Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.2004, Blaðsíða 17

II
16 ÞRIÐJUDAOUR 13.JANUAR2004
Fréttir DV
DV Fréttir
ÞRIÐJUDAOUR 13. JANÚAR 2004 17
r
Eg held al M
Veður hefur áhrifá okkur öll. Þetta vita íslendingar en þótt
náttúruhamfarir hafi ekki plagað okkur um hríð þá sjáum við engu að
síður breytingar á íslandi. Undangengnir vetur hafa verið óvenju
mildir, effrá eru skildir undanfarnir mánuðir. En úti í heimi er sagan
önnur. Nýliðið ár var eitt mesta hamfaraár sem gengið hefur yfir um
langa hríð og er talið að varlega áætlað hafi minnst 70 þúsund manns
látið lífið vegna hamfara tengdum veðurfari víðs vegar í heiminum.
„Ég held að Guð sé reiður við okkur, en ég veit ekki af
hverju," sagði Enrique De Soto, bóndi í fjallaþorpi f Brasil-
íu, eftir að flóð hafði skolað burt sex manna fjölskyldu hans
og húsnæði á einu andartaki. Þetta var þriðja flóðið sem
gekk yfir þorp þeirra á árinu 2003.
Nýiiðið ár var eitt mesta hamfaraár sem gengið hefur
yfir um langa hríð og er talið að varlega áætlað hafi minnst
70 þúsund manns látið lífið vegna hamfara af ýmsu tagi
víðs vegar í heiminum. Móðir náttúra lét til sín taka með
einhveijum hætti alls 700 sinntun og fjárhagslegt tjón
vegna þess hefur aldrei verið meira.
ísland:
Á íslandi var nýiiðið ár meðal þriggja hlýjustu ára sem
komið hafa sfðan mælingar hófust I Reykjavík mældist
meðalhiti 1.8 gráður yfir meðallagi en 1.9 gráður yfir með-
allagi á Akureyri. Á Dalatanga, Raufarhöfn og í Bolungarvfk
var meðalhiti sá hæsti sem mælst hefur. Sumarúrkoma var
í meira lagi víðs vegar á landinu.
Janúar: Þurrkar herja víöa
Einn öflugasti fellibylur sem mælst hefur, með yfir 350
km vindhraða, lagði 15 þorp á eyjunni Tikopia á Kyrrahafi f
rúst Miklar rigningar og sterkir vindar urðu sex að fjörtjóni
og lömuöu samgöngur um alla Vestur Evrópu. Fjögur
hundruð létust þegar mikið kuldakast gekk yfir Suður Asfu.
Svipaður atburður átti sér stað f Bangladesh en þar létust
260 mann8. Landbúnaðarráðuneyti Bandaríkjanna tdl-
kynnti að vegna þurrka væri komuppskera í landinu sú
minnsta f 30 ár. í Lesotho í Afriku eyðUagðist meirihluti allr-
ar uppskem bænda þegar hitasdgið fór niðurfyrir frost-
mark í nokkra daga. Um 20 létust í Brasilfu þegar aurflóð
féll á lítið þorp nálægt Río. Þúsundir manna flýðu heimili
sín þegar flóð sökkti stórum hluta Malavf í Afríku. Vísinda-
menn f Ástralfu tengdu verstu þurrka í manna minnum
beinlfnis til breyttra veðursldlyröa með vísindalegum að-
ferðum. Tvö böm létust f slæmum fellibyl sem gekkyfir Fiji.
Þrettán hundmð létust úr kulda f óvenjulegu kuldakasti í
Suöur Asfu. Verstu skógareldar sem geisað hafa f Ástralfu
eyðilögðu 400 heimili. Eitt langvinnasta kuldakast sem
mælst hefur f Boston f Bandaríkjunum átd sér stað. í Kar-
ólínu snjóaði í fyrsta sinn í 13 ár.
Febrúar: Afríka verst úti
Tvö hundmð létust, 1700 slösuðust og þúsundir heimila
í Kongó eyðilögðust þegar mikill stormur gekk yfir landið.
Meðafiiiti í Alaska var um og yfir frostmark og vart varð við
mikla ísbráðnxm. Snjómet féll í Boston.
Mars: Hiti í Alaska en kuldi í ísrael
Haglél drápu 15 manns í Texas og Arkansas. Talsvert
snjóaði fyrir botni Miðjarðarhafe. í Zimbabwe fór að bera á
hungursneyð vegna þurrka. Ferðamálayfirvöld í Alaska og
Colorado fengu auldn Qáiframlög þar sem hláka annars
vegar og þurrkar hins vegar höfðu gríðarleg áhrif á straum
ferðamanna. Fjórum sinnum meiri snjór féll f Boston en
árið áður. Hungursneyð sem orsakaðist af þurrkum varð
staðreynd f Eritreu. Stór svæði í Amazon regnskóginum
urðu skógareldum að bráð. Versti snjóstormur í heila öld
hélt Denver á kafi í snjó í fimm daga. Sex létust þegar felli-
bylir gengu yfir Georgfu. Aurflóð urðu 260 manns að ald-
urtila í Kolumbfu og Bólivíu.
Apríi: Lffið viö Mississippi ána
Smábærinn Jackson við Mississippi fór því sem næst á
kaf f miklum rigningum, þeim mestu sem mælst hafa þar
um árabil. Meiriháttar eignatjón varð í Texas þegar stór
haglél hiundu af himni ofan. Fimm létust og hundmð
þurftu að flýja heimili sín í Pakistan vegna versta flóðs í
landinu í 50 ár. í Kenía urðu árásir villtra dýra algengari þar
sem vatnsból höfðu algerlega þomað upp. Þrumur og eld-
ingar fylgdu versta stormi sem gengið hefur yfir norðaustur
Indland og varð 36 að bana.
Maí: Aldrei fleiri fellibylir
Mikið flóð varð 16 að aldurtila í Argentínu eftir sjö daga
stanslausar rigningar. Eftir margra vikna þurrka flæddi
skyndilega yfir afskekktan hluta Kenía með þeim afleiðing-
um að 30 létust og 10 þúsirnd urðu heimilislausar. Sama
flóð eyðilagði stíflu með þeim afleiðingum að vatnsskortur
ógnaði íbúum Nairóbí. Yfir 80 fellibylir gengu yfir miðhluta
Bandaríkjanna á einni helgi. Veðurstofa Bandaríkjanna
skráði alls 412 fellibyli fyrsm tíu daga maímánaðar sem var
mun meira en nokkru sinni síðan mælingar hófust Hita-
beltisstoimur varðl9 að bana og aðrir 400 særðust í Bangla-
desh. í Króatfu eyðilagðist mestöll uppskera f landinu
vegna verstu þurrka í manna minnum. Hitabylgja gekk yfir
í Mexíkó og náði meðalhitastig á nokkrum stöðum 44 gráð-
nm
Júní: Hitabylgjur valda usla
Tæplega 300 manns létust í versm flóðum sem orðið
hafa á Sri Lanka. Dauðatalan vegna áframhaldandi flóða f
Kenía og Eþíópfu hækkaði f 160 manns. Hitabylgja f Ind-
landi varð 430 að bana. Til viðbótar létust 30 vegna sömu
hitabylgju f Paldstan. Þriggja daga stormur sem gekk yfir
Filippseyjar varð 15 manns að aldurtila. Fleiri en 20 fellibyl-
ir gengu yfir Illinois rfkið á nokkrum klukkustundum.
Strfðsástand varð á landamærum Bandarfkjanna og
Mexíkó þar sem lítið var eftir f vatnsbólum sem þjóðimar
nota sameiginlega. Hátt f 1500 manns létust vegna hita f
Indlandi og Pakistan. Grfðarlegt eignatjón varð f Mexfkó
vegna aurbleytu og flóða. í Taijkistan rigndi meira en
nokkra sinni áður. Monsún rigningar f norðaustur Indlandi
stökkm 400 manns á flótta. Meira rigndi í New York en
nokkra sinni sfðan mælingar hófust. Flóð f Kfna urðu 14 að
fjörtjóni og óttast var um 19 aöra. Aurskriður f Bangladesh
drápu 60 manns og skildu 150 þúsund eftir heimilislaus.
Júlí: Óvenju mikið um skordýr
í fimm daga í röð reið stormur yfir Ohio og Indiana í
Bandaríkjunum. Hitabylgja lagðist yfir Evrópu og olli
skemmdum á uppskera vfða. Moskftófaraldur f Kambódíu
vegna monsún rigninganna og mikil hætta á faraldri. Skrið-
ux urðu 11 að bana í Japan. Stærsti fellibylur sem gengið
hefur yfir Filippseyjar olli miklu tjóni. Rafrnagnslaust varð á
stórum hlud austurstrandar Bandarfkjanna eftír að þrumu-
veður gekk þar yfir. FeUibylurinn Imbudo olli usla í suður
Kína. Ekkert lát varð á hitunum í Evrópu og allt skóglendi í
mikilli hætm vegna þurrka. Fjórir létust í skógareldum í
Frakklandi. Hundrað flýðu heimili sín í Kentucky vegna
flóða. Hxmdrað manns létust í miklu úrhelli sem gekk yfir
Pakistan. í Kanada mðu versm skógareldar þar í áratugi.
Agúst: Evrópa stiknar
Rigningar halda áfram á Indlandi, Pakistan, Nepal og
Afganistan. Hundrað látast og stór hlutí uppskera í löndun-
um er ónýtur. Neyðarástand ríkir í Portúgal þar sem 70
skógareldar geisa víða um landið. Tala látinna vegna hit-
anna f Evrópu komin f 37. Næstum allur stofri ála f ánni Rín
í Þýskalandi deyr út vegna hitastígs árinnar. Ellefu lémst í
stormi sem gekk yfir Japan. Sameinuðu þjóðimar óttast
malaríufaraldur vegna langs þurrkaástands í Eþíópfu.
September:
Heitasti septem-
ber á heimsvísu
Hitamet falla víða í Evrópu.
Heildartala látinna í Evrópu nálg-
ast 3000. Verstu þurrkar f Króatíu
þurrka upp nær allar ár í landinu. Frakkar
tilkynna að tala látinna vegna hitabyigj-
unnar sé mim hærri en ætlað var. Ným töl-
ur benda til að 20 þúsund hafi látísL Yfir 30
þúsund manns í Kanada flýja heimili sín
vegna verstu skógarelda í landinu. Hitamet
sett í Nebraska þar sem hitinn fer í 39 stíg tíu
daga í röð. í norðvesturhluta Kína verða flóð til
þess að flylja verður 25 þúsund manns burt.
Uppskera í Ástralíu minnkar um 80% vegna
þurrka. Stærsta stöðuvatn í Mið-Evrópu,
Balaton vam í Ungveijalandi, er að þoma
upp fjórða árið í röð.
Stærstí fellibylur í 15 ár tekur land í Suð-
ur-Kína með þeim afieiðingum að 86 farast,
hundrað slasast og eignatjón er hið mesta
sem Kínveijar hafa orðið fyrir um langa
hríð. Eyjar nálægt Beimúda urðu illa útí í
stærsta fellibyl sem þar hefiir orðið í 50
ár. Fómarlömbum skógareldanna
Kanada fjölgar og hafa 4500 flölskyld
ur orðið að flýja heim
fleiri, eða 500 þúsund manns,
þurftu að flýja sfn heimili f Kfna
vegna flóða sem stóðu f þijár vikur
samfleytLTæpIega 200 verðmætar
fomminjar í hinni ævafomu borg
Timbuktú í Mali skemmdust f miklu
óveðri. Stanslaus flóð á Indlandi urðu
200 aö bana og flytja þurftí 200 þúsund í
viðbót frá hættusvæðum Ein og hálf milljón
manns var án rafmagns þegar fellibylur gekk yfir
Suður-Kóreu. Staðfestar tölur frá Frakklandi um Qölda
látinna vegna hitanna í Iandinu nálgast 15 þúsund. Alls
er áætíað að 35 þúsund manns hafi látíst um álfima alla.
Gulá í Kína flæðir yfir bakka sfna og gerði næstum millj-
ón manns strandaglópa. Bandarísk veðurstöð lýsir yfir að
september sé sá heitasti á heimsvísu sem mælst hefur.
Október: Rignir nema þar sem þörf er á
Alvarlegir faraldar koma upp á Indlandi vegna linnu-
lausra rigninga.Tugir farast í aurskriðum í Alsír. Tæplega 40
láta lífið í Víemam vegna flóða. Þurr gróður og hitabyigja
skapar kjöraðstæður fyrir eina mestu skógarelda sem kom-
ið hafa upp í Kalifomíu. Versta flóð sem orðið hefur í
Tælandi hrekur 200 þúsund manns frá heimilum sínum. Á
sama tíma látast 70 vegna aurskriða í Indónesíu.
Nóvember: Ár skógareldanna
Slökkvilið nær tökum á skógareldum í Kalifomfu eftfr að
3500 heimili urðu eldunum að bráð. Áframhaldandi úrhelli
í Víemam dregur tíu manns til dauða og eyðileggur fjölda
heimila. Þrfr látast f flóðum f Frakklandi. Yfir 4000 manns
flýja til fjalla vegna flóða í Venesúela.
Desember: Meiri snjór en áður
Fyrstí fellibylur sem vitað er að hafi komið af hafi í des-
ember veldur gríðarlegu tjóni í Dómínikanska lýðveldinu.
Snjóstormur lamaði aflt atvinnulíf í Boston og nágrenni.
Óttast er að allt að 300 manns hafi farist í aurskriðum á Fil-
ippseyjum.
ráða for
1 Afríka El Azizia, Líbíu 58 stig
f N.Ameríka Death Valley, BNA 57 stig
1 Asía TiratTsvi, ísrael 54 stig
I Ástralía Cloncurry 53 stig
Evrópa Sevilla, Spánn 50 stig
S.Ameríka Rivadavia, Argentína 49 stig
Eyjaálfa Tuguegarao, Filippseyjar 42 stig
Suðurskautið Vanda station 15 stig
MINNSTI HITI SEM MÆLST HEFUR
Suðurskautið Vostok -89 stig
Asía Oimekon, Rússlandi -68 stig
N.Ameríka Snag, Alaska -63 stig
Evrópa Ustschugor, Rússlandi -55 stig
S.Ameríka Sarmiento, Argentína -33 stig
Afríka Ifrane, Marokkó -24 stig
Ástralfa Charlotte Pass -23 stig
„Veðurspám svipar að ----------------------
mörgu leyti til knatt- .
spymuliðs,“ segir Trausti í,
Jónsson, veðurfræðingur ||
hjá Veðmstofu íslands. „Ef |
liðinu gengur vel þá eru |
ákveðnar líkur á að næsta |
ár verði svipað eða betra.
Einstaka sinnum koma
sérstök ár og þá gengur
ekkert og liðið fellm niðm
um deild.“ ,
Trausti tekur ekki endi- j í ' Hflj
lega undir þau sjónarmið —_—8—_
að síðasta ár hafi verið Trausti Jónsson
mikið hamfaraár. „Það er Breytingar á veðri eru
vissulega mikið um ýmsar ^e9fl oú en áður.
náttúruhamfarir en hver
veit nema þetta sé eðlilegur ijöldi á ári hverju. Það
voru ekki jafn margir fréttamenn til árið 1930 og
færri leiðir til að koma fréttum á framfæri.“
Varðandi nýtt ár vill Trausti ekki spá miklu.
Hann segir ómögulegt að ráða í það hvort hita-
bylgja, eins og sú sem lagðist eins og teppi yfir Evr-
ópu í sumar, sé líkleg á ný en margir erlendir spá-
menn halda því fram að slíkt ástand verði orðið
eðlilegt eftir 40 - 50 ár.
„Það má segja að allar breytingar á veðri eru lík-
legri í dag en þær voru áðm. Lfkrn eru á að slíkar
bylgjur komi fram á nokkurra ára fresti en sem fyrr
er næsta ómögulegt að segja til um það. Tilviljanir
ráða för.“