Ritmennt - 01.01.2001, Blaðsíða 72

JÓN ÞÓRARINSSON
RITMENNT
ar], og hálfminnir mig," segir hann, „að það væri frekar einhvers
staðar úr Hörgárdal en úr Fljótum."
Aður hafði séra Bjarni ritað nokkuð um handrit þetta í þjóð-
lagasafni sínu,2 kallar það „katólskt Antiphonarium frá Hólum í
Hjaltadal" og telur það „mjög gamalt [...] skrifað ekki síðar en
1500". Hann getur þess að á blaði sem losnað hafi úr bandinu, en
er nú og hefur líklega einnig þá verið fremst í bókinni, er áletr-
un á latínu, dagsett 13. apríl 1647, sem segir bókina eign Hóla-
kirkju. Séra Bjarna sýnast lögin í bókinni „ávallt nokkuð svipuð
hvert öðru, og auðsjáanlega mjög keimlík hinum gamla gregori-
anska söng." Hann getur þess til að „einmitt á þessa bók hafi
þeir flutt messur sínar þar á staðnum [Hólastað], prestarnir og
sjálfir biskuparnir, og þar á meðal einnig hinn síðasti þeirra, Jón
bislcup Arason." Um þetta er það að segja, aulc þess sem kemur
fram hér á eftir um aldur bókarinnar, að á hana hafa aldrei verið
sungnar neinar messur, því að bókin er tíðasöngs- en eklci
messubók. Hitt er ekki ofsögum sagt að lögin séu „keimlílc þeim
gamla gregoríanslca söng", því að það sem hér er skráð er að
stofni til ómengaður Gregorssöngur.
Bjarna Þorsteinssyni er fullljóst að hér er elcki „um neina inn-
lenda, íslenska músík að ræða", en telur þó bókina mjög merki-
lega og auk þess lcunni einhver gömul íslenslc sálmalög að eiga
hingað rætur að rekja. Hann tekur því í safn sitt „sýnishorn af
tíðasöngnum á þrettánda eins og hann er í þessu handriti." Þar
tekst þó eklci betur til en svo að fyrsta lagið sem hann tilfærir er
ekki á þessum stað í handritinu, enda heyrir það til fyrsta sunnu-
degi eftir þrettánda. I handritinu hefst þessi söngur á antifónu
sem aðeins er vísað til með upphafsorðum, Tecum prin[cipium].
Hefur hún eflaust verið skrifuð litlu framar í bókinni og heyrir
enn til tíðasöngs kaþólskra manna á jólum.3 Þessu sleppir séra
Bjarni. Einnig gætir víða ónákvæmni í nótunum og er trúlegast
að þar sé um að kenna slælegum prófarkalestri þegar þjóðlaga-
safnið var prentað erlendis að höfundi fjarstöddum, því að hand-
ritið var í eigu séra Bjarna og nóturnar eru víðast hvar auðlesn-
ar.
2 Bjarni Þorsteinsson, bls. 195-206.
3 Liber usualis, bls. 412.
68