Teningur - 01.06.1989, Blaðsíða 39

JAN VOSS A HJALTEYRI I JULI 1988
Þýski listamaöurinn Jan Voss hefur
um árabil veriö fastagestur á íslandi,
og haft mikið samneyti við íslenska
listamenn bæöi hér á landi og í Hol-
landi. Rað var því kominn tími til að
forvitnast aðeins um verk hans og
feril.
- Þú fæddist við óvenjulegar
aðstæður. Geturðu sagt mér frá því
og líka frá barnæsku þinni?
- Ég fæddist á síðustu dögum
stríðsins, í lok apríl 1945, í litlum bæ,
ekki langt frá Hannover, sem heitir
Hildesheim. Á íslensku útleggst Hild-
esheim sem vígvöllur eða eitthvað í
þá áttina. Síðar sagði móðir mín mér
frá því að þegar hún reis á fætur eftir
að hún hafði fætt mig, blasti við henni
utan gluggans útsýni er bar merki
stríðsins: Fólk sem aðeins stundu fyrr
hafði verið líflátið, hékk í trjánum.
Gamli heimurinn var greinilega í
molum.
Það er mjög spennandi hugmynd
að sjá sjálfan sig sem einn þeirra sem
þurfa að byggja nýjan heim.
Það rifjast upp fyrir mér atvik, sem
er ein af mínum fyrstu minningum.
Það hlýtur að hafa verið snemma vors
1948 er ég hafði flust með foreldrum
mínum til Duisburg. Ég hef verið
þriggja eða næstum þriggja ára.
Hingað til hafði gjaldmiðillinn verið
n'kismörk, en nú var verið að breyta
yfir í þýska-markið. Móðir mín átti eftir
að eyða nokkrum ríkismörkum sem
voru að falla úr gildi og til þess fór hún
með mig inní verslun, sem í minning-
unni var gríðarstór, líklegast vegna
þess að ég var svo lítill. [ versluninni
Jan Voss á Hjalteyri
blöstu við tómar hillur. Móðir mín bað
um kubba, sem hún ætlaði að gefa
mér, svokallaða: „Bauklötzchen".
Það eru svona mismunandi lagaðir
trékubbar, sem börn léku sér að fyrir
tíma „Legokubbanna". Börn gátu
raðað þessum kubbum upp á mis-
munandi vegu í sínum húsagerðar-
leikjum. Ég hafði ekki mikinn skilning
á þessu atviki þegar ég var þriggja
ára, en síðar meir þegar þetta rifjaðist
upp fyrir mér sá ég hvað hafði gerst.
Nú finnst mér það athyglisvert að
búðareigandinn bað einn afgreiðslu-
mannanna að ná í sög fyrir sig og tók
síðan sjálfur til við að saga hluta úr
gömlu hillunum niður í búta, margvís-
lega lagaða trékubba sem móðir mín
keypti fyrir gömlu mörkin.
Ég hafði gengið í skóla í fimm ár
þegar faðir minn dó skyndilega. Faðir
minn var málari og málaði abstrakt
flatarmyndir. Hann var nú ekki lengur
heima við, meðan móðir mín vann og
það var ekki gott að lítill drengur væri
skilinn aleinn heima án umsjár. Ég var
því sendur í heimavistarskóla og
eyddi þar næstu átta árum fram til
tvítugs. Mér gekk erfiðlega í skóla og
í fyrstu var það mikill léttir að hefja
nám í listaskóla. Ég fór í Listaháskól-
ann í Dusseldorf. Nú komum við að
því er ég fór að verða fullorðinn. Ég
held ég hafi ekki haft beint hæfileika til
að vinna á einhverju ákveðnu sviði.
(Hæfileikaskortur sem ég er með
árunum meir og meir ánægður með).
Ég býst við að ég hafi verið mjög
opinn í allar áttir, ég var bara opinn
fyrir hugmyndum eða alls konar
hlutum. Sá sem fyrstur varð til að hafa
sterk áhrif á mig sem kennari í þessum
skóla, og virtist ekki vera þar aðeins til
að hirða launin sín heldur hafði í raun-
inni eitthvað að segja, var Dieter
Roth. Ég held að hann hafi fyrst byrjað
að kenna við skólann '67, en ég hóf
mitt nám ’66, held ég. Prófessorinn
sem ég hafði verið hjá áður var orðinn
þreyttur á mér og ég þreyttur á
honum. Ég hafði unnið dálítið við
grafík og hann stakk upp á því við mig
að ég flytti mig yfir til nýja grafíkpró-
fessorsins sem var að koma. Ég hafði
aldrei heyrt Dieters getið. Ég komst í
bekkinn hans og út frá því þróaðist
margt. Það var Dieter sem kom mér til
37