Ljósmæðrablaðið - 01.07.1993, Blaðsíða 37

ar sig innan sinnar fjölskyldu. Og svo ég
nefni eitt dæmi frá mínum námstíma,
sem ég veit að margar ljósmæður kann-
ast við. Það segir okkur býsna mikið og
samkvæmt náms-sálarfræðilegum kenn-
ingum mun hafa haft mjög afgerandi
áhrif á ímynd og stöðu ljósmæðra. Við
urðum alltaf að „standa upp“ fyrir pró-
fessornum þegar hann kom inn, sem var
jú læknir og einnig karlmaður. I raun var
þarna notuð „skilyrt námsaðferð", þetta
var „lúmskt", þetta er „sálfræði11. Hvaða
skilaboð fólust svo i þessu til verðandi
ljósmæðra. Jú þær áttu að vera hlýðnar,
undirgefnar og að læknar væru þeim
æðri. Að konur skuli hafa verið beittar
slikri kúgun hér á landi, fyrir ekki nema
u.þ.b. 20 árum síðan er alveg makalaust.
Virkt nám er mikilvæg atferlismótun ein-
staklings. Og með virkri skilyrðingu, um-
bun eða refsingu er hægt að breyta fólki,
sérstaklega börnum og ungu fólki.
Annaðhvort til þess að styrkja það og
byggja upp eða til að kúga það og brjóta
niður, fer bara eftir því hvernig að-
ferðunum er beitt. (29)
Hluti af ósjálfstæði ljósmæðra hefur
einnig orðið til, vegna þess að lengi vel
var mikill munur á menntun ljósmæðra og
lækna. Þar á ég við fræðilega þekkingu,
(ekki verklega) þannig að ljósmæðmm
hefur fundist þær ekki vera í stakk búnar
til að rökræða svo mjög hlutina. Og ekki
alltaf vel séð, ef ljósmóðir leyfir sér að
hafa „skoðun“ þó svo að: Mannrétt-
indayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna segi;
„Hver maður skal vera frjáls skoðanna
sinna, og að því að láta þær í ljós. Felur
slíkt frjálsræði í sér réttindi til þess að leita,
taka við og dreifa vitneskju og hugmynd-
um með hverjum hætti sem vera skal, og
án tillits til landamæra“. (30).
Mál þróuðust síðan þannig að
mæðravernd og fæðingar færðust svo til
eingöngu inn á stofnanir, þar sem ljós-
mæður eru i enn meiri samskiptum við
lækna en áður. Og með þetta veganesti
frá námstíma sínum, héldu þær áfram að
vera hlýðnar og undirgefnar og oft ekki
síður þjónar lækna, heldur en kvenn-
anna, sem koma inn á stofnunina í
skoðun eða til að fæða börn sín. Þannig
tel ég ósjálfstæði stéttar okkar tilkomið.
„Er afleiðing uppeldis“. Ljósmæður urðu
því miður kúguð kvennastétt.
Námstími ljósmæðra var lengdur í 2
ár með nýjum lögum 1964. Reglugerð
var sett fylgjandi þeim lögum 1982 og frá
þeim tíma hafa eingöngu hjúkrunar-
fræðingar verið teknir inn í skólann. En
fjöldi ljósmæðra hefur einnig tekið
hjúkrunarnám eftir að þær luku námi í
Ljósmæðraskólanum. Núverandi ljós-
mæðralög eru frá 1984 og þau fyrstu
sem lögvernda störf okkar. Menntun
okkar hefur mikið breytst, mikill fjöldi
ljósmæðra hefur orðið fimm og allt upp
i átta ára nám að baki, við höfum orðið
mikla og víðtæka þekkingu. En eigum
samt eftir að ná því að vera „virtar“, sem
fagaðilar á jafnréttisgrundvelli við lækna.
„Sem við eigum að vera“, með tilliti til
þess að: „Mannréttindasáttmáli Sam-
einuðu þjóðanna, staðfestir trú á grund-
vallarmannréttindi, mannvirðingu og
manngildi og jafnan rétt karla og
kvenna“. Og með tilliti til þess að:
„ Mannréttindayf irlýsing Sameinuðu
þjóðanna áréttar grundvallarregluna um
að, misrétti sé ekki leyfilegt og lýsir yfir
því að allir menn séu frjálsbomir og
jafnir, að virðingu og réttindum og að
öllum beri þar til greind réttindi og frelsi,
án nokkurrar mismununar, þ.á.m. vegna
ljósmæðrablaðið
35