Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Síða 92
Bendir og greinileg þverrun barnadauða úr heila-
berklabólgu eindregið í þá átt.
Kynsjúkdómar gerðu lítið vart við sig á 19. öld-
inni lengst af, en þó telur Guðm. Hannesson (Heil-
brigðissk. 1911—20), að lekandi væri orðinn hér
innligsa upp úr 1890. Sárasóttar varð og vart árlega
undir aldarlokin, en flestir sjúklingarnir voru út-
lendingar eða íslenzkir menn, er smitazt höfðu er-
lendis, Linsæris varð eitthvað vart árlega eftir alda-
mót, en aldrei nema á fáum. Mikil áraskipti voru að
þvi fyrstu áratugi þessarar aldar, hve marga þessara
sjúkl. læknar fengu til meðferðar, en yfirleitt fór
þeim fjölgandi. Upp úr 1920 gekkst Læknafélag ís-
lands fyrir lagasetningu til varnar gegn kynsjúk-
dómum, og voru fyrstu lög sett i því skyni 1923.
Voru þar, auk fyrirmæla um skráningu sjúkl. og
ýmsar varnarráðstafanir, sem hér yrði oflangt að
telja, ákvæði um ókeypis rannsókn, læknishjálp og
lyf, ef efnalausir áttu i hlut. Endurskoðuð var þessi
löggjöf 1933, og er sú viðbót þar merkust, að auk
ókeypis rannsókna, læknishjálpar og lyfja, geta efna-
lausir sjúklingar fengið ókeypis sjúkrahúsvist í Rv.
og 5 bæjum öðrum. Sérfræðingur var ráðinn 1923 til
að annast ókeypis lækningu kynsjúkdómasjúklinga i
Reykjavík, en annars staðar eiga héraðslæknar að
annast þær. í Lyflækningadeild Landsspítalans er
sérstök deild fyrir kynsjúkdóma undir umsjá kyn-
sjúkdómalæknis. Siðari hluta áratugsins milli 1930
og 1940 virtist árangur kynsjúkdómavarnanna vera
að komast í álitlegt horf gagnvart sárasóttinni, hættu-
legasta kynsjúkdómnum og torlæknaðasta. En 1940
fjölguðu sárasjúklingar á ný svo mjög, að aldrei
höfðu jafnmargir verið skráðir, og mun hernámi'ð
valda. En vegna þess árangurs, sem áður hafði náðst,
er líklegt að vona megi, að þessi afturkippur haldist
ekki til langframa eftir að núverandi ástandi léttir.
Enn má telja þær ráðstafanir til sóttvarna, er
(90)