Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.2004, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 21. MAl2004
Fréttir DV
Hundrað milljónir í vonla
málverkafölsunarmál
Málverkafölsunarmálið, eitt dýrasta mál íslenskrar réttarfars-
sögu, var byggt á sandi. Dómur Hæstaréttar áfall og áfellis-
dómur fyrir Jón H. Snorrason saksóknara, Arnar Jensson
lögreglumann og kærandann, Ólaf Inga Jónsson í Morkin-
skinnu. Verjendurnir Sigríður Rut og Karl Georg hrósa sigri
og segja tómt mál að tala um að tæknileg mistök hafi ráðið
úrslitum - allur málatilbúnaðurinn hafi verið í molum.
verjandinn til þess að Listasafn fs-
lands er einn kærenda en Ólafur Ingi
Jónsson forvörður kærði verk þaðan
í umboði safnsins. Kjarvalsstaðir,
eða Listasafn Reykjavíkur, á einnig
verk í málinu en sérfræðiálitið var
meðal annars í höndum fræðinga á
borð við Viktor Smára Sæmunds-
son, Kristínu Guðnadóttur, Hrafn-
hildi Schram og Júlíönu Gottskálks-
dóttur.
„Þetta er aðalatriði málsins og á
þessu byggja þeir sýknu.“ Verjandi
Jónasar bætir því við að þau sönn-
unargögn sem eftir stóðu haíi ekki
dugað til að ákæruvaldið gæti sýnt
ffarn á sekt ákærðu. En vörnin
keyrði einkum á því að sérfræðingar
ákæruvaldsins væru vanhæfir vegna
hagsmunatengsla.
Karl Georg segir þetta eitt stærsta
sakamál íslandssögunnar. Hafskips-
málið, Guðmundar- og Geirfinns-
málið og svo þetta sem er líklega
þeirra dýrast. „Margra ára þrautar-
göngu skjólstæðings míns lokið. En
hafa má í huga að hann hrökklaðist
frá Danmörku vegna þessa máls.“
Niðurstöðu Hæstaréttar verður
að túlka sem áfellisdóm yfir rann-
sókn efnahagsbrotadeildar ríkislög-
reglustjóra en þar bera ábyrgð þeir
Arnar Jensson og Jón H. Snorrason
saksóknari.
„Þetta mál snerist um grundvall-
arprinsipp í meðferð opinberra
mála,“ segir Karl Georg.
Dýrt mál
Fram hefur komið að rannsókn
málsins kostaði Ríkislögreglustjóra
um 50 milljónir, sú kosmaðar-
samasta sem embætti ríkislögreglu-
stjóra hefur lagst í. Við þá tölu á eftir
að bætast kostnaður við réttarhöld-
in sem mun reynast hár. Með fyrir-
vara má slá á að kostnaðurinn muni
í heild fara upp í 100 milljónir. Haft
er eftir Ragnari Aðalsteinssyni að
ótrúlegt sé að leggja í svo viðamikla
rannsókn án þess að gæta sín betur
á grundvallaratriðum.
Jón H. Snorrason er hins vegar
þeirrar skoðunar að dómur meiri-
hluta Hæstaréttar sé mjög knappur
og veikur. „Það vekur athygli að um-
fjöllun þeirra, sem er andstæð sam-
hljóða niðurstöðu þriggja dómara
héraðsdóms, er stutt og þar eru varla
færð rök fyrir hinni kúventu niður-
stöðu. Það má draga þá ályktun af
niðurstöðu þeirra að af því að vís-
inda- og fræðimenn vinna hjá hinu
opinbera, í þessu tilviki Listasafni ís-
lands sem á að gæta almannahags-
muna, að af því þeir vinna þar þá
megi efast um trúverðugleika vís-
inda- og fræðistarfa þeirra. Þetta er
meira en lítið skrítin niðurstaða,"
segir Jón H. og vekur á því athygli að
niðurstaða minnihlutans sé alger-
lega öndverð við niðurstöðu meiri-
hlutans svo eftir er tekið.
„Þarna er ekki meiningarmunur
„Ég er ekki búinn að ná þessu
ennþá. Þetta tók sjö ár. Nú er það
búið. Váááá, þetta er rosalegt," segir
Pétur Þór Gunnarsson sem var sýkn-
aður í Hæstarétti í því sem kallað
hefur verið Stóra máíverkafölsunar-
málið.
Pétur Þór og Jónas Freydal voru
fundnir sekir í héraðsdómi um fimm
ákæruliði í máli sem upphaflega
taldi 103 ákæruliði. Mörgum þótti
þetta ákaflega vægur dómur og kom
því flatt upp á ýmsa þegar sakborn-
ingar áfrýjuðu málinu báðir til
Hæstaréttar. Þeir voru ákærðir fýrir
að hafa látið falsa eða falsað mál-
verk, skjalafals og fjársvik. Það má
heyra á Pétri að þungu fargi er af
honum létt og varla að hann trúi
þessu. „Ég hélt að það kæmi eitt-
hvað loðið, að málið færi fýrir
mannréttindadómstól og þetta tæki
einhver ár í kerfinu í viðbót. Ég get
ekki hugsað neitt núna. Ég er tóm-
ur,“ segir Pétur en DV náði tali af
honum strax eftir að honum var
sögð niðurstaðan. Pétur hefur alla
tíð haldið fram sakleysi sínu. „Mað-
ur er sýknaður af öllu og sakarkostn-
aður á ríkið. Þetta er meira en fulln-
aðarsigur."
Ippon varnarinnar
Karl Georg Sigurbjörnsson
hæstaréttarlögmaður og verjandi
Jónasar Freydal var í sjöunda himni
þegar DV náði tali af honum. „Mað-
ur er náttúrlega bara í sjöunda
himni. Þetta er bara ippon. Maður
náttúrifga vonaði þetta en bjó sig
jafnframt undir það versta."
Tveir af fimm dómurum Hæsta-
réttar, Hrafn Bragason og Garðar
Gíslason, vildu sakfella og þyngja
dóm sem féll í héraði en ekki Guðrún
Erlendsdóttir, Markús Sigurbjöms-
son og Pétur Kr. Hafstein, sem tóku
mið af röksemdafærslu varnarinnar
að málatilbúnaður væri gallaður.
Karl Georg telur ómögulegt annað
en túlka dóminn sem svo að lögregl-
an sé þama að fá alvarlegar snuprur.
iEin af grundvallarforsendum var sú
að sérfræðingar þeir sem lögreglan
byggði mál sitt á, hæstiréttur telur að
þar sem þeir störfuðu hjá einum
kærenda í málinu gætu þeir ekki
byggt sönnur á því í
sakamáli. Þessu
héldum við fram.
Rannsóknin hjá I
lögreglu er því1
gölluð að því leyti."
Þarna
vísar
hdl
Karl Georg Sigurbjörnsson I
Verjandi Jónasar segir þetta ippon
varnarinnar sem keyrði einkum á
þvíað sérfræðingar ákæruvaldsins
væru vanhæfir með öllu.
Verjendurnir Ragnar og Sigriður Rut
Júlfusóttir Þó svo aö niðurstaða dóms
byggi á tæknigalla segja verjendur tómt mál
um að tala að þar með sé sagt að sakborn-
ingarnir séu sekir. Þau hafa sagt að svo virð-
ist sem niöurstöða sérfræðinga hafi verið sér-
pöntuð.
heldur alger andstaða. Það er líka at-
hyglisvert varðandi sérfræðingana
að í héraðsdómi og Hæstarétti 1999,
í fyrra málinu, var aldrei efast um
stöðu þeirra og aðkomu, og ekki
heldur í héraðsdómi núna. Það er
því afar erfitt að taka mark á þessari
niðurstöðu með fordæmisgildi í
huga, ef það þá verður nokkuð tíma
hægt. Ég hygg satt að segja að það sé
ekki mark takandi á þessari kúvend-
ingu.
Aðspurður hvort niðurstaða
Hæstaréttar byggi þá á tæknigalla,
sé ekki efnisdómur, segir Jón H.
Snorrason að það liggi fyrir f málinu,
„[...] að býsna góð, en þó ekki alveg
nægileg, sönnunarfærsla sé til stað-
ar. Það getur hver og einn sagt sér að
svona rýr umfjöllun felur ekki í sér
mikla meðferð á efninu. Það er al-
gerlega skautað framhjá þeim stólp-
um sem héraðsdómur byggir á og
sem minnihlutinn tekur mark á“.
Einföldun að tala um
tæknigalla
„Þetta er
glæsilegur sigur.
Ég trúði á málið
og Hæstarétt.
Þessi niðurstaða,
með nákvæmlega
þessari rök-
semdafærslu,
fannst mér mjög
líkleg lending hjá
Hæstarétti," segir
Sigríður Rut Júlí-
usdóttir sem var
verjandi Péturs
Þórs í héraði en við
málinu tók svo fé-
lagi hennar Ragnar
Aðalsteinsson þegar það fór fyrir
Hæstarétt.
Rut segir ekkert endilega hægt að
fullyrða að málið hafi farið svo
vegna tæknigalla. Svo einfalt sé mál-
ið ekki. Hún gefur þannig lítið fyrir
skýringar Jóns H. Snorrasonar.
„Þessar sérfæðiskýrslur sem liggja
fyrir í málinu eru frá starfsmönnum
Listasafns íslands. Þær eru þess eðl-
Dýrasta myndin f málinu Mynd eignuð
Nínu Tryggvadóttur en þessa mynd keypti
Kristinn Björnsson fyrirSkeljung á tæpa millj-
ón. Hvað um þetta verk verður er ekki vitað.
is að þær eru ónothæfar sem sak-
fellisgögn. Það er einfaldlega litið
fram hjá þeim. Og gögn frá öðrum
sérfræðingum eru síður en svo
nægjanleg heldur," segir Rut sem
reyndi, frá því hún fékk þetta mál á
borð til sín um
áramót 2002-2003,
að fá tekið tillit til
þess í málinu.
Hún vísar til
þess að sérfræð-
ingar ákæruvalds-
ins séu hags-
munatengdir og
þar með ómark-
tækir.
Aðspurð hvort
niðurstaða
Hæstaréttar hefði
ekki augljóslega
orðið önnur ef
önnur nöfn hefðu
verið á skýrslum sérfræðinga ákæru-
valdsins en hún segir það af og frá.
„Ef þetta hefði verið hlutlaus
rannsókn, þar sem sakbomingum
hefði verið gefinn kostur á að gæta
réttar síns, þá væri þetta mál allt öðru
vísi. Það horfði öðruvísi við og alls
óvíst að niðurstaða úr rannsóknum
væri þá hin sama. Við erum að tala
um reglurnar sem á að fara eftir þeg-
ar verið er að rannsaka opinber mál.
Hvernig eiga sakbomingar að geta
viðurkennt rannsóknir
sem ffamkvæmdar
em af þeim sem
em að kæra í
ákveðnum
atriðum
málsins?
Ekki er
kærenda að
ákveða hvort
eitthvað er
falsað eða ekki.“
Hún bendir á
að sem verjandi
hafi hún aldrei
fengið að vera við
stödd rannsókn-
ina sem hafi
verið langt í frá
hlutlaus, jafn-
vel svo að nið-
jon n. 5norrd>uii saivav^m..
Hann kýs fremur að llta til þess sem
minnihluti dómsins hefur fram að
færa og segir ekki mark takandi á
• i '__> frA /JAm/ ! hórníSi