Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.2004, Blaðsíða 3

DV Fyrst og fremst
ÞRIÐJUDAGUR 2. MARS 2004 3
Verkföll í einkageiranum?
Það er alþekkt að reglulega fara
opinberir starfsmenn í verkföll og
stórir hópar fólks eiga í deilum við at-
vinnuveitanda sinn, ríkisvaldið. Það
sem vekur ekki eins mikla athygli er
að verkföU eða hótanir um slíkt á
einkamarkaði eru ákaflega fágæt og
jafnvel ekki dæmi til um slíkt á ýms-
um sviðum atvinnuh'fsins. Hver man
síðast þegar ljósmyndarar fóm í verk-
fail eða þegar tölvunarffæðingar
lögðu allir niður störf á sama tíma?
Hvenær lokuðu alíar matvöruversl-
anir á sama tíma? Hvenær vom
sjoppur síðast lokaðar aliar á sama
tíma? Getur hugsast að heildstæðir
kjarasamningar séu ekki vænlegir til
árangurs og allir séu betur settur með
frjálsum samningum?
Frjálsir samningar
Það er eðlilegt að starfsmenn geri
einstaklingsbundna samninga um
kjör sín, vinnutíma og annað er starf-
inu tengist. Slíkir samningar em góð-
ir fyrir starfsmenn og vinnuveitendur
og veita báðum öryggi. Hver og einn
semur um þau kjör sem hann telur
ábatasöm á hverjum tíma. Samning-
ar em því eins ólfkir milli fólks og það
er margt. Á einkamarkaði þar sem
hver og einn semur frjáls um kjör sín
em færri vandamál vegna óánægju
þar sem hver og einn semur á eigin
forsendum. Þar sem einn sækist eftir
meiri vinnutíma getur annað viljað
aukinn ftítíma og einn óskar hlunn-
inda sem annar telur sig ekki þurfa.
Allur gangur er því á fyrirkomulagi og
forsendum siflö-a samninga. Reyni
vinnuveitendur að greiða laun sem
ekki duga til ffamfærslu fá þeir enga í
starfið. Lögmál framboðs og eftir-
spumar hvetur því aðila markaðarins
til að hækka laun til samræmis við
þarfir starfsfólks. Vmnuveitendur og
starfsmenn ná samkomulagi í því
jafnvægi þar sem báðir telja sig hagn-
ast á viðskiptunum.
Heildstæðir samningar
Þar sem heildstæðir samningar
koma til er samið um ákveðin kjör fyr-
ir stóran hóp fólks. Ekkert tillit er tek-
ið til sérþarfa hvers og eins við gerð
slíkra samninga og einstaklingurinn
skiptir litlu en heildin öllu. Ekki er
greint á um aukna framleiðni sam-
Irliða auknum tekjum. Komi aukin
ifamleiðni ekki til mun launahækkun
við kjarasamninga aðeins leiða til
hærra verðlags. Á tímum þess er lög-
Kjallari
Friðbjörn Orri
Ketilsson
vill endurskoða
samningamál.
bundin skylduaðild var að verkalýðs-
félögum höfðu einstaklingar enga
möguleika á sérsamningum. Enn í
dag er slíkt fyrirkomulag ríkjandi í
heilbrigðis- og menntageira hér á
landi. Samningar um kaup og kjör
starfsfólks í heimahjúkrun hafa verið í
uppnámi, læknar leita til annarra
landa þár sem þeir geta frjálsir rekið
fyrirtæki, kennarar leggja niður störf
með nokkurra ára millibili vegna
heildstæðra samninga, og erlendis
leggjast samgöngur reglulega niður
vegna verkfalla.
Vandinn ekki á einkamarkaði
Það er áberandi að þau svið at-
vinnulífsins sem hvað ffjálsust em og
laus við ríkisafskipti em þau svið sem
hvað sjaldnast em í brennidepli
vegna átaka launafólks. Enginn man
eftir hatrömmum átökum milli starfs-
manna tölvufyrirtækja og eigenda
þeirra. Enginn man heldur eftir átök-
um milli starfsmanna bflaumboða og
eigenda þeirra. Ástæðan er að ánáegja
er mest þar sem ffelsi er í samning-
um. Laun em almennt hærri þar sem
hver og einn getur aukið laun sín og
hag með auknu vinnuffamlagi eða
hagræðingu. Viðskiptavinir einka-
fyrirtækja gera kröfu um gæði og gott
verð og slfldr hvatar skila góðum af-
köstum og gæðum ffá fyrirtækjunum
því neytendur geta snúið sér annað sé
þörfum þeirra ekki svarað. Starfs-
menn hafa því hvata til að auka þjón-
ustu sem og gæði, sem eykur viðskipti
og hækkar þar með laun þeirra. Hjá
ríkisfyrirtækjum eða á sviðum heild-
stæðra kjarasamninga em hvatar ekki
til staðar í sama mæli. Gefnir launa-
taxtar og ákvæði um vinnutíma,
vinnuframlag, o.s.ffv. em allsráðandi
og stighækkandi laun fara eftir starfs-
aldri ffemur en gæðum og eiginleik-
um starfsmanna. Viðskiptavinir ríkis-
fyrirtækja em ekki neytendur í sama
skilningi því þeir geta ekki snúið sér
annað og oft glæpur að gera slíkt, lfkt
og í tilviki ÁTVR.
Frelsið er lausnin
Það er ekki að ástæðulausu að þeir
sem hvað hæst laun hafa hér á landi
sem annars staðar starfa á einka-
markaði. Þar sem hver og einn er
metinn að verðleikum og hæfileikum
er mests árangurs að vænta fyrir laun-
þega, neytendur og fyrirtækjarekend-
ur. Verkföll koma öllum illa, neytend-
ur verða af þjónustu sem oft er lífs-
nauðsynleg, launþegar verða af tekj-
um, sóun verðmæta á sér stað og oft
skaði unninn sem ekki verður bættur.
Einkafyrirtæki loka ekki í mótmæla-
skyni því þá verða þau af tekjum.
Starfsmenn hóta ekki yfirmönnum
sínum verkfalli til að fá hærri laun,
þeir einfaldlega segja upp og fara
annað þar sem þeir njóta hærri tekna
eða ffíðinda. Gangverk hins ffjálsa
markaðar jaftiar því út óánægju og
mismunandi mat fólks á gæðum
þannig að allir eru næst því að vera
sáttir. Fjölbreytileiki einkamarkaðar
og valfrelsi tryggir öllum sem besta
nálgun á að finna það form sem hent-
ar viðkomandi best.
Árlega mæla ýmsir aðilar ánægju
starfsmanna í fýrirtækjum. Það er
ekki að ástæðulausu að ár hvert vinn-
ur einkafyrirtæki slflcar mælingar.
Frjálsir einstaklingar með laun og
hlunnindi í takt við þarfir sínar virðist
því vera ánægðari en opinberir starfs-
menn sem þurfa að sætta sig við
heildstæða kjarasamninga þar sem
eitt gengur yfir alla.
Verkföll og heildstæðir kjarasamn-
ingar eru einkenni fortíðar. Samn-
ingaffelsi, auknar tekjur, bætt öryggi
og hagur allra er framtíðin.
£ AircraftEi
Spurning dagsins
Hvernig líst þér á nýju sérsveitina?
Dómsmálaráðherra í
tindátaleik
„Er dómsmátaráðherra ekki í einhverjum
tindátaleik eins og alltaf? Ég held að við
þurfum ekki svona sérsveit; mér hefur sýnst
að víkingasveitin sinni starfi sínu ágætlega.
Kannski er Björn að undirbúa sig fyrir for-
mannsslaginn með því að setja á laggirnar
þessa stormsveit og tekur síðan Valhöll
með áhlauþi."
Andri Ólafsson,
starfsmaður hjá Hinu Húsinu
„Þetta er bara
dverglið Björns
Bjarnasonar.
Hvað ætla 50
manns að gera
efeinhver
ófriður brýst
út? Ég skil ekki
afhverju Björn
sér ekki frekar
sóma sinn I að
útfæra hugmyndir mínar að alþjóðlegu
friðargæsluliði I Keflavík. Efþessir 50
kaþþar eiga að vera einhvers konar
heimavarnarlið gegn hernaðarátökum
hefur Björn slegið vindhögg.
Ástþór Magnússon
forsetaframbjóðandi
„Hann á bara
að vera I sinni
sérsveit - þá er
hann alsæll.
Ætli gamla
slagorðið Björn
í herinn og
herinn burt
eigi ekki ennþá ágætlega við I dag.“
Birna Þórðardóttir
blaðamaður
„Held að það
sé paranojan
að bresta á
hérna á frónni.
SlæmtAmer-
íkusmit."
Rúnar Júlíusson
tónlistarmaður
„I fyrsta sinn á
40 árum sem
mér tekst að
sofa rólegur á
nóttunni"
Ævar Örn
Jósepsson
glæpasagnahöfundur
Bjöm Bjarnason tilkynnti í gærmorgun um stofnun nýrrar sérsveitar.
Mínus Hafnað afSamfés.
Mínusmálið
Tryggvi Ólafsson skrifar:
Ég á persónulega bágt með að
skilja þá kröfu Samfés að Mínusar-
piltar hafi átt að skrifa undir yfirlýs-
ingu þess efnis að þeir hefðu aldrei,
hvorki fyrr né síðar skilst manni,
neytt ólöglegra vímuefna ef þeir
Lesendur
vildu koma fram á tónleikum fyrir
unglingana í Samfés. Þetta er frekar
einkennileg krafa þar sem maður
hefur nú heyrt viðtöl við til að
mynda stjórnmálamenn þar sem
þeir játa á sig að hafa einhvern tíma
reykt hass. En hass er ólöglegt fíkni-
efni og samkvæmt könnunum sem
maður les um í blöðunum hefur
stór hluti þjóðarinnar einhvern
tíma prófað eitthvað af þessum
fíkniefnum. Svo það er mjög erfitt
að gera svona strangar kröfur til
listamanna. Þeir eru bara venjulegt
fólk og ég veit ekki betur en það sé
talið að um þriðjungur þjóðarinnar
endi einhvern tíma í meðferð vegna
vímuefnaneyslu, hvort sem þáð sé
brennivín eða dóp. Við verðum að
doka við og hægja á þessu ofstopa-
fólki sem gerir kröfur sem einfald-
lega eru óraunhæfar því nú má
Bubbi Morthens ekki einu sinni
spila og syngja fyrir unglinga!
Burt með bjórinn!
Sigríður Á. Björgvinsdóttir
hringdi:
Mér finnst til skammar að fjöl-
miðlar séu að minnast þess eins og
einhvers sigurdags í íslenskri menn-
ingu að nú séu 15 ár liðin frá því að
bjórinn var leyfður á Islandi. Það vita
það að allir að bjórinn hefur haft í för
með sér viðurstyggð eyðileggingar-
innar fyrir fjölda heimila á landinu,
þar sem matarpeningarnir eru núna
lagðir í bjór og aftur bjór. Þá hefur
bjórinn haft þær afleiðingar að fjöldi
unglinga sem ekki hefði byrjað að
drekka í æsku er nú ofurölvi úti um
allt varla kominn af bamsaldri. Mér
finnst að allar verstu hrakspámar sem
við bindindismenn höfðum uppi
þegar bjórinn var leyfður hafi því
miður ræst. Það er skammarlegt fýrir
íslenskt samfélag að þetta eitur sé
leyft í landinu og meira að segja selt í
verslunum ríkisins. Ég vil beina því til
Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur
menntamálaráðherra að hún beiti sér
fyrir því að bjórinn verði bannaður
aftur. Hún á ung böm og ætti því að
renna blóðið til skyldunnar að koma í
veg fyrir að þessi viðbjóður verði fljót-
andi um adlt þegar börnin hennar
komast á unglingsaldur.
DV tekur við lesendabréfum og
ábendingum á tölvupóstfanginu
lesendur@dv.is. DV áskilur sér rétt til að
stytta allt það efni sem berst til blaðsins
og birta það í stafrænu formi og (
gagnabönkum án endurgjalds.
FERMINGATILBOÐ
Fermingatilboð á einstaklingsrúmum.
Verð fra kr. 29.900,- (90x200)
Fáanlegt í ýmsum stærðum
Verð án fylgihluta
Fáanlegt með besta 5 svæða
aunutid sem völ erá.
yggtidýnuna.
80X200 Verðfrá
90x200 Verðfrá
100x200 Verðlrá
120 x 200 Verð frá
• Pífur
• Rúmceppi
• Heilsukoddar
• Náttborð
• Speglar
• Skatthol
• Kommóður
• Kistlar
• og
íslenskar
gæðadýnur á
heildsöluverði
Fri heimscnding á nimum
á stór-ReyHjavfkursvæflinu
TILBOÐSVERÐ.
kr.67.9Q0,-
kr.79.700,-
kr.83.600,-
kr.116.000,-
: : :
—

Verslunin RúmGott Smiðjuvegi 2 -Kópavogi
Opió virka daga fri kl. 10 tii I8 • Opið á faugardögum fra kl. 11 cjI
Sími 544 2121