Ljósmæðrablaðið - 01.07.1993, Síða 30

einmitt kvennastörf. Karlmaður getur
hvort sem er aldrei farið jafn nærri um alla
líðan og þjáningar þeirrar konu, sem er að
ala bam, eins og kvenmaður. Kynsystur
skilja best hvor aðra; auk þess særir það
ekki velsæmistilfinningu nokkurrar konu
að láta konu handfjatla sig. Það er líka
segin saga, að konur em gæddar miklu
meiri þolinmæði en karlmenn, og hafa auk
þess mýkri hönd og liprari og til-
finninganæmari hendur en karlmenn.“(l)
Frá fornaldartímum hafa varðveist
heimildir, sem skráðar hafa verið mörg
þúsund ámm fyrir Krists burð, sem
fræðimönnum hefur tekist að ráða og
varpa ljósi á, þá þekkingu sem þá var til
staðar. Forn-Egyptar hafa lýst ytri kyn-
fæmm kvenna og einnig legi og farvegi,
farveginn kölluðu þeir „móður mann-
kyns“. Æðsta gyðja Egypta, Isis var m.a.
fæðingargyðja og verndari sængur-
kvenna (gyðja er kvenkennd æðri vera,
kvenguð). Starf ljósmæðra var því undir
guðdómlegri vernd. Það hefur fundist lýs-
ing á þríburafæðingu frá dögum Keops,
þetta var um þrjú þúsund ámm fyrir
Krists burð. Fæðingin fór fram í fæð-
ingastól og á meðan var konan í sérstöku
fæðingarherbergi. Viðstaddar vom fjórar
ljósmæður, fyrir framan konuna kraup
yfirljósmóðirin í gerfi gyðjunnar Isis, þ.e.
sú sem tekið hefur á móti börnunum.
Sagnir frá þessum tímum segja einnig; að
skóli hafi verið í Sais þar sem konum var
kennd ljósmóðurfræði, en þær kenndu
aftur læknunum kvensjúkdómafræði. Og
varðveist hefur ritgerð um sjúkdóma í
legi, eftir konu frá því á fyrstu öld eftir
Krists burð, hún hét Metródóra og bjó í
Alexandríu. (2,3,4,5)
Tveggja ljósmæðra er getið í
Biblíunni 2. bók Móse, þær hétu Sifra og
Pua. í þeirri frásögn er sagt frá dvöl
Gyðinga í Egyptalandi og viðskiptum ljós-
mæðranna við Faraó konung en hann
fór fram á það, að þegar þær sætu yfir
hebreskum konum, sem fæddu svein-
börn ættu þær að deyða þau, þannig
ætlaði konungur að koma í veg fyrir það
að Israelsmenn yrði sterkari þjóð en
Egyptar. Ljósmæðurnar svöruðu honum
því til að það gætu þær ekki, því að
hebreskar konur væru svo hraustar, að
þær væru alltaf búnar að fæða þegar þær
kæmu til þeirra. Það má segja að í ljós-
mæðrastétt hafi löngum valist konur,
sem haft hafa „ráð“ undir rifi hverju.
Talið er að Israelsmenn hafi litið upp til
ljósmæðra sinna. Starfsheitið okkar „ljós-
móðir“ kemur úr hebresku og mun hafa
komið fyrst fyrir í íslenskri bók í Guð-
brandsbiblíu árið 1584. Ljósmóðurheitið
stendur án efa í sambandi við ljósið sem
lítil mannvera sér í fyrsta sinn. (6,7)
I Ilíonskviðu Hómers segir: „Er lausn-
argyðjan sú er jósóttina gerir, hafi leitt
sveininn í ljós og hann hafi litið geisla
Helíosar" (Helíos var sólguð Grikkja).
Þarna er vitnað til þess að það hefur verið
kona sem hefur tekið á móti baminu. (7)
Hjá Forn-Grikkjum hafa ljósmæður
verið mikils metnar. Það finnst mér koma
greinilega fram í því, að Sókrates (469-
399) einn frægasti heimspekingur
Grikkja á fornaldartímanum líkir kennslu
sinni við „ljósmóðurlist" þegar hann
aðstoðaði menn við að láta hugsanir
sínar og hugmyndir „fæðast" sem leynd-
ust innra með þeim. Sókrates var sonur
Ijósmóður svo hann hefur eflaust haft
kynni af störfum þeirra. (2)
Ljósmæður í Hellas voru taldar lærð-
ar vel. En i heimildum frá þeim tíma
kemur einnig fram, að afstaða Hippo-
28
LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ