Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Page 36

TÍMATAL JARÐSÖGUNNAR
í íslandsalmanakinu fyrir árið 1955 var gerð nokkur grein fyrir
tímatali jarðsögunnar eftir beztu heimildum sem þá voru fyrir hendi.
A þeim árum sem síðan eru liðin hafa orðið verulegar breytingar á hug-
myndum manna um þetta efni, og í yfirlitinu sem hér fer á eftir eru því
ýmsar tölur breyttar frá því sem var í almanakinu 1955.
Skipting jarðsögunnar í aldir miðast fyrst og fremst við einkenni
þeirra dýraleifa (steingervinga), sem í jarðlögum fmnast. Öldunum er
síðan skipt í tímabil, sem einkennast af tilteknum bergtegundum og
steingervingum dýra og jurta. Fornlífsöldin er talin hefjast þegar stein-
gervinga fer að gæta að einhverju marki. Þau dýr sem lifðu fyrir þann
tíma (á „forkambríum") hafa ekki haft harða líkamshluta og því lítil
merki skilið eftir í jarðlögum.
Við aldursákvarðanir er nú yfirleitt stuðzt við umbreytingar geisla-
virkra efna í bergi eða lífrænum leifum. Aldurstölurnar í töflunni hér
að neðan eiga við efri og neðri mörk hvers tímabils.
Aldir og Aldur í
tímabil millj. ára
Nokkur einkenni
Fornlífsöld: Öld sœdýra
Kambríum 600-500 Fyrstu skeldýr og krabbadýr.
Ordóvísíum 500-430 Fyrstu fiskar.
Síli'.r a^n^tnní Fyrstu þurrlendisjurtir (vanblöðungar). Fyrstu
u[landdýr (þúsundfætlur og sporðdrekar).
Devon 400-350 Fyrstu froskd. og skord. Fyrstu tré (byrkningar).
Kol 350-280 Fyrstu skriðdýr.
Perm 280-230 Fyrstu barrtré.
Miðlífsöld: Trías Júra Krít Öld skriðdýra 230-180 Fyrstu risaeðlur. Frumstæð spendýr koma fram. 180-140 Fyrstu fuglar. Fyrstu blómjurtir. 140-65 Klettafjöll og Andesfjöll rísa. Fyrstu lauftré.
Nýlífsöld: Öld spendýra
Tertíer 65-2Í [ Alpar og Himalayafjöll rísa. Fyrstu grös. [ Hin æðri spendýr koma fram.
Kvarter 2i-0 Síðasta ísöld. Fyrstu menn.
Aldur jarðar................................... 4500 milljón ár.
Aldur elztu lífvera sem merki finnast um (þörunga) 3000 milljón ár.
Forfeður manna greinast frá forfeðrum apa ... fyrir 25 milljón árum.
Aldur íslands (elzta bergs ofansjávar) ........ 20 milljón ár.
Upprétti maðurinn (Homo erectus) kemur fram f. 500 þúsund árum.
Nútímamaðurinn (Homo sapiens) kemur fram... f. 200 þúsund árum.
Síðasta jökulskeiði lýkur .................. fyrir 11 þúsund árum.
Fornsteinöld lýkur. Fyrsti vísir siðmenningar... fyrir 10 þúsund árum.
Ef við hugsum okkur að aldur jarðarinnar styttist 1 1 ár, yrði hlut-
fallslegur aldur Islands 2 dagar eða svo, aldur mannkynsins 20 mínútur,
aldur siðmenningarinnar 1 mínúta, og saga vélflugsins | sekúnda.
(34)