Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Side 153

einhverri nútímategund sýndu 31,5 dagahvörf í mánuði að
meðaltali, svo að alvarleg efasemd vaknaði um gildi forn-
skeljanna.
En eins og málin standa nú eru sterkar líkur fyrir því að á
Kambríum hafi verið tveimur þáverandi dögum fleira í þá-
verandi mánuði en nú er. Af því leiðir hina raunverulegu lengd
mánaðar og sólarhrings í nútímaeiningum, sem ég áður gat
um, ef það er flóðhemlun tunglsins ein sem breytingum
veldur. Eftir sömu reikningum var tunglið þá 6% nær jörð en
nú er.
Nú er tunglið að vísu ekki eitt að verki; sólin á sinn þátt í
flóðbylgjunni og þá einnig í flóðhemluninni. Bretinn Jeffreys
(4) telur hlut sólar í hemluninni vera um 1/6 af heildinni. Aðrir
gera ráð fyrir svipuðum hluta, en þykir talan ekki nákvæm
(5ogú). Áhrif sólar eru þó svo lítil, að þau breyta áður-
greindum tölum mjög óverulega, og öryggi skeljatalning-
anna er ekki slíkt, að það skeri úr um, hvort taka þurfi tillit
til þáttar sólar eða ei.
Það sem fyrst og fremst styrkir ofangreindar niðurstöður
um breytingar á lengd dags og mánaðar, er hið góða innra
samræmi. Ég ítreka það sem ég sagði áður í því sambandi,
sem sé þetta: Um leið og sólarhringurinn lengist sökum flóð-
hemlunar tungls, stækkar tunglbrautin sjálfkrafa, og mánuð-
urinn lengist. Þetta byggist á grundvallarlögmáli í hreyfingar-
fræði, lögmáli um óbreyttan hverfiþunga við innbyrðis kraft-
verkanir. Á grundvelli þessa lögmáls og lögmála Keplers má
svo örugglega reikna hvaða sólarhringslengdir og mánaða-
lengdir geti farið saman, og skeljatalningarnar reynast vera í
samræmi við það. Þetta innra samræmi mundi jafnframt
þýða, að það sé flóðhemlunin en ekki eitthvað allt annað,
sem lengt hefur sólarhringinn um 3 klst. frá Kambríumtíma.
Menn hafa þegar gert talningar á skeljum frá ýmsum skeið-
um jarðsögunnar eftir Kambríum. Samkvæmt talningunum
minnkar dagafjöldinn ekki jafnt milli endamarkanna; línurit-
(151)