Freyr - 01.07.1937, Blaðsíða 9

F R E Y R
103
breytingar urðu að koma. Hjá þeim var
,ekki unnt að stýra, þeim sem þó hefði
helzt kosið góða og gamla lagið. Og hin-
um, sem þráðu framfarir og umbætur,
er víst óhætt að kannast við það, svona
með sjálfum sér a.m.k., að ekki er allt
sem sýnist í upphafi, sumt reynist ver
og annað betur, en flest nokkuð á annan
veg en ætlað var.
Hér verður að sinni ,ekki um það rætt,
sem átt hefði að verða, eða orðið gat,
heldur það eitt, sem er, minninguna um
það sem er liðið, svo og vonirnar um
framtíðina og fyrirheit þau, sem henni
eru tengd. Þessu öllu er sú athöfn helg-
uð, er hér fer fram í dag, í minningu
um hundrað ára afmæli búnaðarsamtak-
anna í landi voru, er Búnaðarfélag ís-
lands hefir til hvatt. í því starfi, sem
hér er minnst, hafa beztu og nýtustu
menn þjóðarinnar um aldarbil tekiðmeiri
eða minni þátt, starfi, sem að því hefir
miðað jafnt og þétt, að treysta og styrkja
undirstöður þjóðfélags vors, þær sem
voru frá upphafi, eru og hljóta jafnan
að verða, meðan landið byggist, treysta
þær svo, að á þeim yrði örugglega byggt
svo veglega, með þeirri rausn og prýði,
sem orka og snilld íslenzkra manna
hrekkur framast til.
Þegar ákveðið var af Búnaðarþingi
1935, að minnast þessa 100 ára afmælis
sérstaklega, var það tekið sem höfuð-
atriði að skrifa sögu félagsskaparins og
voru til þess valdir þeir dr. Þorkell Jó-
liannesson og fyrrv. búnaðarmálastjóri
Sig. Sigurðsson. Tryggvi heitinn Þór-
hallsson, þáverandi formaður félagsins,
hafði tekið að sér umsjón með útgáfunni,
en eftir andlát hans tók dr. Páll Eggert
Ólason það starf að sér. Var tilætlunin
sú, að rit þetta yrði fullbúið á afmælinu,
svo hægt væri að útbýta því ekki síðar
en við það tækifæri. En verk þetta hefir
reynzt umfangsmeira en gert var ráð
fyrir í fyrstu, og verður ritið því ekki
tilbúið fyrr en síðar á árinu. Er þess
vænzt, að menn virði þennan drátt til
betri vegar og útvegi sér ritið, þegar það
er fullbúið og kynni sér rækilega sögu
félagsins. Er óhætt að segja, að þar er
margháttaðan fróðleik að finna.
Ég vil því gefa viðstöddum gestum og
þeim landsmönnum öðrum, sem af áhuga
fylgjast með því, er hér gerist í dag, ör-
stutt yfirlit yfir stofnun og sögu þessa fé-
lagsskapar.
Þau verða talin upptök búnaðarsam-
taka á íslandi, að 28. janúar 1837 komu
nokkrir menn saman í húsi yfirdómsins
í Reykjavík, í Austurstræti 4, þar sem
nú er verzlun Haralds Árnasonar, og
komu sér saman um það, að stofna fé-
lag til eflingar búnaði í Suðuramtinu,
sem þá var kallað. Forgangsmaður þessa
fundar og fyrsti formaður félagsins var
Þórður Sveinbjörnsson háyfirdómari, áð-
ur sýslumaður í Árnessýslu. Á fundi
þessum var kosin bráðabirgðastjórn, er
undirbúa skyldi starfsemi félagsins,
semja uppkast að lögum handa því og
boða til fundar, þar sem endanlega yrði
gengið frá stofnun þess. Sá fundur var
haldinn 5.—8. júlí 1837. Þar voru lög-
in samþykkt og félagið að fullu stofnað.
Var það í fyrstu kallað Suðuramtsins hús-
og bústjórnarfélag, en síðar Búnaðarfé-
lag Suðuramtsins. Félagið starfaði til
ársloka 1899, en hvarf þá inn í Búnaðar-
félag Islands, er stofnað var um sumar-
ið það ár.
Þegar Búnaðarfélag Suðuramtsins var
stofnað, var ekkert búnaðarfélag til á
íslandi. Um langan aldur þar á undan
hafði Konunglega danska landbúnaðar-
félagið haft nokkur afskifti um búnaðar-