Húsfreyjan - 01.10.1969, Síða 38

FRÁ LEIÐBEININGASTÖÐ HÚSMÆÐRA
Á flestum heimilum er sá siður ríkj-
andi að kveikja á kerti á hátíðastund-
um eða a. m. k. finnst okkur, að kerta-
ljós tilheyri jólahátíðinni, jafnvel þótt
við nú á dögum raflýsum víðast hvar
híbýli okkar og höfum nægilega mikla
birtu. Áður fyrr tíðkaðist að gefa öllu
fólkinu sitt kertið hverjum, og það hef-
ur verið mjög hátíðleg stund, þegar
kveikt var á öllum kertum í baðstofunni
á jólanóttina, enda gáfu kertaljósin mun
meiri birtu en lýsislamparnir og grútar-
kolurnar, sem þá voru aðalljósfærin á
bæjunum. Kertaljós veitir að vísu ekki
mikla birtu á mælikvarða okkar, sem
vön erum raflýsingu, en það veitir yl og
ánægja og skapar hátíðlegan blæ og
kaupa menn kerti í vaxandi mæli til að
skreyta með híbýli sín.
Kerti voru búin til úr tólg á heimilum
áður fyrr. Þau voru oftast steypt í stokk
sem kallað var. í íslenzkum þjóðháttum
eftir Jónas Jónasson er því lýst á eftir-
farandi hátt: „Fyrst voru nokkur rök
búin til, hæfilega löng, og sett í röð
6—8 saman á spýtu með litlu millibili.
34
Þessir íallegu tréstjakar eru mjög einfaldir að
gerð og auðvelt að smíða þá og skrúfa saman.
Svo má skreyta þá aö vild, t. d. um jól og páska
með viðeigandi skrauti.
Síðan var brætt tólgarstykki nægilega
stórt í kertin; svo var tekinn strokkur
og hálffylltur með snarpvolgu vatni og
tólginni bræddu hellt þar ofan á. Hélzt
þá tólgin bráðin, af því að vatnið var
volgt undir. Síðan voru rökin vætt í tólg-
inni og haldið beinum, á meðan þau voru
að storkna. Svo var öllum rökunum dýft
samhliða ofan í tólgina upp að spýtunni
og dregin upp aftur. Storknaði þá
brædda tólgin utan um þau. Þetta var
látið ganga, þangað til kertið var orðið
nógu digurt.“ En kerti hafa einnig verið
steypt, því að á sumum bæjum voru til
kertaform.
í kertaverksmiðjum nú á dögum eru
notaðar svipaðar aðferðir. Kertin eru
ýmist steypt í form, sem geta verið með
ýmsu móti í laginu, eða þá búin til
með því að dýfa kveiknum í brætt kerta-
vax og láta það storkna, og endurtaka
HÚSFREYJAN