Birtingur - 01.12.1967, Side 12

Birtingur - 01.12.1967, Side 12
SIGURÐUR JÓN ÓLAFSSON: LUIS BUNUEL „Ég hefi ávallt verið trúr mínum surrealisku meginreglum: „Lífsþörfin afsakar aldrei van- trúna á listina." Af þeim nítján eða tutt- ugu kvikmyndum, sem ég hef gert, eru þrjár eða fjórar mjög lélegar, en í engri þeirra hefi ég brotið mitt siðferðilega lögmál. Að hafa sitt lögmál finnst mörgum barnalegt, en ekki mér. Ég er á móti vanaföstu siðferði, arfgengri friðhelgun á skepnum, tilfinningasemi og öllu því, sem viðkemur móralskri úrkynjun í þjóð- félaginu. Vissulega hef ég gert slæmar myndir, en frá mínu sjónarmiði eru þær allar siðferði- lega rökrænar." Eitthvað á þessa leið kemst sá andans jöfur, Luis Bunuel, að orði. Já, ég segi og skrifa and- ans jöfur, því að það er ekki á færi allra snill- inga að gera kvikmyndir á borð við Viridi- ana og Engil dauðans, jafn miskunnar- lausar þjóðfélagsádeilur og þær eru og dásam- lega svívirðilegar. En snúum okkur að ævi- ferli þessa merka manns. Bunuel er Spánverji, fæddur í Aragon árið 1900. Hann lagði stund á heimspeki við há- skólann í Madrid og komst brátt í kynni við þekkta listamenn, s.s. Salvador Dali, García Lorca o.fl. Hugur hans hneigðist brátt til kvikmyndagerðar, og 1920 stofnaði hann einn af fyrstu kvikmyndaklúbbum Evrópu. Eftir háskólanámið ferðaðist Bunuel til Parísar og gerðist aðstoðarmaður hjá Jean Epstein við töku á myndunum Mauprat og La Chute de la Maison Usher. í samvinnu við málarann og sérvitringinn Sal- vador Dali gerði Bunuel sína fyrstu kvikmynd: Hundur frá Andalúsíu (Un Chien Anda- lou); surrealisk fantasía, þar sem óþyrmilega er rótað við áhorfandanum og hann vak- inn uppúr lognmollunni með hneykslanleg- um atriðum. Upphafsatriði kvikmyndarinnar ber þess glöggt vitni — nærmynd af konuauga, skorið í sundur með rakhníf. Kvikmyndin, sem var hatrömm árás á kredduspillingu síns tíma, hafði líka gífurleg áhrif; margir for- dæmdu Bunuel og kölluðu hann sadista, en aðrir útnefndu hann snilling, og það er haft fyrir satt, að dr. Sigmund Freud hafi fengið mikinn sálfræðilegan áhuga á myndinni. Mér býður í grun, að kenningar Freuds hafi haft töluverð áhrif á Bunuel, sbr. Engil dauð- ans, sem ég mun víkja að síðar. Dali, með sínar sérkennilegu hugmyndir, átti ekki eins mikil ítök í næstu mynd Bunuels, Gullöldinni (L’Age d’Or), sem hann gerði tveim árum síðar eða 1930. Gullöldin er merkasta kvikmyndin í anda surrealismans og þar kemur glögglega í ljós sú lífsskoðun Bunuels, sem átti eftir að móta síðari verk hans. í þeirri kvikmynd er m.a. fjallað ummis- heppnað samband tveggja elskenda, en hún er þó fyrst og fremst ádeila á kaþólska helgi- 10 BIRTINCUR

x

Birtingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.