Vera - 01.03.1985, Qupperneq 29

Konumar l San Psdno aö þvo þvott. (Ljósmynd Sigríður Dúnaj
þær. Kvennasamtökin hafa
enga peninga og oft virðist
skilningur á kjörum kvenna
eins og þeirra sem byggja San
Pedro vera takmarkaður. Þær
líta ekki á vandamál kvenna
sem málefni sem þarf að taka
sérstaklega á, heldur horfa á
vandann í heild á meðan staða
margra kvenna á eyjunum ein-
faldlega versnar.
— Hvað um menntun
kvenna?
Ólæsi er mikið, einkum
meöal eldri kvenna, en nú er
búið að koma á 4 ára skóla-
skyldu þannig að ólæsið ætti
að verða úr sögunni eftir
nokkra áratugi. Þaö er gott
dæmi um bilið milli þeirra sem
halda um stjórntaumana og
kvennanna, að kvennasam-
tökin gefa út blað á portú-
gölsku til að ná til kvenna á
meðan margar konur geta ekki
lesiö og fæstar kunna portú-
gölsku.
— Hvernig er daglegt líf
kvennanna t.d. þeirra sem búa í
San Pedro?
Dagurinn hefst við sólarupp-
rás, þegar karlarnir fara að
tygja sig á sjóinn. Fram eftir
morgni eru konurnar í tiltektum
og þvotti. Þær byrja á þvi að
sækja vatn í brunninn og bera
heim. Þvottinn þvo þær á
þvottabrettum og breiða hann
til þerris á grýtta jöröina, festa
hann með steinum svo hann
fjúki ekki burt. Sólarbrælan sér
um afganginn. Húsin sem þær
búa í eru flest eitt herbergi
þannig að tiltektin tekur ekki
langan tíma. Stundum búa
tvær fjölskyldur I einu slíku
húsi og þá er herberginu skipt
með laki sem er hengt þvert
yfir herbergið. Innanstokks er
fátt muna, rúmbálkar og tré-
kollar helstu húsgögnin,
stundum kommóða. í einu
horninu er venjulega eldunar-
vél, nokkurs konar prímus, og
þar er hin daglega ,,ketsjupa“
elduð. ,,Ketsjupa“ er eins kon-
ar maissúpa sem í er látið allt
sem tiltækt er (sjá uppskrift).
Undir hádegið fara konurnar
að huga að súpugerðinni,
byrja á því að þreskja maís í
tréstömpum sem er hiö mesta
púl veit ég af fenginni reynslu.
Síðan setja þær súpuna yfir og
þá er aö bíða eftir að karlarnir
komi af sjó. Þær standa á
ströndinni og skima út á hafið
eöa sþjalla hver við aöra, reyna
að drepa tímann. Börnin eru
allan daginn í kringum þær,
sum illa haldin af næringar-
leysi, önnur betur á sig komin.
Þær hafa þau á brjósti eins
lengi og þær geta, þangað til
öll mjólk er uppurin eða þang-
aö til annaö barn er á leiðinni.
Þegar bátarnir koma í land
hjálpa þær til viö að bera fisk-
inn úr bátunum I bíl ríkisfyrir-
tækisins sem kaupir allan fisk-
inn. Síðan er „ketsjupan"
borðuö og þegar því er lokið er
fátt annað eftir en að bíða
næsta dags og vona að þá gefi
á sjó og aö eitthvaö verði til í
alla svöngu munnana.
— Fyllist maður ekki von-
leysi andspœnis slíkri eymd og
fátœkt sem þú lýsir?
Nei. Ekki vonleysi, kynni mín
af þessum konum voru þau að
með aðstoð af réttu tagi væru
þeim flestir vegir færir. Þær
vantar margt, en fyrst og
fremst vantar þær vinnu og þar
getum við komiö til hjálpar. Ég
er sannfærð um aö eitthvað
það áhrifaríkasta sem hægt
væri að gera til að draga úr
barnadauðanum og fátækt-
inni, er að skapa konunum
vinnu. Kenna þeim að vinna úr
fiskinum t.d. þannig aö þær
geti treyst á sjálfar sig til að afla
sérog börnunum sínum matar.
Ef þær væru matvinnungar
myndi staöa þeirra aö öðru
leyti einnig batna og þar meö
möguleikar þeirra til betra lífs.
Ef konur leggðu af alvöru sam-
an þvert á allar breiddargráöur
væri margt hægt að gera og ég
tala nú ekki um ef að kvenna-
sjónarmið réðu þar ferðinni —
þá gæti heimurinn litið öðruvísi
út en hann gerir I dag.
K. Ástg./S.D.K.
Uppskrift
af
KETSJUPA
Ketsjupa er þjóöarréttur
Grænhöfðaeyjamanna og dag-
leg fæöa margra þar í landi. I
ketsjupa þarf maísbaunir, fejao-
baunir (brúnar belgbaunir) og
sfðan þaö grænmeti sem tiltækt
er t.d. kál, gulrófur eöa kartöflur.
Kjöt eöa fiskur út í gera súpuna
matarmeiri.
Fyrst er aö útvega sér tré-
stamp (pila) og trésleggju (pao)
til aö þreskja mafsbaunirnar. í
stampinn er sett ofurlitiö vatn
auk baunanna og strokkað vel
og kröftuglega í u.þ.b. hálftíma.
Þá eru baunirnar hristar til í tága-
körfu til að losa af þeim hýðið.
Síðan eru þær settar í sjóöandi
saltvatn og soönar i 50 mínútur.
Þá er fejao-baununum bætt út i
og áfram soöiö i tvo klukkutíma.
Því næst er grænmetiö sett út í
og aö lokum fiskurinn eöa kjötiö.
Mesta dýrindis súpa ef vel tekst
til, ekki síst ef piri piri (rauð pipar-
aldin) eru höfö út á til bragöbæt-
is.
29