Birtingur - 01.12.1963, Síða 56

H. M. ENZENSBERGER: BEAT
íslendingar hafa lítil kynni hlotið af beat-kynslóðinni
bandarísku — birtist þó um hana smápistill í 4. hefti
Birtings 1960, ásamt ljóði eftir einn helzta fulltrúa
hennar, Allen Ginsberg. í þessum ritdómi um úrval úr
verkum bítnikkanna gerir Enzenberger harkalega út-
tekt á dánarbúinu.
Á þeim gömlu góðu dögum (forfaðir, amma,
móðir og barn) var álitið, að tímabil einnar kyn-
slóðar væri um það bil 30 ár. Nú er öldin önnur.
Til þess að missa ekki af neinu æða þjóðfé-
lagsfræðingar, menningargagnrýnendur og út-
gefendur með lafandi tungu á eftir kynslóðun-
um sem þjóta hjá. Enginn átti von á því að hægt
yrði að auka hraða framleiðslunnar í þessu til-
liti, en framfarirnar eru greinilegar. Á nokkrum
áratugum hafa glataða-, fyrirstríðs-, striðs- og
eftirstríðs-, efagjarna-, liðuga- og þögla kynslóðin
þeyst framhjá okkur.
Þannig getur nú hver sem vill og hefur yfir góð-
um blaðafulltrúa að ráða orðið margfaldur lang-
afi, þó ekki nema „í menningarlegu tilliti" sé
eins og blaðafulltrúinn mundi segja.
Það er ekki svo lítið sem á gagnrýnina er lagt, að
þurfa 1 flýti að hreinsa leikvanginn af hinum
helriðnu kynslóðum. Því lofsverðari virðist hin
hátíðlega nákvæmni, sem Karl O. Patel beitir við
útför beat-kynslóðarinnar — The Beat Genera-
tion — en lát hennar tilkynnist hér með. Úrval
hans er fyrirmyndar grafhýsi, þar sem jafnvel
hin lítilmótlegasta blaðagrein er lögð til hinztu
hvíldar af fílólógískri leikni.
Reiðilaust, jafnvel ofurlítið hrærð, stöndum við
frammifyrir bókmenntaminnismerki, sem þýzk
fræðimannsiðni hefur reist síðustu kynslóðinni
sem burtkallaðist í blóma lífsins, og full undr-
unar lítum við í' huganum yfir veraldarvafstur
hennar. „Hún var vakningarhreyfing eins og
Spengler spáði að koma mundi,“ reit eitt sinn
Buddha hennar og æðstiprestur, Jack Kerouac.
Spengler „sagði, að á síðasta skeiði vestrænnar
menningar kæmi fram víðtæk endurnýjun trúar-
legrar dulhyggjul Hún er komin fram!“
Hún kom fram og rann út í sandinn eins og
mjöllin, sem féll í fyrra. Ekkert gengur eins fljótt
úr sér og nýjasta nýtt. „Að áliðnu árinu 1947
byrjaði það að taka á sig fast form. ... þegar
the Hipsters létu fyrst til sín heyra og sögðu:
„Snarbrjálað, maður." ... Æðisgengið og villt ár
— sum okkar hlupu bara um strætin og öskruðu
halló.“
Þá þegar var þetta „æðislega nýja" frá því í fyrra-
dag, nefnilega uppkoma æskulýðshreyfingarinn-
ar í amerísku þjóðfélagi — 50 árum á eftir tím-
»num. Hæpinn sigur farfuglahreyfingarinnar
milli Greenwich Village og San Francisco vannst
samt ekki án þess að skipt yrði um búninga og
leikmuni: í stað þess að kveikja varðeld kveiktu
bitnikkarnir sér í marihuanavindlingum, í stað
gamla gítarsins var kominn jazzgítar og f ferðina
var ekki farið með bakpoka, heldur í gömlum
uppgerðum Ford.
í hinni hugmyndafræðilegu kássu, sem beat-kyn-
slóðin nærðist á, má finna sumt af því sem æsku-
lýðshreyfingin þýzka fékk illt í magann af.
54
BIRTINGUR