Svart á hvítu - 01.01.1979, Blaðsíða 52

„Menn geta valið um útvarps- og sjónvarpsdagskrár líkt og stefnuskrár stjórnmálaflokka, sem
stjórnað er af fámennum valdaklíkum. Sá smávægilegi munur sem á þessum stefnuskrám er, er til
þess gerður að leiða fólk í þá blekkingu að um sé að ræða harðvítuga samkeppni milli einstakra
stjórnmálaflokka, en í raun og sannleika er hún alls ekki til staðar í neinu þeirra mála sem sköpum
skipta."
anlegt eins og skæruliða. Sá sem
alltaf lítur á fjöldann sem þolanda
getur ekki gert hann virkan. Hann
leitast við að stjórna hreyfingum
hans. Böggull eða pakki eru ekki
hreyfanlegir í þessum skilningi
orðsins, þeim er ýtt fram og til baka.
Göngur, raðir og skrúðfylkingar
hamla hreyfanleik fólks. I sama bás
má setja áróður sem heftir sjálfstæði
manna í stað þess að auka það.
Slíkur áróöur slævir pólitíska vitund.
Fjölmiðlarnir hafa orðið til þess að
almenningur á þess kost í fyrsta
skipti í sögunni að taka þátt í fé-
lagslegri og þjóðfélagslega mikil-
vægri framleiðslu þar sem nauö-
synleg tæki eru þegar í höndum al-
mennings. Með þessari almennu
þátttöku og fyrr ekki, verður raun-
veruleg nytsemi svokallaðra sam-
skiptafjölmiðla (communications
media) Ijós. Eins og stendur þjóna
tæki, svo sem sjónvarp og kvik-
mynd, alls ekki neinu samskipta-
hlutverki heldur hamla gegn því.
Þessi tæki leyfa enga víxlverkun
milli sendanda og viðtakanda.
Hvað rafeindatækninni viðkemur
er á hinn bóginn engin grundvallar-
móthverfa milli sendanda og mót-
takanda. Sérhvert smáraviðtæki
(transistorviðtæki) er samkvæmt
byggingu sinni jafnframt senditæki.
Með einfaldri viðbótartengingu gæti
það haft áhrif á önnur viðtæki.
Þannig standa tæknileg vandamál
ekki í vegi fyrir því að dreififjölmiðli
(distributions medium) verði breytt í
samskiptafjölmiðil. Það er hins veg-
ar af pólitískum ástæðum vitandi
vits reynt að koma í veg fyrir aö slík
þróun geti átt sér stað. Skipting
fólks í sendendur og viötakendur
með aðstoð tækninnar, endur-
speglar hina þjóðfélagslegu verka-
skiptingu milli framleiðanda og
neytanda. Vitundariðnaðurinn gefur
þessari skiptingu sérstaka pólitíska
þýðingu, þar sem hún er í raun af-
leiðing af grunnmóthverfunni milli
ríkjandi og undirokaðra stétta (þ. e.
milli einokunarauðvaldsins og skrif-
ræðisins annars vegar og þess fólks
sem til þess þarf að sækja hins veg-
ar).
Líkingin stenst í smáatriðum.
Menn geta valið um útvarps- og
sjónvarpsdagskrár líkt og stefnu-
skrár stjórnmálaflokka, sem stjórn-
að er af fámennum valdaklíkum. Sá
smávægilegi munur sem er á þess-
um stefnuskrám, er til þess gerður aö
leiða fólk í þá blekkingu að um sé að
ræða harðvítuga samkeppni milli
einstakra stjórnmálaflokka, en í
raun og sannleika er hún alls ekki til
staðar í neinu þeirra mála sem
sköpum skipta. Lágmarkssjálfstæði
kjósanda/hlustanda felst auðvitaö í
kosningu/vali. Ef við höldum líking-
unni áfram og miðum við tveggja-
flokkakerfi verður andsvarið (feed-
back) að einföldu þriggja kosta vali.
„Skoðanamyndun" jafngildir þá
viðbrögöunum í þessu vali, þ. e.
hvort valin er dagskrá 1, dagskrá 2
eða tækið stöðvað (það að sitja
heima).
„Útvarpi verður að breyta úr
dreifingartæki í samskiptatæki. Meö
víðtæku rásakerfi gæti útvarpið
þannig orðið stórkostlegasta sam-
bandsverkfæri sem hægt er að
hugsa sér. Þetta krefst þess að bæði
sé hægt að senda út og taka við,
þannig að hægt sé aö fá hlustand-
50
SVART Á HVÍTU