Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Page 22

GANGUR TUNGLS OG SÓLAR A ÍSLANDI.
I þriöja dálki hvers mánaðar, sem hefir yfirskriftina *T. í h.« (tungl í
hásuöri), og í töblunni á blaösíöu (15) er sýnt, hvaö klukkan er eftir íslenzk-
um miðtíma, þegar tungliö og sólin eru í hásuöri 1 Reykjavík. En komast má
að því, hvað klukkan er eftir íslenzkum miötíma, þegar tungliö eöa sólin
eru í hásuöri annars staðar á íslandi, með því aö gera svo nefnda »lengdar-
leiöréttingu* á Reykjavíkurtölunni. Veröur hún -j- 4 mínútur fyrir hvert lengdar-
stig, sem staðurinn liggur vestar en Reykjavík, og — 4 mín. fyrir hvert
lengdarstig, sem staðurinn liggur austar en Reykjavík. T. d. er Raufarhöfn
um sex lengdarstigum austar en Reykjavík; lengdarleiðréttingin þar er þá
— 24 mín., og 5. júlí er sól í hásuöri frá Raufarhöfn þess vegna kl. 12 08.
(12 32 — 0 24 = 12 08). Flatey á Breiðafiröi liggur einu lengdarstigi vestar
en Reykjavík og lengdarleiðréttingin er þar 4 mín. Pann 6. febrúar er því
tungl í hásuðri frá Flatey 7 12 (7 08 + 0 04 = 7 12).
Sólargangurinn í Reykjavík er tilgreindur í almanakinu hvern miövikudag.
Sólargangurinn er talinn frá sólaruppkomu (su.), þá er miöja sólar sést koma
upp fyrir láréttan sjóndeildarhring, og til sólarlags (sl.) þá er sólmiðjan sést
fara niður fyrir sjóndeildarhringinn. Til þess aö finna sólarganginn annars
staöar á landinu, þarf aö gera lengdarleiðréttingu á Reykjavíkurtölunni á sama
hátt sem viö sól eöa tungl í hásuðri, en auk þess breiddarleiðréttingu.
Breiddarleiðréttingin fer eigi að eins eftir breiddarstigi staöarins, heldur
er hún einnig komin undir sólarganginum í Reykjavík. í eftirfarandi töblu er
sýnd breiddarleiörétting fyrir hvert hálft stig, norðar og sunnar en Reykjavík,
þegar sólargangurinn í Rvík stendur á heilli stundu. Leiöréttingin er pósitíf
(+)» þegar sólargangur lengist vegna hennar, en negatíf (—), þegar sólar-
gangurinn styttist. Breiddarleiðrétting töblunnar er því lögð við tíma sólar-
lagsins í Rvík, en dregin frá sólaruppkomutímanum. Sé breiddarleiöréttingin
negatíf (—)) verður aö taka forteikniö til greina.
Dæmi: Sólargangur 2. maí á Raufarhöfn, sem er 6 stigum austar og 2Va
stigi norðar en Rvík.
Þenna dag er sólargangur í Reykjavík 16 st. 50 mín. Breiddarleiörétting
töblunnar fyrir 2V2 stig noröur og sólargang 16 st. er + 16 mín. en fyrir 17
st. 4- 23 mín. Fyrir 16 st. 50 mín. veröur hún því -f- 22 mín. Lengdarleiðrétt-
ingin er — 24 mín.
í Reykjavík.................su. 4 01 al. 20 51
Breiddarleiðrétting . . --22 22
Lengdarleiðrétting . .___— 24 — 24
Á Raufarhöfn................su. 3 15 al. 20 49
Annað dæmi: Sólargangur 31. okt. í Flaiey á Breiöafirði, sem er 1 stigi
vestar og 1 V* stigi norðar en Rvík. Sólargangur í Reykjavík er 8 st. 03 mín.
f Reykjavík.................su. 8 09 sl. 16 12
Breiddarleiörétting . . 4-7 — 7
Lengdarleiörétting . .___4~ 4_____________4~ 4
I Flatey....................... 8 20 sl. 16 09
(20)