Vera - 01.05.1994, Blaðsíða 48

ORISTE!
TIPLAÐ A GRISKRI MATARGERÐ OG VENJUM
Qý/uji/ýöwj r9/t<f</</<)/iir i/criftw
Nánast hver einasta gríska manneskja sem ég hef rætt við hef-
ur einhvern tíma í spjallinu minnst á matargerð. Augun ljóma,
allir drættir í andlitinu mýkjast, hendumar fara af stað og ein-
hver hreyfmg tjáir þessi ljúfu hughrif. Það má jafnvel segja að
matargerðin sé tilfmningamál þar sem þorri Grikkja er alinn
upp við endalaust pottaglamur, steikingar og niðurskurð á
grænmeti í eldhúsum bemskunnar. Það þarf varla að taka það
fram að þessi eldhússtörf em jafnan unnin af kvenlegg Qöl-
skyldunnar og engin kona talin kvenkostur nema hún sé vel
að sér í leyndardómum matseldar. Síðan gengur vitneskjan í
arf frá ömmu til móður og síðan dóttur og er vel varðveitt,
enda þekktust varla matreiðslubækur í Aþenu íyrr en snemma
á sjötta áratugnum, og þá sjaldan notaðar.
Ingibjörg Ingadóttir
Gestrisni er eitt af aðalsmerkjum Grikkja og gegnir þar
maturinn stærsta hlutverki. Allt sem viðkemur matnum er
mikilvægt, skipulagningin, innkaupin, undirbúningurinn,
eldamennskan og að sjálfsögðu að neyta matarins. Og tíminn
sem fer í þetta, Drottinn minn! Eg fletti upp ákveðnum rétti í
grískri uppskriftabók en lokaði henni snarlega þegar við mér
blasti: „Fyrsti dagur“!!
Já, það er þessi yndislega lykt í grískum eldhúsum sem
kemur svo ljúflega upp í hugann. Olífuolíuflaskan, kámug
með korktappa, alltaf við hendina, ferskt grænmetið á borð-
inu, ásamt myntu, steinselju og dilli, að ógleymdu oregano,
rauðlaukurinn og hvítlaukurinn ilmandi; ummm...
Hinn venjulegi meðal Grikki er hæstánægður með mjög
einfalda máltíð, svona endrum og eins, en hún getur saman-
staðið af eftirfarandi hráefni: Tómötum, lauk, svörtum ólífum,
nýbökuðu brauði og fetaosti, sannkallaður herramannsmatur
með litlu staupi af ouzo. Þess þjóðardrykkjar neyta menn sem
lystauka fyrir aðalmáltíð dagsins og myndi ekki hvarfla að
nokkrum Grikkja að ofnota þann vökva, enda til í flestum eld-
hússkápum þar í landi. Annars eru það borðvínin, rauðvín,
hvítvín eða „Retsina" sem setja punktinn yfir i-ið við máltíð-
líl Bf
. ;lli v JBf W&i
ina. Þær flöskur koma úr kjallaranum og gætu verið ffá ætt-
ingja af eyjunum sem lét þær fylgja með kössunum af rúsin-
unum og fistikja-hnetum sem allir verða að eiga til að gauka
að gestum. í næstu ferð sendir hann sennilega kassa af ólífu-
olíu, sægrænni og hnausþykkri að ógleymdum svörtu ólífun-
um sem hann tíndi sjálfur af ólífutrjánum sínum í lundinum
heima (Finnið þið ekki orðið lyktina?).
Grískt salat að hætti þorpsbúa
3 tómatar, skomir í báta
1 gúrka, skorin í sneiðar
slatti af fetaosti í teningum
1 rauðlaukur, skorinn í hringi
svartar ólífur
4 msk ólífuolía
1 msk edik og smá oregano
Eggaldin - sósa
4 stór eggaldin, stungin og bökuð í ofni (hýðið tekið af)
2 laukar, smátt saxaðir
2 hvítlauksrif, söxuð
120 ml ólífuolía
safi úr einni sítrónu
2 tsk majones (ef vill), salt og svartur pipar, steinselja
Allt sett í mixer og blandað - skreytt með ólífum.
Þessi sósa er upplögð með allrahanda steiktum mat, t.d. létt-
steiktu grænmeti eða baunaréttum, einnig góð ein og sér með
nýju brauði og salati. n
Höfundur bjó áram saman í Grikklandi en er nú kennari á Eið-
um.
Ljósmyndir: Bragi Þór Jósepsson/Vikan