í
frystinn að roðið snúi upp. Sum-
ar tegundir af mat, einkum fisk-
ur, þola illa ljósið sem er í frysti-
skápum.
Grænmeti: 10 - 12 mánuði.
Ber: 10 - 12 mán.
Rjómaís: 3 - 6 mánuði.
Brauð og kökur: 4 - 6 mánuði.
Afgangar af elduðum mat: 2- 3
mánuði.
Geymsla í frysti
Kartöflur
Sölufélag garðyrkjumanna heldur
úti vef þar sem finna má meðal ann-
ars ítarlegar upplýsingar um hvernig
best er að meðhöndla og geyma
grænmeti, sem margir eiga eflaust í
stórum stíl eftir uppskeru sumars-
ins.
Þar kemur fram að kartöflur á að
geyma við 4-6°C og mikinn raka en
við slík skilyrði geymast þær í allt að
6 mánuði án þess að dragi úr gæðum.
Lofta þarf vel um kartöflurnar þar
sem þær eru geymdar, þó má kaldur
dragsúgur ekki leika um þær. Kart-
öflur mega ekki vera í birtu, þá
myndast í þeim sólanín og hýðið
verður grænt. Á heimilum er best að
geyma kartöflur í ísskápnum en
passa að það lofti vel um þær.
Hægt er að frysta forsoðnar kart-
öflur í sneiðum eða sem stöppu, en
þar sem kartöflur eru fáanlegar allt
árið, og ferskar kartöflur eru mun
bragðbetri en frystar, þá er lítil
ástæða til að frysta þær.
Sveppir
Sveppatínsla hefur aukst til muna
hér á landi síðustu ár. Gefnar hafa
verið út fræði- og handbækur um
þessa búbót og margir tína sér
sveppi víða um land og geyma fram á
veturinn.
Á vef Sölufélags garðyrkjumanna
er mælt með því að fólk frysti villta
matsveppi sem það hefur sjálft tínt.
Sveppir eru hreinsaðir og settir í
pott án vatns og látnir malla þar til
úr þeim er farið mestallt vatnið; þá
eru þeir kældir og settir í frystipoka
ásamt soðinu sem myndast við
suðuna.
Lambakjöt
Geymsluþol lambakjöts fer eftir
því hvert hitastigið er í frystinum, að
því er fram kemur á vefsíðunni
lambakjot.is. Venjulega er mælt með
að það sé –18°C eða lægra ef geyma á
kjötið lengur en nokkra daga. Al-
mennt er ekki ráðlagt að geyma
lambakjöt í frysti lengur en níu mán-
uði, a.m.k. ekki í heimafrysti.
Lambalæri og hryggur geymast bet-
ur en þynnri stykki á borð við kóte-
lettur og lærissneiðar, segir jafn-
fram á heimasíðunni.
Í sjálfu sér getur kjöt reyndar
geymst óralengi í frysti án þess að
skemmast en bragðgæðum þess
hrakar þó smátt og smátt og einkum
er það þó fitan sem fer að þrána og
það er fyrst og fremst hún sem tak-
markar geymsluþolið. Hægja má á
þránuninni með því að pakka kjötinu
mjög vel inn og gæta þess að ekkert
loft sé í umbúðunum, frysta það hratt
og geyma í miklu frosti, en það er
ekki hægt að koma í veg fyrir hana.
Sultur og ber
Þeir eru ófáir sem nú luma á sultu-
krukkum í tugatali og víst að sultur
með háu sykurhlutfalli þola vel
geymslu, en með minna sykurinn-
Uppskeran nýtist
fram á veturinn
Þegar uppskeran hefur verið ríkuleg getur verið að
ýmsu að huga þegar geyma á herlegheitin fram á vetur.
Morgunblaðið/Golli
Uppskera Glænýjar kartöflur eru af flestum taldar herramannsmatur.
Morgunblaðið/Eyþór
Bláberjasulta Bragðgóð og geymist vel.
haldi er ráðlegt að geyma krukk-
urnar á köldum stað, jafnvel í kæli-
skáp, segir á heimasíðu
Leiðbeiningastöðvar heimilanna,
www.leidbeiningastod.is.
Þar má einnig finna leiðbeiningar
um geymslu berja, en þau má frysta í
sykurlegi, þurrsykruð eða maukuð.
Ef þau eru fryst í sykurlegi er soð-
inn lögur úr 5-7 dl af strásykri á móti
lítra af vatni. Hann er kældur og eru
notaðir 5-6 dl af legi á hvert kíló af
berjum. Hafa skal um 2 cm borð á
ílátinu því lögurinn þenst út við
frystingu.
Ef berin eru hins vegar þurr-
sykruð þá er 2-3 dl af strásykri
blandað saman við hvert kíló af heil-
um berjum. Sett í plastpoka og fryst.
Það má líka mauka berin og bæta
sykri út í. Ágæt hlutföll eru 2-3 dl
sykur á móti kílói af berjum. Ekkert
er að því að blanda saman t.d. blá-
berjum og rifsberjum.
Geymsluþol berja er um ár í frosti.
Sé sykur á berjunum skal láta þau
þiðna hægt í lokuðu íláti og nota þau
rétt áður en þau eru fullþídd.
Ef berin eru í sykurlegi eiga þau
að þiðna hægt í kæliskáp.
Krækiber og rifsber má frysta án
sykurs.
birta@mbl.is
20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 2011
Haustmatur
... og rjómi
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA
–
0
8
-1
6
7
4
 Salan segir Ólafur að hafi
gengið ákaflega vel í Veiði-
horninu í haust. Hann segir
velgengnina m.a. að þakka því
að vegna hagstæðra innkaupa
sé verðið lágt og jafnvel í sum-
um tilfellum lægra en það var
á síðasta ári. „Meðal tilboða
sem hafa gert mikla lukku er
að ef menn kaupa hjá okkur
nýja byssu geta þeir fengið ör-
yggisskáp á algjöru berstríp-
uðu afsláttarverði. Þetta eru
skápar sem við létum fram-
leiða fyrir okkur í Kína, eru
lausir við allt prjál en sterk-
byggðir og með allar festingar
og lamir eins og best verður á
kosið,“ segir hann. „Lögin
kveða á um að þegar handhafi
skotvopnaleyfis á fjórar
byssur eða fleiri verður hann
að geyma vopnin í læstum
skáp, en það er líka eðlilegt ör-
yggisatriði fyrir þá sem eiga
færri byssur að hafa þær vand-
lega læstar og utan seilingar í
traustum hirslum.“
Öryggisatriði að
eiga góðan skápRéttur undirbún-
ingur mikilvægur
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Þjálfun Ólafur Vigfússon segir að fyrsta veiðiferðin verði að hafa góðan að-
draganda. „Of algengt er að fólk komi að kaupa sér byssu á fimmtudegi og
sé farið á veiðar strax um helgina.“
Ólafur Vigfússon í Veiðihorn-inu segir að mikil veiði-mennska sé hlaupin í land-ann. Nóg er að gera í
búðinni og helst í hendur við mjög
gott stangveiðisumar. „Kannski er
ástæðan að hluta til sú að fólk er með
minna aukreitis til að eyða í utan-
landsferðir, og eins hafa margir meiri
frítíma til að skoða landið og njóta
þess sem það hefur upp á að bjóða.
Hraðinn á þjóðfélaginu er ekki sá
sami svo veiðiunnendur geta margir
gefið sér betri tíma í að sinna sport-
inu og kenna nýliðunum handtökin.“
Virðing og ábyrgð
Sjálfur er Ólafur mikill veiðikappi
og reynslubolti. Hann segir mik-
ilvægt að farið sé hægt í sakirnar í
fyrstu veiðitúrunum, að borin sé virð-
ing fyrir bráðinni og ekki haldið af
stað án rétts undirbúnings. „Fyrir
það fyrsta þurfa skotveiðimenn að
þekkja vel byssurnar sínar. Of al-
gengt er að fólk komi að kaupa sér
byssu á fimmtudegi og sé farið á veið-
ar strax um helgina. Það skilar betri
árangri að gefa sér góðan tíma til að
þjálfa skotfimina og æfa sig á nokkr-
um leirdúfum á skotæfingasvæð-
unum í nágrenni borgarinnar.“
Ekki má heldur gleyma að und-
irbúa nýjar byssur vel fyrir veiðina.
„Fyrir kemur að menn koma til mín í
búðina æði pirraðir og halda að nýja
byssan sé biluð eftir fyrstu veiðiferð.
Það hefur þá gleymst að þrífa af
geymslufeitina sem er á byssunni
þegar hún kemur frá framleiðanda.
Þessi feiti ver byssuna vel, en þarf að
þrífa burt áður en byssan er notuð,
því hún stífnar í kulda og byssan get-
ur fljótt orðið óvirk af þeim sökum.
Hreinsa verður nýja gripinn vel og
smyrja rétt áður en byrjað er að
skjóta.“
Hitapúðar stytta biðina
Hlífðargallar skotveiðimanna
verða alltaf betri og betri. Ekki veitir
af enda kalla veiðarnar á mikla kyrr-
setu og þolinmæði. Raunar segir
Ólafur að algengustu mistök nýgræð-
inga sé að skorta þolinmæði og skjóta
á fuglinn af of löngu færi, sem svo aft-
ur auki líkurnar á að bráðin sé særð
en ekki felld og óíþróttamannslegt í
meira lagi. Auk þess sem felulitirnir
taka stöðugum framförum og gera
veiðimenn lítt sýnilega þá segir Ólaf-
ur aðrar nýjungar hjálpa til við að
gera biðina eftir bráðinni þægilegri.
„Við seljum svokallaða hitapúða frá
bandaríska framleiðandanum Heat
Factory. Þetta eru duftpakkar sem
hitna upp í allt að 40 gráður þegar
súrefni er hleypt að innihaldinu.
Pakkinn helst heitur í fleiri tíma og
mjög gott að eiga nokkra svona poka í
veiðitöskunni til að ylja sér á meðan
beðið er færis. Pakkinn kostar heldur
ekki nema á við eina kókflösku og
dugar í langan veiðidag.“
Þegar stóra stundin rennur upp
þarf auðvitað að hafa ýmislegt fleira
gott til taks. Belti undir skotin, tösku
undir nestið, og svo eru flestir nýir
veiðigallar með vasa fyrir tónhlöðu
eða farsíma. Vitaskuld á að hafa
reynda veiðimenn með í för til að
kenna þeim óreyndu til verka og fá
tilskilin leyfi hjá landeigendum. Ekki
má heldur gleyma að gera ítarlega
ferðaáætlun, láta aðstandendur vita
hvert ferðinni heitið og hvenær er
aftur von á fræknum veiðimönnum til
byggða.
Klárt og vakúmpakkað
Þegar bráðin er komin í hús má svo
ekki gleyma að verka hana rétt. Ólafi
er mjög á móti skapi að veiðimenn
skeri bringurnar af fuglinum og
hendi svo hræinu. Hann segir að
sannir veiðimenn beri virðingu fyrir
bráðinni og nýti fuglinn sem allra
best. „Ef menn treysta sér ekki til að
reyta gæsina eða hamfletta rjúpuna
eru í dag ýmis fyrirtæki og ein-
staklingar sem bjóða þessa þjónustu.
Bráðin er þá lögð inn til verkunar og
svo fengin til baka vakúmpökkuð og
klár til að geyma í frystinum.“
ai@mbl.is
Áður en lagt er af stað í veiðiferð þarf að æfa skot-
fimina, undirbúa byssuna og eiga rétta útbúnaðinn.