Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Page 66

fræðinám erlendis, að því fór fjarri, að nægði til að
skipa þessi fáu embætti. Fyrir því var það eitt meðal
hinna fyrstu mála, sem Jón Sigurðsson, er jafnan var
sístarfandi að bætturn hag íslands í þessum efnurn
sem öðrum, beitti sér fyrir á alþingi, að sett yrði
á stofn læknakennsla í Reykjavík og spítali í sam-
bandi við hana. Var hvað eftir annað beðið um það á
ráðgjafarþingunum, en það var lengi vel eins og að
höggva i stein. Loks kom svo fyrir lempni Jóns
Hjaltalíns landlæknis, er næst Jóni Sigurðssyni barð-
ist mest fyrir þessu, að honum var leyft að taka upp
læknakennslu í svipuðum stil og sú var, er hinir
fyrstu landlæknar höfðu haft á hendi. Útskrifaði
hann fyrsta lækninn 1863 og síðan 10 í viðbót til
1874 að þvi ári meðtöldu. Raknaði nú svo úr lækna-
skortinum, að eigi tókst aðeins að skipa hin gömlu
héruð íslenzkum læknum, heldur og smám saman 5
ný læknisembætti, sem loks' tókst að herja út úr
stjórninni 1867, hið síðasta þeirra að vísu ekki fyrr
en 1874.
Auk hinna lærðu lækna stundaði fjöldi ólærðra
manna lækningar alla tíð á 19. öldinni, svo nefndir
skottulæknar. Var þar, sem nærri má geta, misjafn
sauður í mörgu fé, sumir, er nærfærnir voru að eðlis-
fari og reynt höfðu að kynna sér þessi fræði eftir
föngum, hafa vafalaust orðið mörgum að liði í lækna-
fæðinni, en aðrir voru að vísu ófróðir skjalarar, er
fengust við lækningar sér til fjár, flökkuðu um hér-
uð og' höfðu fé af auðtrúa almenningi. En, hvort
heldur sem var, má fullyrða, að miklu fleiri leituðu
þeirra en hinna lærðu lækna, sem fæstir áttu kost
á að ná til. Þegar kom fram um miðja öldina, hófust
hér svo nefndar smáskammtalækningar fyrir for-
göngu nokkurra presta norðanlands, og tóku flestir
þær upp, þeirra ólærðra manna, er við lækningar
fengust, er stundir liðu. Fylgdi þeim sá kostur, að
lítt er hugsanlegt, að smáskammtalyfin hafi nokk-
(64)