Vera - 01.12.1988, Síða 7

ans höföu farið fram úr fjárhagsáætlun fengum við að vita að við
hefðum bara ákveðna fjármuni til ráðstöfunar og við yrðum að
bjarga okkur með þá. Þessi þrýstingur, sem kom ofan úr ráðuneyt-
um, var slíkur að ég man ekki eftir öðru eins í þau tuttugu ár sem
ég hef verið starfandi hér.“
Sparnaður i ríkisrekstri er eitt vinsælasta umræðuefni stjórn-
máiamanna þessa dagana og nefna þeir gjarnan heilbrigðiskerfið
sem dæmi um bólginn málaflokk sem eitthvað mætti tálga utan
af. Það kann vel að vera rétt en eins og ein Ijósmóðirorðaöi það,
þá ,,skilja þeir sem ráða peningunum afskaplega illa þá starfsemi
sem fram fer á sjúkrahúsunum.“ Þeir virðast t.d. ekki hafa áttað
sig á því að rúmlega 30% fjölgun fæðinga kallar á aukningu í
starfsmannahaldi ef ekki er beinlínis að því stefnt að skera niður
öryggiskröfur og þjónustu við fæðandi konur. En kannski loka þeir
augum og eyrum fyrir vandanum því þegar allt kemur til alls er
ekkert svo mjög erfitt eða óþægilegt fyrir stjórnkerfið og pólitíkus-
ana að spara á fæðandi konum. Aö fæðingu lokinni eru þær án
efa allra sjúklinga nægjusamastar og ánægðastar og láta sér yfir-
leitt ekki til hugar koma að kvarta undan þeirri þjónustu sem þeim
er veitt. Flestum þeirra þætti það nálgast dónaskap við það fólk
sem hefur hjálpað þeim viö að fæða nýjan einstakling í þennan
heim. Hafi barnið komist heilt á húfi i gegnum þessa þrekraun
bliknar allt annaö og verður að aukaatriði.
Nýbakaðar mæður taka því þó þröngt sé um þær og aðstoð og
umönnun af skornum skammti. Flestar láta sig lika hafa það að
vera sendar heim degi fyrr en áöur tíðkaðist, jafnvel þó þeim veitti
ekkert af hvíldinni, mjólkin sé ekki komin í lag og heima bíði
ábyrgðin á heimilisstörfunum. Þær myndu án efa þiggja betri
þjónustu ef hún stæði til boða en við núverandi aðstæður reyna
þær bara að bjarga sér sem best þær geta.
Þetta kemur heim og saman við þau orð Kristínar Tómasdóttur
yfirljósmóður að þær konur sem fætt hafa í sumar hafi verið, eins
og hún orðar það, „alveg stórkostlegar og ótrúlega sjálfbjarga.
Þær eiga þakkir skilið fyrir það hversu vel þær tóku því ástandi
sem hér ríkti.“ En einmitt vegna þess hve konur eru skilningsrikar
og sjálfbjarga er svo mikilvægt að Ijósmæðurnar, og annað starfs-
fólk kvennadeildar, standi með konum en ekki fjárveitingavaldinu.
Starfsfólkið á mun ríkari skyldum að gegna við konurnar, ekki síst
-§
v</>
c5
-5
'O
ÚT
cu
c:
c:
ti
i
Það sem vegur
þó þyngst er
að spamaðurinn
getur mjög
auðveldlega
komið niður á
þvi öryggi sem
fæðandi konum
á að vera búið
þegar þess er gætt að óeðlilegur sparnaður getur komið niður á
andlegri og líkamlegri líðan, sérstaklega ef um ótímabæra heim-
ferð er aö ræða. Reynslan frá Danmörku sýnir t.d. að þegar farið
varað senda konur mun fyrr heim en áður jókst tíðni brjóstameina
og eftirblæðinga.
Það sem vegur þó þyngst er að sparnaðurinn getur mjög auð-
veldlega komið niður á þvi öryggi sem fæðandi konum á að vera
búið á stofnun eins og Landspítalanum. Þá verður öryggið falskt
hvað sem skurðstofum og barnagjörgæslu líður.
En er það falskt í dag? Kemur álagið á kvennadeildinni niður á
örygginu? Kristín telur að svo sé ekki. „Við höfum sama eftirlit
með konum og áður og reynum að passa alltaf upp á öryggissjón-
armiðin. En ef þetta verður svona áfram þá veit maður ekki hvern-
ig það fer. Við erum ekki nema mannleg. Álag á fæðingargangi
getur komið svo snöggt að erfitt getur reynst að ná í aukafólk þó
það taki reyndar aldrei langan tima aö ná í aðstoð. Það eru alltaf
sérfræðingur og aðstoðarlæknir á vakt í húsinu sem eru auðvitað
tilbúnir til að hjálpa ef á þarf að halda en þeir eiga náttúrulega að
sinna allri kvennadeildinni og komast ekki alltaf frá.“ Jón Þorgeir
tók í sama streng og Kristín varðandi öryggið og sagði: „Auðvitað
getur það komið niður á öryggi ef ástandið fer að verða eins og
það var hér á árum áður þegar konur lágu hvar sem því var við
komið. Það hafa hins vegar ekki orðið nein slys sem rekja má til
þess álags sem hér hefur rikt, eftir því sem ég best veit. En það
verður þó að hafa í huga að það er aldrei alveg hægt að koma í
veg fyrir slys við fæðingu."
Þetta er sjálfsagt bæði satt og rétt en það er bæði hægt að búa
fæðingum aðstæður sem draga úr líkum á slysum og aðrar sem
auka líkurnar. Þær raddir heyrast að aðstæður á fæðingargangi
séu þannig í dag að það sé i raun ábyrgðarhlutur að sætta sig
lengur við þær. Á þetta hafa Ijósmæður þar m.a. bent í þeirri trú
að það sé til góðs fyrir alla aðila að gerð sé athugasemd við álagið
og þjónustuna. VERA tekur undir þetta sjónarmið. Konur eiga
heimtingu á því að fá réttar upplýsingar og stjórnendur ríkisspítal-
anna mega ekki komast undan þeirri ábyrgö sem þeir bera. Það
sem málið snýst fyrst og síðast um er að mæta þeirri fjölgun fæð-
inga sem orðið hefur á undanförnum misserum með raunhæfum
aðgerðum en ekki fagurgala. Það má ekki láta stjórnvöld komast
upp með að bera á borð fyrir konur hástemmd lýsingarorð um
stórfengleik aukinnar frjósemi á sama tíma og þau draga úr þjón-
ustu og öryggi á stærstu fæðingarstofnun landsins.
— isg
7