Birtingur - 01.04.1956, Page 28

HÖRÐUR ÁGÚSTSSON:
Bygginqarlist
Aðdragandi
Það er engin tilviljun að enskir húsameistarar komu fyrstir auga á að
eitthvað væri bogið við þróun byggingarlistar á síðustu öld. Iðnbyltingin
hófst einmitt í Englandi, og þar komu fyrst í Ijós andstæður nýja og gamla
tímans, handverks og iðnvæðingar.
Hinn franskættaði húsameistari, Augustus Welby Pugin, gerði sér
fyrstur manna grein fyrir ástandinu og skrifaði meðal annars bókina Con-
trasts, þar sem hann benti á þýðingu innri gerðar hússins fyrir útlit þess
og bar hinn upphafna einfaldleik miðaldabygginga saman við þurran og
harðan svip ný-klassískra húsa.
En þessi hreyfing endaði í eftiröpun gotneska stílsins á líkan hátt og
hinn gríski hafði áður verið apaður af viðurkenndum listaskólum. Hér má
einnig geta annars spámanns gotneska stílsins, gagnrýnandans Johns
Rúskins, sem við eigum meðal annars það að þakka, að hann uppgötvaði
ítölsku prímitívistana svokölluðu, málara, er lifðu á undan Michelangelo,
Rafael og Leonardo da Vinci og fallið höfðu í skuggann af þeim, og ber þar
hæst Giotto og Botticelli.
Franski húsameisarinn Violet-le-Duc var upphafsmaður samskonar
endurvakningar í Frakklandi, og hann á iheiðurinn af því, að gotnesku
snilldarverkunum í Reims, Chartres og Rouen var verðugur sómi sýndur.
Einnig ber að nefna íslandsvininn William Morris, sem harðast barðist gegn
vélvæðingu og leitaðist við að endurvekja anda hins gamla listræna hand-
verks.
26
Phillip Webh:
Hús William Morris
1859