Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Page 150
sem eftir ýmsum leiðum er fundin og þykir örugg, að sólar-
hringurinn lengist nú til jafnaðar um tvo hundraðþúsundustu
parta úr sekúndu á ári hverju. Á síðustu 4000 árum hefði
sólarhringurinn þá verið til jafnaðar 1/25 úr sekúndu styttri
en nú, en á öllu tímabilinu (4000 árum) safnast þessi litli mun-
ur saman í rúmar 16 klst. Sé reiknaður út sögulegur myrkvi í
Egyptalandi á þessum tíma, og tíminn talinn eftir núverandi
snúningshraða, reiknast myrkvinn hafa orðið 16 tímum fyrr
á sólarhringnum, og á allt öðrum stað á jörðinni. Hér munar
því svo miklu, að samanburður við sögulegar heimildir gefur
vonir um örugga mælingu. Til þess að fá myrkvana rétta,
verður að reikna með aðeins hraðari snúningi jarðar tO jafn-
aðar en nú.
Þó var málið lengi vel ekki alveg svona einfalt, vegna þess
að reikningur á göngu tunglsins svona langt aftur í tímann
var varla nógu öruggur. Þjóðverjinn Meyermann birti niður-
stöður sínar um svona samanburð á árunum kringum 1920
og taldi sig þá þegar geta sýnt fram á hemlun jarðar. Nú þekkja
menn óreglur i aðdráttarsviði jarðar, sem þá voru óþekktar,
og tunglreikningar langt til baka eru orðnir öruggt og fram-
kvæmanlegt verk með tölvum. Á þennan hátt hafa menn
fengið all-réttar hugmyndir um hemlunina. En þá eru það
hinar eldri sögulegu heimildir, sem þykja ekki nógu öruggar,
og dregur það úr nákvæmni niðurstöðunnar. Önnur aðferð
leiðir hins vegar til miklu meiri nákvæmni. Felst hún í saman-
burði á stöðu sólar, Merkúríusar, Venusar og tungls á síðustu
300 árum (1 )*. Með þessari aðferð fæst sú tala er ég nefndi
áður, og auk þess sést, að hemlunin hefur verið jöfn að
meðaltali þessar 3 aldir, 2/100 000 partar úr sekúndu á ári
hverju.
í annan stað var það mikið áhugamál jarðeðlisfræðinga að
finna flóðhemlunina, en málið ákaflega erfltt viðfangs frá
* Sjá tölusettar tilvitnanir aftast.
(148)