Vera - 01.12.1992, Side 15

Virk fæðing felur í sér
að konan tekur virkari þátt
í barnsburðinum oa fæðir barnið eins
og henni finnst eðlilegast og best.
Konur eiga að upplifa fæðinguna,
ekki bara að fara í gegnum nana.
Hún er sálræn reynsla
og hluti af kynlífi konunnar,
eðlilegt framhald af getnaði
og meðgöngu.
VIRK FÆDING
Hin síðustu ár hefur töluvert
borið á hreyfingu í Bretlandi sem
kennir sig við „virka fæðingu"
(Active Birth Movement). Virk
fæðing felur í sér að konan tekur
virkari þátt í barnsburðinum og
fæðir barnið eins og henni flnnst
eðlilegast og best. Konan á að
stíga niður af fæðingarbekknum,
ganga um og ala barn sitt
krjúpandi, sitjandi á hækjum sér
eða jafnvel standandi. Barns-
burðurinn á að ganga sinn gang
og konur eiga að endurheimta
munúð fæðingarinnar. Inngrip
eru því í lágmarki þar sem þau
skapa oft fleiri vandamál en þau
leysa. Ljósmæður forðast þvi að
klippa eða nota tangir og verkjalyf
eru helst ekki gefin enda fram-
leiðir likaminn sjálfur hormón
(endorphine) sem deyfir sárs-
auka. Áhersla er lögð á að reynsla
barnsins í móðurkviði, i sjálfri
fæðingunni og fyrst á eftir hafi
afgerandi áhrif á allt líf þess. Þess
vegna sé svo mikilvægt að finna
aftur jafnvægið milli meðfæddra
hæfileika kvenna til að ala börn,
þekkingu þeirra sem aðstoða við
fæðinguna og öryggisnets nú-
tímatækni.
ÓLÉTTAR KONUR
Á FLJÚGANDI TEPPUM
Hreyfingin var stofnuð árið 1982
af Janet Balaskas. Fjórum árum
síðar var opnuð alþjóðleg miðstöð
fyrir virka fæðingu þar sem
haldin eru námskeið, fyrirlestrar
og ráðstefnur fyrir verðandi
foreldra, kennara og ljósmæður.
Gengið er út frá því að konur
undirbúi sig best undir barns-
burð með þvi að vera í góðri
andlegri og líkamlegri þjálfun. Við
þjálfunina er notað jóga og lögð
áhersla á að konur tengist sínu
innra sjálfi því það sé leið að
eðlishvötinni.
Tvær íslenskar ljósmæður
stunda nú íjarnám við miðstöð-
ina, þær Hrefna Einarsdóttir og
Guðrún Ólöf Jónsdóttir. Hrefna
kynntist hugmyndum Balaskas
af tilviljun þegar hún rakst á
bækur eftir hana í bókabúð fyrir
nokkrum árum. í einni bókanna
var getið um námskeið fyrir fag-
fólk og þær stöllur höfðu sam-
band og hófu námið fyrir tæpum
tveimur árum. Þær hafa sótt um
alla mögulega og ómögulega
styrki en án árangurs og hafa þvi
staðið straum af öllum kostnaði
sjálfar. „Þegar við minnumst á að
við séum að læra jóga er eins og
þeir loki eyrunum. Fólk er for-
dómafullt gagnvart jóga og getur
ekki ímyndað sér að það hafi
eitthvað með fæðingar að gera.
Líklega sjá menn í anda barns-
hafandi konur fijúgandi á tepp-
um‘‘ segir Hrefna og brosir.
FÆÐING ER HLUTI
AF KYNLÍFI
Hrefna og Guðrún luku ljós-
mæðranámi árið 1981. Síðan
hafa þær unnið á Fæðingar-
heinfilinu, fæðingardeildinni og
skipulagt og haldið námskeið
fyrir verðandi foreldra. Afstaða
þeirra til fæðinga og fæðinga-
hjálpar hefur gjörbreyst á þess-
um áratug. „Þegar við útskrifuð-
umst var tæknisveiflan í há-
marki,“ segir Guðrún, „áherslan
var öll á hið óeðlilega og okkur
kennt að vera sífellt í viðbragðs-
stöðu ef eitthvað kæmi uppá.
Eftir því sem sjálfstraustið jókst
og við náðum algjörum tökum á
gjörgæsluþjónustunni þroskuð-
umst við frá þessu. 90 prósent
allra fæðinga eru eðlilegar og með
þeirri tækni sem við höfum er
hægt að sjá fyrir hvort kona er í
áhættuhóp eða ekki.“ Hrefna
bætir því við að í Ljósmæðra-
skólanum hafi lítið verið gert til
að kynna þeim aðrar hugmyndir
um fæðingar. „Það var rétt minnst
á frönsku fæðinguna en við-
kvæðið var alltaf „en svona vinn-
um við hér á Landspítalanum.“
Þetta var þagað í hel bæði hér og
annars staðar. Þeir sem boðuðu
náttúrulegar fæðingar fengu eng-
an hljómgrunn, t.d. Grantly Dick-
Read sem ég segi að sé faðir
foreldrafræðslunnar. Hann gaf út
bókina Childbirth Without Fear
(fæðing án ótta) árið 1933. Hann
er sá fyrsti sem lærir af konu,
hann fylgdist með konum og sá
hvernig þeim er eðlilegt að fara í
gegnum fæðinguna og hvað gat
dregið úr sársauka. Hann var sá
fyrsti til að undirbúa og kenna
fólki. Hann var útskúfaður af
kollegunum og þurfti að ílýja
land. En margir hafa tileinkað sér
kenningar hans og þær eru oft
eignaðar öðrum.“ Þeir sem
aðhyllast náttúrulegar fæðingar
leggja áherslu á að það megi ekki
sjúkdómsgera fæðinguna. Konur
eiga að upplifa fæðinguna, ekki
bara að fara í gegnum hana Hún
er sálræn reynsla og hluti af
kynlífi konunnar, eðlilegt fram-
hald af getnaði og meðgöngu.
Konur í fæðingu anda eins og
þegar þær eru að fá kynferðislega
fullnægingu. Öndunin sem kon-

15