Akranes - 01.04.1952, Blaðsíða 22

Ólafur B. Björnsson:
Þœttir úr sögu Akraness, V. 37.
HVERSU AKRANES BYGGÐIST
4. kafli. — 1870—1900. — Byggingar batna.
81. Ráðagerði.
Á árunum 1878—83 er í Nýjabæ járn-
smiður að nafni Vigfús Þorsteinsson, mun
hann hafa verið frá Nýlendu á Seltjam-
arnesi. Hann byggði lítið timburhús, þar
sem nú er Ráðagerði, og notaði það fyrir
smiðju. Kona Vigfúsar Þorsteinssonar var
Guðriður Guðmundsdóttir, f. á Efra-Skarði
í Leirársveit 4. ágúst 1855. Hún var al-
systir Guðmundar í Deild, en hálfsystir
Kristínar í Geirmundarbæ og Ingibjarg-
ar í Sveinatungu.
Vigfús lærði járnsmíði hjá Jónasi Helga-
syni tónskáldi og organista við dómkirkj-
una í Reykjavík. Þau hjón fluttu sig bú-
ferlum til Ameríku, liklega 1883, til
Þingvallabyggðar, og munu vera með þeim
fyrstu, sem þar nema land. Er talið, að
þau Vigfús og Guðríður hafi beinlínis ver-
ið hjálparhella frumbyggjanna ísl. er á
eftir þeim komu, og annarra, er liðsinnis
þurftu með. Þannig segir frá því, er Bjöm
Jónsson, tengdasonur Stefáns í Kalmans-
tungu kom vestur og yfirgaf góða vinnu.
til þess að koma sjúkum félaga sínum til
læknis. Voru þeir gestir hjá Vigfúsi og
konu hans. En þá var hjá þeim heil fjöl-
skylda, er þau höfðu skotið skjólshúsi yfir
um lengri tíma, þótt húsakynni væm lítil.
Er til þess tekið hve góð þau hafi verið
og greiðvikin.
Vigfús mun hafa komið til Akraness
1876 og stundað jöfnum höndum járn-
smíðar og sjómennsku, þar til er hann
flutti vestur 1883. Foreldrar Guðríðar voru
Guðmundur Þorbergsson, Ólafssonar
Snóksdalín, ættfræðings, og Guðrún Guð-
mundsdóttir bónda á Gljúfurá í Borgar-
hreppi. Þessi eru börn þeirra Vigfúsar og
Guðríðar:
1. Guðmundur Ólafur Snóksdalín, skóla-
kennari í Winnipeg. Kona hans, Krist-
ín Pétursdóttir, frá Langárfossi, Péturs-
sonar, járnsmiðs frá Smiðjuhóli, Þórð-
arsonar í Skildinganesi.
2. Þorsteinn, verzlunarmaður í Winni-
peg-
3. Guðný, gift enskum manni.
4. Margrét,. einnig gift enskum manni.
Árið 1894 munu þau hafa flutt sig úr
Þingvallabyggð.
Líklega er það 1883, sem Hallgrímur
Bachmann kaupir þessa smiðju, stækkar
húsið um helming, gerir það upp til ibúð-
ar og kallar Ráðagerði. Er sagt, að Sigriði
konu hans þætti þetta tilvalið nafn, því
að allt væri þetta, og yrði aldrei annað
en ráðagerð. Ekki munu þau hafa flutt
að Ráðagerði fyrr en 1884.
Hallgrímur í Ráðagerði var sonur Bene-
dikts Bachmanns, bónda í Melkoti í Leir-
ársveit, Jónssonar, prests í Klausturhól-
um, Hallgrímssonar læknis Baohmanns, og
konu hans Málfríðar Pétursdóttur, bónda
á Hvítanesi Jónssonar. Hallgrímur var
fæddur í Melkoti, hann mun hafa búið
eitthvað í Leirár- og Melahreppi, bæði á
Narfastöðum og Geldingaá, og ef til vill
víðar. Hann var smiður á tré, en eigi veit
ég hvort hann hefur verið lærður smiður.
Hallgrímur var kvæntur Sigríði, dóttur sr.
Geirs Bachmanns prests í Miklholti og
síðar hér á Akranesi. Þau voru bræðra-
böm. Hallgrímur og Sigríður voru ekki
lengi hér á Akranesi, þvi að þau fluttu
'frá Ráðagerði til Patreksfjarðar 1888. Þar
voru þau þó ekki lengi, heldur hafa flutt
hér á nágrennið aftur. Er sagt, að Hall-
grímur hafi ekki unað sér fyrir vestan.
Eftir að Hallgrímur dó, var Sigríður kona
hans lengst af í Vogatungu hjá þeim
heiðurshjónum, Böðvari Sigurðssyni og
Höllu Árnadóttur.
Sigríður Baohmann var yndisleg kona
og ákaflega fíngerð. Það bagaði hana mik-
ið, að hún var um tugi ára svo að segja
heyrnarlaus. Sigríður var nákunnug á
Litlateig og kom þangað oft til veru í
nokkra daga eða vikur. Þótti mér vænt
um Sigríði og mikið til um yndisþokka
hennar og manngæzku.
Sigríður átti jörðina Skipanes í Mela-
sveit, og mun hafa selt hana á sinum tíma
fyrir 800 krónur. Það þætti ekki mikið
verð nú, enda er þar öðru vísi umhorfs
en þá var.
Þessi munu hafa verið systkini Hall-
gríms í Ráðagerði:
1. Sigurður, kaupmaður og útgerðarmað-
ur á Patreksfirði. Hann var líka fæddur í
Melkoti, 8. marz 1842. Skömmu eftir
fermingu, Mklega 1857—8, ræðst hann til
verzlunarstarfa hjá Riis kaupmanni á ísa-
firði.
Til Vatneyrar í Patreksfirði flytst Sig-
urður 17. marz 1869, þá sem eigandi Vatn-
eyrarverzlunar í félagi við danskan mann,
að nafni Thostrup. Ekki mun félagsskap-
ur þeirra hafa staðið lengi, því að 15.
ágúst 1871 er Sigurður orðinn einkaeig-
andi verzlunarinnar, en Thostrup félagi
hans farinn að verzla á Seyðisfirði.
Sigurður Bachmann mun hafa verið vel
gefinn og allvel menntaður. Kunni nokk-
uð í tungumálum, t. d. frönsku svo vel,
að hann kenndi hana. Sigurður var eitt-
hvað við verzlunarnám i Danmörku, og
lærði þá að spila á fiðlu, það ágæta hljóð-
færi. Sigurður Bachmann hafði þarna stóra
verzlun, hann var vel liðinn, enda ágætis
drengur og höfðinglundaður. Vöxtur og
viðgangur verzlunar Sigurðar töldu ýms-
ir að meiri hefði orðið, ef hann hefði ekki
verið eins vínhneigður sem hann var.
Samt var hann vel metinn og hinn merk-
asti maður. ■
Fleira mun þó þar hafa áorkað en vín-
hneigð Sigurðar, þar til mætti nefna þetta:
Það var einhverntíma á árunum 1890—
95 að íveru- og verzlunarhús hans á Pat-
reksfirði brann til kaldra kola. Er mér
sagt að þangað hafi þá verið nýlega komn-
ar miklar vörubirgðir, eða vetrarforði
verzlunarinnar. Má nærri geta hvert áfall
slíkt hefur verið, enda varð Sigurður vist
nauðbeygður að fara að hugsa til sölu á
eignum sínum eftir þetta mikla áfall.
Sigurður Bachmann var tvikvæntur.
Fyrri kona hans var Maria Guðbjörg Ei-
58
AKRANES